Перайсці да зместу

Напады ў Дзербенце і Махачкале (2024)

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Напады ў Дзербенце і Махачкале
Месца нападу Дзербент і Махачкала
Мэта нападу праваслаўныя храмы, сінагогі, пост ДПС
Дата 23 чэрвеня 2024
Зброя запальныя сумесі, агнястрэльная зброя
Загінулыя 19 (+5 тэрарыстаў)

23 чэрвеня 2024 года былі здзейснены ўзброеныя напады ў Дзербенце і Махачкале, гарадах у Рэспубліцы Дагестан, Расія[1]. Мэтамі сталі два праваслаўныя храмы, дзве сінагогі і пост ДПС[2]. Загінула 15 супрацоўнікаў праваахоўных органаў, 4 грамадзянскіх асоб, 5 нападнікаў. У рэгіёне ўвялі рэжым контртэрарыстычнай аперацыі. СК РФ паведаміў аб узбуджэнні крымінальнай справы па артыкуле «тэрарыстычны акт» (артыкул 205 КК РФ)[3].

Перадгісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Паўночна-Каўказскі рэгіён на поўдні Расіі ахоплены канфліктам з 1990-х гадоў. Пасля чачэнскіх войнаў у 2010-я гады працягвалася серыя тэрарыстычных нападаў і сутыкненняў паміж расійскімі і ісламісцкімі сіламі[4].

Дзербент і Махачкала — гарады ў Рэспубліцы Дагестан на расійскім Паўночным Каўказе, у якіх большасць насельніцтва складаюць прадстаўнікі мусульманскіх народаў Каўказа (каля 92% у Дзербенце і 84% у Махачкале, па даных перапісу 2021 года). Адначасова, у гэтых гарадах таксама гістарычна пражываюць меншасці этнічных рускіх і горскіх яўрэяў.

У 2019 годзе ў цэнтры Дзербента ўзвялі помнік дружбы трох рэлігій у кампазіцыі якога: равін, праваслаўны святар і імам. Прататыпам праваслаўнага святара з гэтай тройцы стаў настаяцель дзербенцкага праваслаўнага храма Пакрова Прасвятой Багародзіцы Мікалай Кацельнікаў[5][6].

У 2023 годзе ў Дагестане, Карачаева-Чаркесіі і Кабардзіна-Балкарыі прайшоў шэраг антысеміцкіх акцый. Рост у рэгіёне ісламскага антысемітызму адбыўся на фоне абвастрэння палесціна-ізраільскага канфлікту.

Храналогія падзей[правіць | правіць зыходнік]

Падрыхтоўка[правіць | правіць зыходнік]

Баевікі рыхтавалі тэракты каля месяца — з сярэдзіны мая. У дзень атак свае дзеянні яны каардынавалі ў закрытым чаце на шэсць чалавек. Фотаздымак настаяцеля дзербенцкага храма Пакрова Прасвятой Багародзіцы Мікалая Кацельнікава быў замацаваны ў чаце, мяркуецца, што ён быў першай і канкрэтнай мэтай нападнікаў[7].

Дзербент[правіць | правіць зыходнік]

Сінагога Келе-Нумаз[правіць | правіць зыходнік]

Сінагога Келе-Нумаз.

У Дзербенце 23 чэрвеня каля 17:50[8] быў здзейснены напад на сінагогу Келе-Нумаз, заснаваную ў 1914 годзе на вуліцы Тагі-Задэ[9].

Пасля антысеміцкіх хваляванняў на Паўночным Каўказе ў 2023 годзе сінагога знаходзілася пад вонкавай аховай паліцыі і ўнутранай аховай прыватнага ахоўнага прадпрыемства.

Баевікі спісалі сцены спасылкамі на цытаты з Карана, якія могуць лічыцца антысеміцкімі, такімі як аят 2:120 «Юдэі і хрысціяне не будуць задаволеныя табой, пакуль ты не станеш прытрымлівацца іх рэлігіі» і аят 8:39 «Змагайцеся з імі, пакуль у іх не знікне спакуса і іх пакланенне не будзе цалкам прысвечана Алаху»[10].

Саму сінагогу нападнікі падпалілі[11], кінуўшы бутэлькі з запальнай сумессю[12]. Будынак быў цалкам знішчаны тэрарыстамі[13]. Да 1:00 пажар патушылі[14].

Храм Пакрова Прасвятой Багародзіцы[правіць | правіць зыходнік]

Царква Пакрова Найсвяцейшай Марыі.

Telegram-канал Baza паведаміў, што праваслаўны храм Пакрова Прасвятой Багародзіцы на вуліцы Леніна таксама падвергнуўся нападу з ужываннем аўтаматаў і бутэлек з запальнай сумессю[15]. Гэта адзіны праваслаўны храм у горадзе[16], пабудаваны ў 1899 годзе. Паведамлялася, што 66-гадоваму пробашчу Мікалаю Кацельнікаву перарэзалі горла[17], а ахоўніка храма Міхаіла застрэлілі. Дачка святара паведаміла, што нападнікі падпалілі абраз у храме, а пробашча забілі стрэлам у галаву ў яго доме[18].

