Данііл Восіпавіч Спасовіч

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Спасовіч.
Данііл Восіпавіч Спасовіч
польск.: Daniel Spasowicz
Дата нараджэння 1797
Месца нараджэння
Дата смерці 18 (30) снежня 1882
Месца смерці
Месца пахавання
Дзеці Уладзімір Данілавіч Спасовіч
Род дзейнасці урач, медыцынскі адміністратар
Навуковая ступень доктар медыцыны[d]
Альма-матар
Узнагароды
ордэн Святога Уладзіміра 4 ступені ордэн Святой Ганны 2 ступені ордэн Святога Станіслава 2 ступені
Медаль «У памяць вайны 1853—1856»

Данііл Восіпавіч Спасовіч (руск.: Даниил Осипович Спасович, польск.: Daniel Spasowicz, 1797, Мазыр — 1882, Лэмэшыўка) — беларускі медык, арганізатар аховы здароўя. Кандыдат філасофіі, доктар медыцыны і хірургіі[1].

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Дзяцінства і адукацыя[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся ў 1797 годзе ў сям’і дыякана адной з уніяцкіх цэркваў Мінска, звестак пра маці не захавалася[2]. Паходзіў са збяднелага шляхецкага роду герба «Ястрабец»[1]. Паступіў на факультэт фізіка-матэматычных навук Віленскага ўніверсітэта на казённы кошт, скончыў яго кандыдатам філасофіі 29 чэрвеня 1819 года[3]. Пасля гэтага Д. Спасовіч паступіў на медыцынскі факультэт таго ж універсітэта і скончыў яго лекарам 1-га аддзялення ў 1823 годзе[3]. У тым жа годзе, 29 чэрвеня, ён абараніў дысертацыю і атрымаў ступень доктара медыцыны[4].

Прафесійная дзейнасць[правіць | правіць зыходнік]

У 1824 годзе прызначаны павятовым урачом Рэчыцкага павета Мінскай губерні, дзе праслужыў сем гадоў і ў гэты час атрымаў у 1828 годзе ад Віленскага ўніверсітэта званне доктара хірургіі[3][4].

Пад яго кіраўніцтвам ужо ў 1825 годзе Рэчыца мела бальніцу, разлічаную на 25 коек, якая была буйнейшай у ва ўсёй Мінскай губерні[5].

4 сакавіка 1828 года ён прызваны годным звання фізіката або інспектара ўрачэбнай управы[3]. Выдатная праца ў Рэчыцы і здадзеныя экзамены прывяла да даравання залатой табакеркай ад Манарха, а крыху пазней і да павышэння па службе.

У 1831 годзе прызначаны акушэрам мінскай урачэбнай управы. Праз год заняў там жа пасаду інспектара, а з 1836 года складаўся яшчэ ўрачом Мінскага праваслаўнага духоўнага вучылішча[4].

Падчас трэцяй пандэміі халеры «за асаблівыя працы, аказаныя падчас бушавання ў 1848 годзе халеры» пасля быў уганараваны ордэнам Св. Ганны 2-й ступені.

У дадатак да інспектарскіх абавязкаў Д. Спасовіч удзельнічаў таксама ў рабоце Мінскага губернскага турэмнага камітэта — па сваёй пасадзе ён аўтаматычна прызначаўся дырэктарам т. зв. 5-га аддзялення гэтага камітэта, якое займалася санітарнымі і медыцынскімі праблемамі месцаў зняволення. З 1844 года ён выконваў абавязкі дырэктара Мінскага дзіцячага прытулку[3].

Непасрэднай медыцынскай практыкай займаўся ў бальніцы Мінскага духоўнага праваслаўнага вучылішча, а з 1840 года стаў штатным урачом Мінскай праваслаўнай духоўнай семінарыі, а яшчэ праз пяць гадоў пачаў выкладаць семінарыстам курс медыцыны. Таксама працаваў у Троіцкай бальніцы  (руск.) (бел. Мінска[3].

У адстаўку выйшаў у 1864 годзе. Пасля гэтага працягваў жыць у Мінску, але пасля смерці дачкі Леанціны ад халеры, яны з жонкай пераехалі да дачкі Аляксандры ў Махноўку, якая знаходзілася на рацэ Гнілапяць  (руск.) (бел. бліз мяжы Кіеўскай, Падольскай і Валынскай губерняў[6]. Праз некалькі гадоў яны пераехалі ў Лэмэшыўку, дзе купіў маёнтак іх сын Уладзімір. Тэафіля Спасовіч памерла 17 верасня 1881 года ва ўзросце 79 гадоў, праз год і месяц, 30 кастрычніка 1882 года[7], не стала і самога Данііла Спасовіча. З некралога бачна, што медыцынскую практыку ён не спыняў да апошніх дзён.

