Перайсці да зместу

Кубінскае песа

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Кубінскае песа
Коды і сімвалы
Коды ISO 4217 CUP
Сімвалы $MN
Тэрыторыя абарачэння
Уведзена 1857
Эмісія і выраб монет і банкнот
Эмісійны цэнтр (рэгулятар) Central Bank of Cuba[d]
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Кубінскае песа (ISO 4217 код: CUP ісп.: peso cubano) — валюта, якая знаходзіцца ў афіцыйным абароце на Кубе. Складацца з 100 сентава. Другім відам валюты ў 1994—2021 гадах з’яўлялася Кубінскае канверсоўнае песа (CUC), якое адрознівалася наяўнасцю надпісу «convertible». Канверсоўнае песа выкарыстоўваліся ў асноўным у турыстычнай галіне, а таксама ў «доларавых крамах».

Гісторыя

[правіць | правіць зыходнік]

Да 1857 года на Кубе дзейнічалі іспанскі і іспанскі каланіяльны рэалы. З 1857 года на Кубе сталі выпускацца банкноты для абарачэння толькі на востраве. Яны былі намінаваныя ў песа, 1 песа = 8 рэалаў. З 1869 года таксама былі выпушчаныя банкноты, намінаваныя ў сентава, 100 сентаво = 1 песа. У 1881 годзе песа быў прывязаны да долара ЗША ў роўнасці. Валюта па-ранейшаму мела толькі банкноты аж да 1915 года, калі былі выпушчаныя першыя манеты.

У 1960 годзе валюта была адвязана ад долара, які змяніў савецкі рубель. Песа страціў канверсаванасць з-за ўвядзення санкцый ЗША, якія прыпынілі закупкі цукру. Апошняе стала галоўнай прычынай пераключэння Кубы на новага эканамічнага партнёра — СССР. Пасля распаду СССР у 1991 годзе, песа зноў моцна страціў у кошце, і абменны курс упаў да 125 песа за долар. У апошні час курс падняўся і цяпер складае прыкладна 25 песа за долар.

У 1993 годзе падчас строгай эканоміі амерыканскі долар быў дапушчаны на рынак краіны. Ён выкарыстоўваўся для куплі другарадных тавараў і паслуг, напрыклад, касметыкі, і нават некаторых прадуктаў. У 1994 годзе было ўведзена канверсоўнае песа, з суадносінамі 1 да 1 з доларам ЗША. 8 лістапада 2004 года кубінскі ўрад канфіскаваў долары з абарачэння ў адказ на новыя санкцыі з боку ЗША. У 2005 годзе курс канверсоўнага песа быў узняты да 1,08 долара ЗША, але 14 сакавіка 2011 года вярнуўся на ранейшы ўзровень[1].

Манеты

[правіць | правіць зыходнік]
Залатая манета наміналам 5 песа з выявай Хасэ Марці (1916 год).

У 1915 годзе былі выпушчаныя манеты — медна-нікелевыя ў 1, 2 і 5 сентава, срэбраныя ў 10, 20 і 40 сентава і 1 песа, а таксама залатыя ў 1, 2, 4, 5, 10 і 20 песа. Іх дызайн быў створаны Чарльзам Барберам, якія стварылі таксама манеты ў чвэрць і палову долара для ЗША. Манеты чаканіліся ў ЗША ў Філадэльфіі. Залатыя манеты і манеты ў 2 сентава не вырабляліся пасля 1916 года, а вытворчасць срэбранага 1 песа была спынена ў 1934 годзе. Латуневыя манеты ў 1 і 5 сентава былі выпушчаныя ў 1943 годзе. У 1953 годзе былі выпушчаныя срэбраныя манеты наміналам у 25, 50 сентава і 1 песа, прысвечаныя 100-годдзю Хасэ Марці. Гэта былі апошнія срэбныя манеты ў абароце. Апошнімі вырабленымі ў ЗША манетамі былі 5 сентава 1961 года[2].

