Генрых Дмахоўскі
Генрых Дмахоўскі | |
---|---|
![]() | |
Род дзейнасці | скульптар |
Дата нараджэння | 26 кастрычніка 1810 |
Месца нараджэння | |
Дата смерці | 26 мая 1863 (52 гады) |
Месца смерці | |
Месца пахавання | |
Грамадзянства | |
Бацька | Міхал Дмахоўскі[d] |
Альма-матар | |
Член у | |
Бітвы/войны | |
Узнагароды і прэміі | |
![]() |
Ге́нрых Міхайлавіч Дмахо́ўскі (ён жа Генрык Дмухоўскі, Генры Д. Сандэрс; 14 (26) кастрычніка 1810 — 14 (26) мая 1863) — удзельнік нацыянальна-вызваленчага руху на землях Беларусі, Літвы і Польшчы ў 1830 — 1860-я гады. Скульптар.
Біяграфія
[правіць | правіць зыходнік]Паходзіў са шляхецкай сям’і. Пасля сканчэння прыродазнаўчага факультэта Віленскага ўніверсітэта (1828) далучыўся да паўстання 1830—1831, удзельнічаў у партызанскіх дзеяннях на мяжы Расійскай імперыі. Пасля паразы паўстання атрад Г. Дмахоўскага быў вымушаны адступіць на Палессе, а затым на Валынь, адтуль у Галіцыю (на тэрыторыю Аўстра-Венгрыі). Аўстра-венгерскія ўлады арыштавалі Г. Дмахоўскага, суд прыгаварыў яго да зняволення, якое адбыў у 1834—1841 гадах у крэпасці Куфтайн. Пасля вызвалення жыў у Францыі, вучыўся ў мастацкай школе, наведваў майстэрні вядомых скульптараў.
У 1846 годзе ўдзельнічаў у вулічных баях у Львове. У 1852 годзе апынуўся ў ЗША пад імем Генры Д. Сандэрс. Для будынку кангрэсу (у Вашынгтоне) ён стварае бюсты Джорджа Вашынгтона, Томаса Джэферсана, Бенджаміна Франкліна, Тадэвуша Касцюшкі. Гэтыя бюсты і сёння ўпрыгожваюць памяшканне Кангрэса ЗША. У гэты час ён робіць медальён з сілуэтамі пакараных смерцю дзекабрыстаў, бюст Л. Кошута, скульптурную групу «Гарыбальдзі з воінамі». У ЗША памерлі яго жонка і дзеці, пахаваныя ў Філадэльфіі, на магіламі Г. Дмахоўскім пастаўлены помнік.
Па смерці родных, у маі 1861 года (4 гады цягнулася бюракратычная валакіта — пакуль яму далі дазвол выехаць з ЗША) Г. Дмахоўскі адкрыў скульптурнае атэлье ў Вільні. Сярод найлепшых твораў, зробленых у гэты час, — мадэль надмагільнага помніка Барбары Радзівіл, фігура Св. Уладзіслава для віленскай кафедры, помнік Уладзіслава Сыракомлі. Абраны грамадствам правадзейным членам Віленскай археалагічнай камісіі.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/%D0%97%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%86%D1%86%D0%B5._%D0%A1%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B1%D0%B0_%D0%94%D0%BC%D0%B0%D1%85%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%85_%2805%29.jpg/220px-%D0%97%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%86%D1%86%D0%B5._%D0%A1%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B1%D0%B0_%D0%94%D0%BC%D0%B0%D1%85%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%85_%2805%29.jpg)
Падчас паўстання 1863—1864 Г. Дмахоўскі стаў паўстанцкім камісарам Дзісненскага павета. Загінуў 26 мая 1863 года ў адным з першых баёў з расійскімі войскамі каля фальварка Парэчча. Пахаваны на курганным могільніку каля вёскі Бірулі Докшыцкага раёна Віцебскай вобласці. У маі 2020 на магіле Г. Дмахоўскага быў усталяваны помнік[1].
Зноскі
- ↑ На занядбанай магіле скульптара-паўстанца Генрыка Дмахоўскага паставілі душэўны помнік // nashaniva.by 25 мая 2020
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Кісялёў Г. Адысея паўстанца-скульптара // Кісялёў Г. Героі і музы. Мн., 1982.
- Багадзяж М. Жыццё Дмахоўскага // Новы Час № 9(14), 2003.
- Walendowski T. Posag zwrócony ku rzece // Przegląd Polski (17 sierpnia), 2005.
- Ермаловіч В. Генры Сандэрс, ён жа Генрык Дмахоўскі //Газета «Рэспубліка» № 188, 02.10.2010.
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]![]() |
Генрых Дмахоўскі на Вікісховішчы |
---|
- Генры Сандэрс, ён жа Генрык Дмахоўскi: Нават у турме скульптар i рэвалюцыянер займаўся мастацтвам // sb.by 2 кастрычніка 2010
- Асобы
- Нарадзіліся 26 кастрычніка
- Нарадзіліся ў 1810 годзе
- Нарадзіліся ў Дзісенскім павеце
- Памерлі 26 мая
- Памерлі ў 1863 годзе
- Памерлі ў Докшыцах
- Пахаваныя ў Докшыцкім раёне
- Выпускнікі Віленскага ўніверсітэта
- Удзельнікі паўстання 1830—1831 гадоў
- Удзельнікі паўстання 1863—1864 гадоў
- Скульптары Польшчы
- Нарадзіліся ў Мёрскім раёне
- Дмахоўскія