Навуковая і літаратурная дзейнасць[правіць | правіць зыходнік]

За навуковую дзейнасць Д. Спасовіча ў 1839 годзе Віленскае таварыства ўрачоў прыняло яго ў свой склад у якасці член-карэспандэнта[3]. Надрукаваўшы ў 1851 годзе ў «Medicinische Zeitung Russland’s» (№ 193) свой першы артыкул «Lienitis carbunculosa et carbun culus Sibiricus» («Ліеніт і сібірская язва»), потым, на працягу многіх гадоў, быў сталым супрацоўнікам гэтага выдання[4].

Асобныя творы[правіць | правіць зыходнік]

  • «De labroraphia». Diss. inaug. Vilnae, typ. Dioecesanis. 1823. 8° 27. Гл. Józef Bieliński. Cesarskie Towarzystwo Lekarskie Wileńskie, jego prace i wydawnictwa (1805—1864). Warszawa, 1890. S. 335.

Грамадская дзейнасць[правіць | правіць зыходнік]

Па ініцыятыве Данііла Спасовіча 23 снежня 1862 года было заснавана Таварыства мінскіх урачоў. Яно праіснавала ўсяго год, але стварыла прэцэдэнт. Пасля паўторнага адкрыцця таварыства ў 1867 годзе Спасовіч, які ўжо быў у адстаўцы, передаў яму свой збор кніг па медыцыне[8].

Сям’я[правіць | правіць зыходнік]

Падчас працы ў Рэчыцы ажаніўся з немкай Феафілай (Тэафілай) Міхайлаўнай Крэйц (1802-81), дачкой Міхаіла Крэйца (Michał Wincenty Kreutz) і Цэцыліі Крэйц, народжанай Аскерка (Cecylia Oskierka). Яго жонка атрымала добрую адукацыю, ведала мовы і «належала да вяршкоў грамадства Міншчыны»[9].

16 студзеня 1829 года ў сям’і нарадзіўся першанец Уладзімір[3].

Паводле фармулярнага спіска, складзенага ў 1859 годзе, і польскага генеалагічнага сайта «Wielka Genealogia Minakowskiego» можна пералічыць наступных іх дзяцей[3]:

  • Уладзімір (16 студзеня 1829 — 26 кастрычніка 1906) — вядомы беларуска-расійска-польскі юрыст, грамадcкі дзеяч, публіцыст, крытык[3]
  • Міхаіл (29 верасня 1834 — 18 верасня 1835)
  • Кіпрыян (25 ліпеня 1836—1917) — пасля атрымання ваеннай адукацыі служыў па пачтовым ведамстве[6], быў жанаты з Наталляй Набароўскай (1850—1922)
  • Аляксандра (17 ліпеня 1837 — не раней за 1909) — жонка адстаўнога маёра Браніслава Гаўсфорта (1819—1903)
  • Леанціна (28 чэрвеня 1842 — 4 жніўня 1867)
  • Адэлаіда (? — 1848)
  • Яўгенія (? — 1833)
  • Яўгенія (? — 1847)
  • Зоф’я (? — 1847)

Сям’я з 1854 года валодала невялікім маёнткам Сціклева непадалёку ад Мінска, фальварак не захаваўся[3].

Крыніцы[правіць | правіць зыходнік]

  1. ↑ а б Спасович, Даниил Осипович (1797—1882) (руск.)
  2. ↑ Maciej Jankowski. Być liberałem w czasie trudnym: rzecz o Włodzimierzu Spasowiczu. Ibidem, 1996. S.13
  3. ↑ а б в г д е ё ж з і к Вадим Зеленков. Род Спасовичей в Минске // «Асоба і час». Беларускі біяграфічны альманах. — Выпуск 5. — Мінск: «Лімарыус». — 2013. — С. 328—344.
  4. ↑ а б в г Спасович, Даниил Осипович // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
  5. ↑ ЗДРАВООХРАНЕНИЕ РЕЧИЦКОГО РАЙОНА (руск.)
  6. ↑ а б Janina Kulczycka-Saloni. Wlodzimierz Spasowicz: zarys monograficzny. Warszawa, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1975. S.12.
  7. ↑ Dziennik Poznański nr 267, 1882.
  8. ↑ Отчет о действиях Общества минских врачей за первый год существования, составленный президентом общества доктором Н. К. Бергом. Минск, 1868. С. 3.
  9. ↑ Janina Kulczycka-Saloni. Na polskich i europejskich szlakach literackich: z pism rozproszonych 1985—1998. Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2000. S. 452.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Род Спасовичей в Минске / Вадим Зеленков // Асоба і час : беларускі біяграфічны альманах. — 2013.― Вып. 5. ― С. 328―344.
  • Спасович, Даниил Осипович // Русский биографический словарь : в 25-ти томах. — СПб.—М., 1896—1918. (руск.)
  • Л. Ф. Змеев  (руск.) (бел., «Русские врачи-писатели». Вып. I, СПб. 1886 г., тетр. 2, стр. 117.
  • Д. Д. Языков  (руск.) (бел., «Обзор жизни и трудов покойных писателей». Вып. IV. СПб. 1888 г., стр. 18.
  • «Медицинский Список» на 1840 г., стр. 315; на 1860 г., стр. 359; на 1870 г., стр. 227.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Данііл_Восіпавіч_Спасовіч&oldid=4704400"