У 1962 годзе былі выпушчаныя медна-нікелевыя манеты ў 20 і 40 сентава, затым у 1963 годзе — алюмініевыя 1 і 5 сентава. У 1969 годзе былі ўведзеныя алюмініевыя 20 сентава, а затым 2 сентава і латуневыя 1 песа ў 1983 годзе. Медна-нікелевыя манеты ў 3 песа з’явіліся ў 1990 годзе, а ў 1992 годзе — манеты ў 1 і 3 песа. Манеты ў 40 сентава былі канфіскаваныя з абарачэння ў ліпені 2004 года. Цяпер хаджэнне маюць манеты ў 1, 2, 5 і 20 сентава, а таксама ў 1 і 3 песа.

Памятныя манеты

[правіць | правіць зыходнік]

Акрамя таго, выпускаюцца розныя памятныя манеты вартасцю 50 сентава, 1 песа і вышэй, з выявай кубінскіх нацыянальных дзеячаў ці прадстаўнікоў жывёльнага свету Кубы, якія з’яўляюцца папулярным кубінскім сувенірам. У 1997 годзе была выпушчана серыя медна-нікелевых манет у 1 песа з выявай раслін-прадстаўнікоў флоры Карыбскага басейна. У 2001 годзе традыцыя фларыстыкі на манетах была працягнутая — выпушчаная серыя медна-нікелевых манет вартасцю ў 1 песа з выявай раслін кубінскай флоры.

Канверсоўнае песа

[правіць | правіць зыходнік]

З 1981 па 1989 год Нацыянальны Інстытут турызму выпускаў «гасцявыя манеты» для выкарыстання турыстамі (з надпісам «Інтур»).

У 1981 годзе былі выпушчаныя манеты з медна-нікелевага сплаву ў 5, 10, 25 і 50 сентава і 1 песа, а ў 1988 — тыя ж наміналы, акрамя песа, але з алюмінія.

Гэтыя манеты былі дэнамінаваныя і ў 1994 годзе заменены на канверсоўныя манеты, выпушчаныя ў Канадзе: манеты ў 1, 5, 10, 25 і 50 сентава, а таксама 1 песа. У 1999 годзе была ўведзена ў абарачэнне манета ў 5 канверсоўных песа. На манетах канверсоўных песа і сентава намаляваныя асноўныя турыстычныя славутасці Кубы (Плошча Рэвалюцыі на 1 сентава, Трынідад на 25 сентава, Кафедральны сабор ў Гаване на 50 сентава, індзейская вёска Гуама на 1 песа).

На банкнотах канверсоўнага песа намаляваныя будынкі і помнікі (у адрозненне ад «звычайнага» песа, дзе намаляваныя партрэты).

У 2021 годзе абарот канверсоўнага песа быў спынены.

Банкноты

[правіць | правіць зыходнік]

У 1857 годзе «Іспанскі Банк Гаваны» выпусціў банкноты ў 50, 100, 300, 500 і 1000 песа. Банкноты ў 25 песа былі выпушчаныя ў 1867 годзе, а ў 1869 годзе — у 5 і 10 песа. Падчас Дзесяцігадовай вайны былі выпушчаныя банкноты з імем Рэспублікі Куба наміналам у 50 сентава, 1, 5, 10, 50, 500 і 1000 песа.

У 1872 годзе «Іспанскі банк Гаваны» выпусціў банкноты ў 5, 10, 25 і 50 сентава і 1 і 3 песа. У 1891 годзе казначэйства выпусціла 5, 10, 20, 50, 100 і 200 песа. У 1896 годзе банк змяніў імя на «Іспанскі Банк вострава Куба» і выпусціў банкноты ў 5 і 50 сентава, 1, 5, 10, 50, 100, 500 і 1000 песа, а ў 1897 годзе — 10 і 20 сентава.

У 1905 годзе «Нацыянальны Банк Кубы» выпусціў банкноты ў 1, 2, 5 і 10 песа. У 1934 урад прэзентаваў срэбныя сертыфікаты намінаваныя ў 1, 5, 10, 20 і 50 песа, затым у 1936 годзе ў 100 песа, а ў 1944 годзе — 500 і 1000 песа.

У 1949 банк вярнуўся да выпуску папяровых грошай, выпусціўшы банкноты ў 1, 5, 10 і 20 песа, а ў 1950 годзе — 50, 100, 500, 1000 і 10 000 песа. Банкноты наміналам вышэй за 100 песа затым доўгі час не выпускаліся.

