Свята драконавых лодак
| Свята драконавых лодак | |
|---|---|
 | |
| Краіна | |
| Краіна паходжання | |
| Дзень у годзе | 5th day of the 5th month in the Chinese lunar calendar[d] |
| Статус нематэрыяльнай культурнай спадчыны | Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity[d][1] |
| Апісана на сайце |
ich.unesco.org/en… (англ.) ich.unesco.org/fr… (фр.) ich.unesco.org/es… (ісп.) |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Свята драконавых лодак, Дуань-у або Дуаньу (кіт.: 端午) — кітайскае традыцыйнае свята каляндарнага цыклу, адно найважнейшых у кітайскай культуры. Яно адзначаецца 5 чысла 5 месяца па месяцовым календары. Свята азначае прыход лета і суправаджаецца захапляльнымі спаборніцтвамі — гонкамі на лодках у форме драконаў[2].
Паходжанне[правіць | правіць зыходнік]
Самай папулярнай лічыцца версія паходжання свята звязваецца з ушанаваннем памяці знакамітага паэта і чыноўніка Цюй Юаня, які жыў у эпоху царстваў, якія змагаюцца, каля 340—278 гг. да нашай эры. Доўгі час Цюй служыў міністрам пры двары кіраўніка царства Чу, ён праславіўся як сумленны і мудры дарадца. Адзін з яго сапернікаў, які меў моцны ўплыў на кіраўніка, абгаварыў Цюя, пасля чаго яго выгналі са сталіцы. У высылцы былы міністр напісаў мноства твораў аб любові да сваёй дзяржавы. Пакуль паэт быў у выгнанні, у 278 годзе да н.э. царства Цынь захапіла царства Чу. Даведаўшыся пра гэта, Цюй у роспачы кінуўся ў раку Міла. Гэта адбылося на пяты дзень пятага месяца паводле месяцовага календара.
Мясцовыя жыхары былі ўражаны яго адданасцю радзіме. Яны адправіліся па рацэ на лодках, каб забраць цела паэта. Спрабуючы адпудзіць рыб ад цела, людзі білі вёсламі па вадзе і кідалі ў ваду шарыкі клейкага рысу — цзунцзы. Адначасова, сядзячы ў лодках, яны білі ў барабаны, каб адагнаць злых духаў. Мясцовы знахар выліў у ваду віно з рэальгарам, які ў малых дозах валодае антысептычнымі ўласцівасцямі, так ён разлічваў адагнаць рачных монстраў і абараніць цела паэта.
Па легендзе, пасля смерці дух Цюй Юаня распавёў сябрам, што яго жыццё забраў рачны дракон. Паэт папрасіў кідаць у раку рыс, загорнуты ў трыкутнікі з шоўку, каб прагнаць дракона. Пазней шоўк для практычнасці замянілі на трысняговае лісце.
Яшчэ да легенды аб Цюй Юане пяты дзень пятага месяцовага месяца лічыўся святам і азначаў пачатак летняга сезона. У гэтыя дні многія рабілі і насілі на шыі спецыяльныя мяшочкі з зёлкамі. Таксама было прынята піць віно з рэальгарам. Пазней на Свята драконавых лодак жыхары поўдня Кітая пачалі ўшаноўваць драконаў як татэмных жывёл і канструяваць лодкі ў іх форме для правядзення цырыманіяльных заплываў.
Святкаванне[правіць | правіць зыходнік]
Сплавы на лодках па рацэ Міла з часам сталі штогадовымі спаборніцтвамі ў веславанні. Лодкі ў такіх спаборніцтвах абавязкова мелі драконавую галаву. У наш час гонкі на лодках праходзяць не толькі ў Кітаі, але і далёка за яго межамі: у Малайзіі, В’етнаме, Паўднёвай Карэі, Японіі, а таксама ў ЗША, Канадзе, Германіі. Самыя маштабныя гонкі традыцыйна праводзяцца ў Ганконгу, Гуанчжоў (правінцыя Гуандун) і Ханчжоў (правінцыя Чжэцзян). Лодкі робяцца ўручную, як правіла з ціка. Звычайна яе даўжыня складае 20-35 метраў, на лодцы можа змясціцца ад 30 да 60 чалавек.
У гонках на драконавых лодках патрабуюцца некалькі тыпаў спартсменаў. Ззаду ўсіх размяшчаецца рулявы. Яго задача — кантраляваць курс лодкі з дапамогай доўгага кармавога вясла. Ён таксама аддае каманды веслярам, калі патрабуецца выканаць той ці іншы манеўр. У цэнтры лодкі размяшчаецца самая шматлікая частка каманды — весляры. На носе спіной наперад сядзіць барабаншчык, ён задае веслярам рытм і рэгулюе хуткасць руху лодкі.
Галоўным пачастункам на свята застаюцца цзунцзы. Яны могуць быць абгорнутыя ў трысняговае, бамбукавае або любое іншае лісце — галоўнае, каб усярэдзіне быў рыс. У залежнасці ад рэгіёна, дадатковае начынне пачастунка можа быць рознае: свініна, морапрадукты, качыныя яйкі, фінікі, сухая садавіна і інш.