Перайсці да зместу

Ганс Якаб Крыстофель фон Грымельсгаўзен

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Ганс Якаб Крыстофель фон Грымельсгаўзен
ням.: Hans Jacob Christoffel von Grimmelshausen
Асабістыя звесткі
Псеўданімы Israël Fromschmidt von Hugenfels[1], Samuel Greifenson von Hirschfeld[1], Simon Lengfrisch von Hartemfels[1], German Schleifheim von Sulsfort[1], Erich Stainfels von Frufensholm[1] і Melchior Sternfels von Fuchsheim[1]
Дата нараджэння каля чэрвень 1622, 17 сакавіка 1622(1622-03-17)[2] ці 1625[3]
Месца нараджэння
Дата смерці 17 жніўня 1676(1676-08-17)[4][5][…]
Месца смерці
Пахаванне
Грамадзянства
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці пісьменнік, раманіст, паэт
Мова твораў нямецкая
grimmelshausen.org (ням.)
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ганс Якаб Крыстофель фон Грымельсгаўзен (ням.: Hans Jacob Christoffel von Grimmelshausen, каля 1622, Гельнгаўзен — 17 жніўня 1676, Рэнхен) — нямецкі пісьменнік, аўтар папулярнага рамана «Авантурнік Сімпліцысімус», аднаго з найвыдатнейшых твораў нямецкай літаратуры XVII стагоддзя. Стваральнік нямецкага раману.

Біяграфія

[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся ў Гельнгаўзене (зямля Гесэн). У дзесяцігадовым узросце быў выкрадзены гесэнскімі салдатамі, сярод якіх адчуў усе прыгоды вайсковага жыцця ў часе Трыццацігадовай вайны. Пад канец вайны паступіў на службу Францу Эгану фон Фюрстэнбергу (ням.: Franz Egon von Fürstenberg), біскупу ў Страсбургу, і ў 1665 стаў суддзёй у Рэнхене, Бадэн.

«Авантурнік Сімпліцысімус»

[правіць | правіць зыходнік]

Атрымаўшы пасаду, прысвяціў сябе літаратуры і ў 1668 апублікаваў раман «Авантурнік Сімпліцысімус» (Der abenteuerliche Simplicissimus). За аснову свайго твора аўтар узяў традыцыю пікарэскі, іспанскіх круцельскіх раманаў, ужо выдомых на той час у Германіі. Па вялікім рахунку, Сімпліцысімус з’яўляецца аўтабіяграфічным творам. Галоўная тэма рамана — тэма народу, узвелічэнне селяніна і яго працы.

У пачатку рамана герой нічога не ведае аб навакольным свеце, нічога не бачыў, акрамя «палацу» свайго «татусі». Але жорсткая, няўмольная рэчаіснасць — вайна — уладна ўрываецца ў гэты мірок, і пачынаюцца неверагодныя, трагічныя і смешныя прыгоды героя (вонкавае дзеянне) і яго ўнутраныя метамарфозы, барацьба за сваю чалавечую сутнасць (дзеянне ўнутранае). Уражлівыя сцэны Трыццацігадовай вайны, з дапамогай якіх складаецца ўражанне аб тагачасных падзеях, робяць кнігу адным з найкаштоўнейшых дакументаў таго часу. Пакінуты без прытулку маленькі Сімпліцый сустракае ў лесе пустэльніка, які вучыць яго грамаце і выхоўвае ў духе аскетызму. Пасля смерці любімага настаўніка ён жыве адзін, але вайна вымушае яго выйсці ў свет. У крэпасці Ганаў юнак назірае за разгульным жыццём пры двары губернатара ў той час, як сотні людзей пакутуюць ад голаду. Ён са смуткам канстатуе:

Тытульны ліст «Сімпліцысімуса»
" «Там, дзе мела быць вялікая любоў, ласка і вернасць, я знаходзіў вялікую здрадлівасць, самую гвалтоўную нянавісць, здраду, шаленства, варожасць і зацятасць.»
(с) Кніга першая. Раздзел дваццаць пяты 		"