Пасля перамогі рэвалюцыі банкноты ў 500 і 1000 песа былі канфіскаваныя з абарачэння. У жніўні 1961 года была праведзена грашовая рэформа, ранейшыя банкноты заменены новымі, надрукаванымі ў Чэхаславакіі. Абмен адбываўся ў суадносінах 1:1, абменьваліся сумы ў межах 200 песа на сям’ю, астатнія сумы ў межах 10 000 песа залічваліся на спецыяльныя рахункі ў Нацыянальным банку Кубы.

У 1983 годзе былі выпушчаныя банкноты ў 3 песа.

У 1997 годзе пачаты выпуск банкнот Цэнтральнага банка Кубы, якімі паступова замяняліся банкноты Нацыянальнага банка. У 2000 годзе была выпушчаная памятная банкнота ў 100 песа, а ў 2003 годзе — памятныя банкноты ў 1 і 20 песа. У цяперашні час у абароце знаходзяцца банкноты ў 1, 3, 5, 10, 20, 50, 100, 200, 500 і 1000 песа.

Выпуск 1905 года

[правіць | правіць зыходнік]

Адной з важных мер уведзеных недаўгавечнай першай Рэспублікай было стварэнне Нацыянальнага Банка (Banco National de Cuba). Недатаваныя банкноты, гравіраваныя і аддрукаваныя American Bank Note Company ў 1905 годзе, ніколі не былі выпушчаныя ў абарот па прычыне рэвалюцыі, якая адбылася ў 1906 годзе і прывяла да аднаўлення ўлады амерыканскай адміністрацыі.

Банкноты Кубы (выпуск 1905 года)
Малюнак Намінал (песа) Асноўныя колеры Апісанне Год увядзення
Пярэдні бок Адваротны бок Пярэдні бок Адваротны бок
[1]
1
 шэры Дамінга Мендэс Капотэ Замак мора, Сант’яга-дэ-Куба 1905
[2]
2
 Максіма Гомес
[3]
5
 Хуан Мантэс
[4]
10
 Томас Эстрада Пальма

Срэбныя сертыфікаты 1934—1949 гадоў

[правіць | правіць зыходнік]

На працягу ўсяго перыяду праўлення Батысты прадпрымаліся спробы замяніць у абароце Амерыканскі долар, якія скончыліся выпушчанымі кубінскім урадам срэбных сертыфікатаў (Certificados de Plata), уведзеных у грашовы абарот у канцы 1934 года. Гэтыя банкноты, якія маюць год выпуску, з наміналамі аж да 20 песа выпускаліся ў 1934, 1936, 1938, 1943, 1945 і 1948 гадах. Банкноты з наміналамі ў 1 і 5 песа таксама выпускаліся ў 1949 годзе. Банкнота вартасцю ў 50 песа выпускалася менш часта аж да 1948 года, а 100 песа ўведзены ў 1936 годзе. Банкноты вырабляліся Бюро Гравіравання і Друку ў Вашынгтоне. Усе банкноты, уведзеныя ў 1934 годзе, мелі нацыянальны герб у выглядзе шчыта на адваротным баку, і партрэт, апраўлены лаўровым вянком, на пярэднім баку.

Сярэбраныя сертыфікаты (выпуск 1934—1949 гадоў)
Малюнак Намінал (песа) Асноўны колер Апісанне Год увядзення
Пярэдні бок Адваротны бок Пярэдні бок Адваротны бок
[5]
1
 сіні Хасэ Марці Герб Кубы 1934
[6]
5
 чырвоны Максіма Гомес
[7]
10
 карычневы Карлас Мануэль дэ Сеспедэс 1936
[8]
20
 зялёны Антоніа Масеа 1934
[9]
50
 аранжавы Калікста Гарсія-і-Іньігес 1938
[10]
100
 фіялетавы Франсіска Вісэнтэ Агілера
[11]
500
 чырвоны Сальвадор Сіснерас Бетанкур 1944
[12]
1000
 зялёны Томас Эстрада Пальма

Выпуск 1949—1960 гадоў

[правіць | правіць зыходнік]

Банкноты Нацыянальнага Банка Кубы (Banco National de Cuba), выпушчаныя на пачатку функцыянавання гэтай нацыянальнай установы ў 1949 годзе, гравіраваліся і друкаваліся кампаніяй American Bank Note у аднатыпным дызайне, з нацыянальным гербам на абароце і партрэтам гістарычнай асобы ў цэнтры пярэдняга боку.

