Лісты апостала Паўла

Лісты апостала Паўла або Лісты Паўла - трынаццаць кніг Новага Запавету, якія маюць імя Паўла (грэч.: Παῦλος) у якасці першага слова, такім чынам, сцвярджаючы аўтарства апостала Паўла. Некаторыя з гэтых лістоў з'яўляюцца аднымі з самых ранніх захаваўшыхся хрысціянскіх дакументаў. Яны даюць уяўленне аб вераваннях і супярэчнасцях ранняга хрысціянства і, як частка канону Новага Запавету, яны таксама былі і працягваюць заставацца асноўнай для хрысціянскага багаслоўя і хрысціянскай этыкі. Ліст да Яўрэяў традыцыйна адносяць да аўтарства Паўла, хоць там няма яго імя.

Лісты апостала Паўла, як правіла, змяшчаюць паміж Кнігай Дзеянняў Апосталаў і лістамі апосталаў, хоць у некаторых манускрыптах лісты апостала Паўла змешчаюць ў канцы Новага Запавету.

Лісты апостала Паўла таксама каштоўныя згадкай асабістага жыцця апостала. Павел называе шмат людзей па імяні, часта даючы падрабязную інфармацыю аб коштоўнасці гэтых сяброўскіх адносін і заахвочванні, якое яны яму далі.

Спіс лістоў апостала Паўла

• Рымлянам (грэч.: Προς Ρωμαίους)
• Першы ліст да Карынфянаў (грэч.: Προς Κορινθίους Α)
• Другі ліст да Карынфянаў (грэч.: Προς Κορινθίους Β)
• Ліст да Галатаў (грэч.: Προς Γαλάτας)
• Ліст да Эфесянаў (грэч.: Προς Εφεσίους)
• Ліст да Філіпянаў (грэч.: Προς Φιλιππησίους)
• Ліст да Каласянаў (грэч.: Προς Κολασσαείς)
• Першы ліст да Фесаланікійцаў (грэч.: Προς Θεσσαλονικείς)
• Другі ліст да Фесаланікійцаў (грэч.: Προς Θεσσαλονικείς Β)
• Першы ліст да Цімафея (грэч.: Προς Τιμόθεον Α)
• Другі ліст да Цімафея (грэч.: Προς Τιμόθεον Β)
• Ліст да Ціта (грэч.: Προς Τίτον)
• Ліст да Філімона (грэч.: Προς Φιλήμονα)

Усе гэтыя лісты прадстаўляюць Паўла, як аўтара. Большасць даследчыкаў ўключаюць ананімны Ліст да Яўрэяў да твораў апостала Паўла, але аўтарства Ліста да Яўрэяў некаторымі даследчыкамі аспрэчваецца.

Раней у многіх кодэксах і рукапісах Новага Запавету Ліст да Яўбрэяў быў размешчаны паміж іншымі лістамі Паўла, цяпер ён змяшчаецца ў канцы кніг Новага Запавету перад кнігай Адкрыцця.

Гістарычнасць лістоў

Некаторыя даследчыкі лічаць, што некалькі лістоў могуць быць псеўдаэпіграфічнымі, гэта значыць, што на самай справе яны маглі быць напісаны не Паўлам з Тарса.

Наступныя 7 лістоў лічацца напісанымі апосталам Паўлам абсалютнай большасцю навукоўцаў (у дужках пазначаны гады напісання ліста):

• Першы ліст да Фесаланікійцаў (каля 51 г. н.э.)
• Ліст да Філіпянаў (каля 52-54 г. н.э.)
• Ліст да Філімона (каля 52-54 г. н.э.)
• Першы ліст да Карынфянаў (каля 53-54 г. н.э.)
• Ліст да Галатаў (каля 55 г. н.э.)
• Другі ліст да Карынфянаў (каля 55-56 г. н.э.)
• Ліст да Рымлянаў (каля 55-58 г. н.э.)

Наступныя лісты, наконт якіх у некаторых даследчыкаў існуе сумнеў наконт іх аўтарства:

• Першы ліст да Цімафея
• Другі ліст да Цімафея
• Ліст да Ціта
• Ліст да Эфесянаў
• Ліст да Каласянаў
• Другі ліст да Фесаланікійцаў

Ананімны ліст да Яўрэяў звычайна адносяць да аўтарства Паўла, хоць наконт аўтарства існуюць пэўныя спрэчкі.

Згубленныя лісты апостала Паўла

У Новым запавеце згадваецца шэраг напісаных лістоў апостала, якія аднак не дайшлі да нашага часу:

• Першы ліст да Карынфянаў, на які 1Кар. 5:9
• Суровы ліст, які таксама называюць Трэці ліст да Карынфянаў, пра яго згадваецца ў 2Кар. 2:4 і 2Кар. 7:8-9
• На больш ранейшы ліст да Эфесянаў спасылаецца Эф. 3:3-4
• Ліст да Лаадыкійцаў, на яго спасылаецца Кал. 4:16

Некананічныя творы апостала Паўла

Некалькі некананічных лістоў сцвярджаюць або сцвярджалі, што яны былі напісаны Паўлам. Большасць даследчыкаў Бібліі адмаўляюць іх сапраўднасць. Яны ўключаюць у сябе:

• Трэці ліст да Карынфянаў (некаторы час кананічны ў армянскай праваслаўнай царкве)
• Ліст да Лаадыкійцаў (знаходзіцца ў Фулдэнцкім Кодексе)
• Ліст Карынфянаў да Паўла (у адрасаце імя Паўла, сам ліст не напісаны не ім)
• Ліст да Александрыйцаў

Існуюць таксама творы, якія не з'яўляюцца лістамі, тым не менш, сцвярджаюць, што яны былі напісаны Паўлам. Яны ўключаюць у сябе

• Дзеянні Паўла і Фёклы
• Дзеянні Пятра і Паўла
• Апакаліпсіс Паўла
• Коптскі Апакаліпсіс Паўла
• Малітва апостала Паўла
• Ліст да Сенекі Малодшага

Аўтарства Паўла да гэтых твораў большасцю даследчыкаў адмаўляецца.

Літаратура

• Aland, Kurt. “The Problem of Anonymity and Pseudonymity in Christian Literature of the First Two Centuries.” Journal of Theological Studies 12 (1961): 39-49.
• Stowers, Stanley K. Letter Writing in Greco-Roman Antiquity. Library of Early Christianity. Vol. 8. Ed. Wayne A. Meeks. Philadelphia: Westminster, 1989.
• Wall, Robert W. “Introduction to Epistolary Literature.” New Interpreter’s Bible. Vol. 10. Ed. Leander E. Keck. Nashville: Abingdon, 2002. 369-91.