Губернатар робіць з яго блазна, прыбіраючы юнака ў воўнавае адзенне з вялікімі вушамі. Карыстаючыся сваёй роляй блазна, Сімпліцый пачынае «са смехам праўду гаварыць», весці дзёрскія застольныя гутаркі (дыскурсы), вартыя самых адукаваных і дасціпных людзей свайго часу. Аднак зменлівасці жыцця не пакідаюць Сімпліцыя. Ён то багацее, то зноў пакутуе ад галечы, становіцца героем галантных прыгод у Парыжы, трапляе ў Масковію, сустракаецца з піратамі. Пад канец рамана Сімпліцый зноў становіцца пустэльнікам. Ён адмаўляецца ад навакольнага свету, поўнага несправядлівасці. За паўстагоддзя да Рабінзона Круза герой Грымельсгаўзена ўзрабляе незаселены востраў і піша:

" «Чалавек павінен працаваць, як птушка — лётаць» "

Свет, які неразумна ўпарадкаваны, не створаны для дзівакоў Сімпліцысімусаў.[6] Такой сумнай высновай і завяршаецца кніга.

Крытыка

[правіць | правіць зыходнік]

Гісторык Роберт Эрганг спысылаеццца на працу Гюстава Кёнеке «Quellen und Forschungen zur Lebensgeschichte Grimmelshausens» робячы выснову, што:

«падзеі, прадстаўленыя ў навеле «Сімпліцысімус», наўрад ці былі аўтабіяграфічнымі з тых пор, як [Грымельсгаўзен] вёў мірнае жыццё ў ціхіх гарадках і вёсках на ўскраінах Чорнага Лесу, а матэрыял, які ён уключыў у сваю працу, не быў узяты з яго ўласнага досведу, а з’яўляўся ўспамінамі з мінулага, сабраных з чутак, ці створаных уласным творчым уяўленнем» [7]

Іншыя творы

[правіць | правіць зыходнік]

Сярод яго іншых твораў звычайна згадваюцца:

  • Die Ertzbetrügerin and Landstörtzerin Courasche (1669)
  • Der seltsame Springinsfeld (1670)
  • Das wunderbarliche Vogelnest (1672)

Такія яго творы, як Der teutsche Michel (1670), і навелы, як Dietwald und Amelinde (1670) маюць другасную ролю ў яго літаратурнай спадчыне. Пісьменнік памёр 17 жніўня 1676. У 1879 годзе ў Рэнхене (цяпер у зямлі Бадэн-Вюртэмберг) Грымельсгаўзену быў усталяваны помнік, а ў 1998 годзе быў адчынены музэй «Дом Сімпліцысімуса».

Пераклады твораў на беларускую мову

[правіць | правіць зыходнік]

У 1997 годзе ў часопісе «Мастацкая літаратура» на беларускай мове быў апублікаваны раман «Авантурнік Сімпліцысімус». Пераклад зрабіў Васіль Сёмуха.

Зноскі

  1. ↑ а б в г д е Czech National Authority Database Праверана 30 жніўня 2020.
  2. ↑ The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.
  3. ↑ Library of the World's Best Literature / пад рэд. C. D. Warner — 1897.
  4. ↑ Hans Jacob Christoph von Grimmelshausen // Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
  5. ↑ Hans Jakob Christoffel von Grimmelshausen // Babelio — 2007.
  6. ↑ М. В. Разумовская, Г. В. Синило, С. В. Солодовников Литература XVII—XVIII веков (Минск, 1989)
  7. ↑ Robert Ergang, The Myth of the All-Destructive Fury of the Thirty Years’ War (Pocono Pines: The Craftsmen, 1956), 7.

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Ганс_Якаб_Крыстофель_фон_Грымельсгаўзен&oldid=4730558"