Банкноты Кубы (выпуск 1949—1960 гадоў)
Малюнак Намінал (песа) Памеры (мм) Асноўныя колеры Апісанне Год увядзення
Пярэдні бок Адваротны бок Пярэдні бок Адваротны бок
1
 157×66 сіні Хасэ Марці Герб Кубы 1949
145×62 Збор і перапрацоўка цукровага трыснёга 1956
132×57 1959
[13]
5
 157×66 чырвоны Максіма Гомес Герб Кубы 1949
[14] 145×62 зялёны Збор і перапрацоўка тытуню 1958
[15] 157×66 Герб Кубы 1960
[16]
10
 карычневы Карлас Мануэль дэ Сеспедэс 1949
[17] Малочныя прадукты 1956
[18]
20
 зялёны Антоніа Масеа Герб Кубы 1949
[19]
100
 шэры Франсіска Вісэнтэ Агілера 1950
[20] аранжавы 1959
[21]
500
 чырвоны Сальвадор Сіснерас Бетанкур 1950
[22]
1000
 зялёны Томас Эстрада Пальма
[23]
10 000
 шэры Ігнасіа Аграмонтэ 1953

Выпуск 1961—1965 гадоў

[правіць | правіць зыходнік]

Серыя 1961 года вярнулася да стылю першай серыі American Bank Note, з партрэтам у цэнтры пярэдняга боку змешчаным у вертыкальным авале, па баках авала — намінал словамі. Злева ўнізе подпіс прэзідэнта банка, справа — міністра фінансаў Раланда Дыяс Астанама.

Банкноты Кубы (выпуск 1961—1965 гадоў)
Малюнак Намінал (песа) Памеры

(мм)

Асноўныя колеры Апісанне Год увядзення
Пярэдні бок Адваротны бок Пярэдні бок Адваротны бок
[24]
1
 150×70 аліўкавы Хасэ Марці Рэвалюцыянеры ўваходзяць у Гавану 08.01.1959 1961
[25]
5
 зялёны Антоніа Масеа Уварванне на Кубу (верасень—кастрычнік 1958 года)
[26]
10
 карычневы Максіма Гомес Гаванская дэкларацыя (02.09.1960)
[27]
20
 сіні Каміла Сьенфуэгас Высадка з «Гранмы» (02.10.1956)
[28]
50
 фіялетавы Калікста Гарсія-і-Іньігес Нацыяналізацыя прадпрыемстваў, якія належаць замежнікам (06.08.1960)
[29]
100
 чырвоны Карлас Мануэль дэ Сеспедэс Напад на казармы Манкада (26.07.1953)

Выпуск 1967—1990 гадоў

[правіць | правіць зыходнік]
Банкноты Кубы (выпуск 1967—1990 гадоў)
Малюнак Намінал (песа) Памеры (мм) Асноўныя колеры Апісанне Год увядзення
Пярэдні бок Адваротны бок Пярэдні бок Адваротны бок
1
 150×70 аліўкавы Хасэ Марці Рэвалюцыянеры ўваходзяць у Гавану 08.01.1959 1967
3
 чырвоны Эрнэста Чэ Гевара Чэ Гевара зрэзае цукровы трыснёг 1983
[30]
5
 зялёны Антоніа Масеа Уварванне на Кубу (верасень-кастрычнік 1958 года) 1967
[31]
10
 карычневы Максіма Гомес Гаванская дэкларацыя (02.09.1960)
[32]
20
 сіні Каміла Сьенфуэгас Высадка з «Гранмы» (02.10.1956) 1971

Выпуск 1990 года

[правіць | правіць зыходнік]

У 1990 годзе была выпушчаная новая серыя банкнот. Усе банкноты маюць аднолькавы памер.

