Віцезслаў Новак

Віцезслаў Новак
Асноўная інфармацыя
Дата нараджэння	5 снежня 1870(1870-12-05)[…]
Месца нараджэння	Kamenice nad Lipou[d], раён Пельгржымаў[d], Чэхія
Дата смерці	18 ліпеня 1949(1949-07-18)[…] (78 гадоў)
Месца смерці	Скутач[d], Хрудзім, Пардубіцкі край, Severovýchod[d], Чэхія ці Прага, Чэхаславакія
Краіна	Чэхаславакія
Дзеці	Jaroslav Novák[d]
Альма-матар	Пражская кансерваторыя
Месца працы	Пражская кансерваторыя
Музычная дзейнасць
Прафесіі	кампазітар, піяніст, музычны педагог, выкладчык універсітэта, скалалаз, настаўнік, музыкант, альпініст
Інструменты	фартэпіяна
Жанры	класічная музыка, опера і літургічная музыка[d]
Узнагароды	Народны артыст Чэхаславакіі[d] (23 лістапада 1945) honorary doctor of Comenius University[d] (1928)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ві́цезслаў Но́вак (чэшск.: Vítězslav Novák, імя пры нараджэнні Віктар; 5 снежня 1870, Каменіцы над Ліпай — 18 ліпеня 1949, Скутач) — чэшскі кампазітар, піяніст і педагог; адзін з заснавальнікаў нацыянальнай музычнай педагогікі. Народны артыст Чэхаславакіі (1945).

Біяграфія

Віктар Новак нарадзіўся ў сям'і ўрача. Бацька музыканта спяваў у хоры, маці іграла на піяніна. Пасля смерці бацькі сям'я пераехала ў Індржыхаў-Градзец, дзе малады Новак скончыў гімназію, упершыню выступаў перад публікай як піяніст, злажыў першыя песні і фартэпіянныя п'есы. У 1889 годзе паступіў на юрыдычны факультэт Пражскага ўніверсітэта і адначасова ў Пражскую кансерваторыю, дзе яго галоўным настаўнікам па кампазіцыі быў Антанін Дворжак; як піяніст Новак вучыўся ў Ёзефа Іранека, сярод іншых яго педагогаў былі таксама Карал Штэкер (контрапункт) і Карал Кнітль (гармонія). У гэты перыяд Новак змяніў сваё імя на славянскае Віцезслаў. Пакінуўшы ўніверсітэт, каб засяродзіцца на занятках музыкай, Новак атрымаў кансерваторскі дыплом у 1893 годзе. Па рэкамендацыі Іаганеса Брамса ў берлінскім выдавецтве Зімрока пачалі публікавацца сачыненні Новака. З 1896 года Новак інтэнсіўна займаўся збіраннем чэшскага музычнага фальклору.

Бюст В. Новака ў Каменіцах над Ліпай

У 1901—1917 гадах нефармальнае кола музыкантаў і іншых творчых асоб, якія збіраліся ў хаце Новака і атрымаў назву «Подскальскай філармоніі» (чэшск.: Podskalská filharmonie), стаў адным з галоўных цэнтраў фарміравання чэшскага мадэрнізму. У гэтае кола ўваходзілі, у прыватнасці, Ёзеф Сук і Вацлаў Таліх. З 1908 года выкладаў у Пражскай кансерваторыі, у 1909—1939 гг. прафесар, у 1919—1922 гг. дырэктар. Сярод яго вучняў былі Яраслаў Кржычка, Отакар Ераміяш, Карал Болеслаў Ірак, Алаіс Габана, Ілья Гурнік і многія іншыя чэшскія музыкі; у Новака таксама вучыліся ўкраінскія кампазітары Мікалай Калеса і Стэфанія Туркевіч.

У міжваенны перыяд Новак стаў адным з кіраўнікоў Пражскай кансерваторыі, у 1919—1922 і 1927—1928 гадах займаў пасаду рэктара, быў старшынём музычнага аддзялення Чэшскай акадэміі навук і мастацтва. Падчас нямецкай акупацыі Чэхаславакіі ўдзельнічаў у арганізацыі канцэртаў, у якіх выконвалася чэшская нацыянальная музыка. У пасляваенныя гады напісаў вялізныя мемуары «Пра сябе і іншых» (чэшск.: O sobě a jiných).

Творчасць

Для яго музыкі характэрны апора на чэшскі, славацкі і мараўскі фальклор, строгая канструктыўная логіка, часам уплыў імпрэсіянізму. Кампазіцыі Новака можна аднесці да неарамантызму. У іх праглядаецца ўплыў Дворжака, Брамса і Грыга, а з пункту гледжання некаторых даследчыкаў, таксама Клода Дэбюсі і Рыхарда Штрауса.

Сярод твораў: оперы «Звікоўскі дамавік» (чэшск.: Zvíkovský rarášek; 1915), «Карлштэйн» (чэшск.: Karlštejn; 1916), «Ліхтар» (чэшск.: Lucerna; 1923; пастаўлены ўсё ў Празе), «Завяшчанне дзеда» (чэшск.: Dědův odkaz; паст. 1926), балеты-пантамімы «Сіньёрына маладосць» (чэшск.: Signorina Gioventu) і «Нікаціна» (чэшск.: Nikotina; абодва паст. 1930); кантаты; 2 сімфоніі (1934, 1943), сімфанічныя паэмы, уверцюры, сюіты і інш. для аркестра; камерна-інструментальныя ансамблі; творы для фартэпіяна, рамансы, хары на народныя тэксты, песні, апрацоўкі народных песень (7 сшыткаў) і інш. Аўтар кнігі «Пра сябе і іншых» (т. 1—2, 1940—70).

Літаратура

• Новак Вітазслаў. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11).

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Віцезслаў Новак