Банкноты Кубы (выпуск 1990 года)
Малюнак Намінал (песа) Памеры (мм) Асноўныя колеры Апісанне Год увядзення
Пярэдні бок Адваротны бок Пярэдні бок Адваротны бок
[33]
5
 150×70 зялёны Антоніа Масеа Сустрэча Антоніа Масеа з іспанскім генералам Арсеніа Марцінесам дэ Кампасам у 1878 годзе 1991
[34]
10
 карычневы Максіма Гомес Людзі з аўтаматамі Калашнікава і кубінскімі сцягамі
[35]
20
 сіні Каміла Сьенфуэгас Уборка бананаў, палявыя работы
[36]
50
 бардовы Калікста Гарсія Цэнтр генетычнай інжынерыі і біятэхналогій ў Гаване 1990

Выпуск 1995 года

[правіць | правіць зыходнік]

У 1995 годзе былі выпушчаныя банкноты 1 і 3 песа з шматколерным афармленнем. Усе банкноты маюць аднолькавы памер.

Банкноты Кубы (выпуск 1995 года)
Малюнак Намінал (песа) Памеры (мм) Асноўныя колеры Апісанне Год увядзення
Пярэдні бок Адваротны бок Асабовы бок Адваротны бок
1
 150×70 блакітны, зялёны Хасэ Марці Рэвалюцыянеры ўваходзяць у Гавану 1995
3
 карычневы, зялёны Эрнэста Чэ Гевара Чэ Гевара зрэзае цукровы трыснёг

Выпуск 1997 года

[правіць | правіць зыходнік]

У 1997 годзе быў пачаты выпуск банкнот цэнтральнага банка Кубы. Усе банкноты маюць аднолькавы памер.

Банкноты Кубы (выпуск 1997 года)
Аверс Рэверс Намінал (песа) Памеры (мм) Асноўныя колеры Апісанне Год увядзення
Пярэдні бок Адваротны бок
1
 150×70 шэры Хасэ Марці Рэвалюцыянер уваходзяць у Гавана 2001
3
 чырвоны Эрнэста Чэ Гевара Чэ Гевара зрэзаць цукровы трыснёг 2004
[37]
5
 зялёны Антоніа Масеа Сустрэча Антоніа Масео з іспанскім генералам Арсеніа Марцінес дэ Кампас у 1878 годзе 1997
[38]
10
 карычневы Максіма Гомес Людзі з аўтаматамі Калашнікава і кубінскімі сцягамі
[39]
20
 блакітны Каміла Сьенфуэгас Уборка бананаў, палявыя работы 1998
[40]
50
 фіялетавы Калікста Гарсія Цэнтр геннай інжынерыі і біятэхналогій у Гаване
[41]
100
 бардовы Карлас Мануэль Сеспедэс Статуя Хасэ Марці і антыімперыялістычная трыбуна ў Гаване 2001
[42]
200
 аранжавы Франк Паіс Школьны гарадок «26 ліпеня» ў Сант’яга-дэ-Куба 2010
[43]
500
 зялёны Ігнасіа Аграмонтэ Канстытуцыйная Асамблея
[44]
1000
 аранжавы, бардовы Хуліа Антоніа Мелья Гаванскі ўніверсітэт

Памяць пра Хасэ Марці

[правіць | правіць зыходнік]

Нацыянальны герой Кубы Хасэ Марці традыцыйна ўжо больш за 58 гадоў малюецца на ўсіх купюрах наміналам 1 песа.

Таксама ў 1953 годзе, пры Батысце, былі выпушчаныя юбілейныя манеты вартасцю 25 і 50 сентава да стагоддзя з дня нараджэння Хасэ Марці.

Памяць пра Чэ Гевара

[правіць | правіць зыходнік]

8 кастрычніка на Кубе адзначаюць Дзень гераічнага Партызана, такім чынам успамінаючы камандантэ Гевару і яго подзвігі.

Чэ Гевара на песа

[правіць | правіць зыходнік]

У 1983 годзе была ўведзена банкнота ў 3 песа, на адным баку якой быў намаляваны Чэ Гевара. З тых часоў ён малюецца на ўсіх банкнотах і манетах гэтага наміналу.

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ Q&A: Cuba's economic changes (англ.). Би-Би-Си (15 сакавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 16 снежня 2012. Праверана 13 снежня 2012.
  2. ↑ LA MONEDA CUBANA. Jose Maria Aledon, La Moneda Cuba (5 снежня 1999). Архівавана з першакрыніцы 14 сакавіка 2012. Праверана 9 чэрвеня 2010.

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Кубінскае_песа&oldid=4845218"