Наступныя падзеі[правіць | правіць зыходнік]

Баевікоў заблакавалі ў памяшканні паблізу рэстарана «Хаял». Пасля 21:00 цэнтр горада абясточылі[19]. Да 22:06 яны затрыманы[19].

Махачкала[правіць | правіць зыходнік]

Сінагога на вуліцы Ярмошкіна[правіць | правіць зыходнік]

У Махачкале група людзей а 18:00 абстраляла сінагогу на вуліцы Ярмошкіна, 111, пачаўся пажар, адзін чалавек у сінагозе быў забіты. Будынак тушыць забаранілі з-за тэрарыстычнай пагрозы[20]. Па даных МЗС Ізраіля баевікі забілі двух ахоўнікаў (не яўрэяў), а яўрэяў або ізраільцян сярод пацярпелых няма[21].

Сярод баевікоў былі Асман — сын Магамеда Амарава (кіраўніка Сергакалінскага раёна Дагестана) і яго пляменнік, усіх ліквідавалі[22][23]. Частку нападнікаў затрымалі на пляжы[24].

Свята-Успенскі кафедральны сабор[правіць | правіць зыходнік]

Быў здзейснены напад і на Свята-Успенскі кафедральны сабор 1906 года — аб’ект культурнай спадчыны народаў Расіі, які знаходзіцца на вуліцы Арджанікідзэ[22].

У 19:50 Нацыянальны антытэрарыстычны камітэт заявіў пра забойства двух баевікоў, а яшчэ двое былі затрыманыя[25]. Прыкладна а 21:00 у горад увялі бранятэхніку[19][26].

Пост ДПС[правіць | правіць зыходнік]

На вуліцы Ярмошкіна нападнікі абстралялі пост ДПС. Было апублікавана відэа, на якім бачна, як трое баевікоў, якія захапілі машыну патрульнай службы, вядуць перастрэлку. Двое з іх адкрылі агонь у бок паліцэйскіх, а яшчэ адзін знаходзіцца ў машыне[27].

Нападнікі (падазраваныя)[правіць | правіць зыходнік]

Паводле папярэдняй інфармацыі, трое з нападнікаў — сыны і пляменнік Магамеда Амарава, кіраўніка Сергакалінскага раёна Дагестана. Усе трое былі забітыя супрацоўнікамі праваахоўных органаў[28]. Сам Амараў затрыманы для допытаў ФСБ[29]. Партыя «Адзіная Расія», членам якой ён з’яўляўся, паспяшалася выдаліць згадкі пра чыноўніка са свайго сайта[30], неўзабаве прэс-служба «Адзінай Расіі» паведаміла аб выключэнні Магамеда Амарава з партыі: «Пастанова прынятая ў адпаведнасці са Статутам — за дзеянні, якія дыскрэдытуюць „Адзіную Расію“»[31][32].

Забітыя:

  1. Асман Амараў, 31 год[33], сын Магамеда Амарава[34];
  2. Абдусамад Амадзіеў, 32 гады[33], пляменнік Магамеда Амарава[34];
  3. Меркавана — Гаджымурад Кагіраў, 28 гадоў[33], баец UFC у клубе Хабіба Нурмагомедава і выхаванец Абдулманапа Нурмагомедава[35].
  4. Алі Закарыгаеў, 35 гадоў, былы старшыня (да 2022) сергакалінскага аддзялення партыі «Справядлівая Расія — Патрыёты — За праўду»[36][37].

Першы час паведамлялася, што ў нападах загінуў і Адыль Амараў, яшчэ адзін сын Магамеда Амарава. Але, як высветлілася, ён не ўдзельнічаў у тэрактах і быў жывы[38][39].

Шэраг нападнікаў (усе жыхары рэспублікі) прысутнічаюць у базах даных МУС (адзначаны сувязямі з вахабітамі)[40]. Па даных сілавікоў Дагестана: «Мяркуючы па дзеяннях нападнікаў, іх выкрыках і вонкавым выглядзе, тэрарысты належаць да ісламісцкай тэрарыстычнай арганізацыі»[41]. Ёсць звесткі, што ўсе пяць забітых тэрарыстаў былі членамі тэрарыстычнай групы аднаго з сыноў Магамеда Амарава[42].

Член праўлення Нацыянальнай асацыяцыі юрыстаў Расіі Руслан Нагіеў заявіў, што браты Амаравы былі прыхільнікамі такфірызма — радыкальнага і забароненага ў Расіі ісламісцкай плыні, якая выступае супраць хрысціян і іудэяў, а таксама тых мусульман, якія ўступілі ў змову з «нявернымі». Праз свае погляды браты зладзілі год таму канфлікт з муфтыятам Дагестана[43].

Ахвяры[правіць | правіць зыходнік]

Па ўдакладненых даных, якія раніцай 24 чэрвеня паведаміў Следчы камітэт Расіі, загінулі 15 супрацоўнікаў праваахоўных органаў і чацвёра грамадзянскіх асоб, было забіта пяць тэрарыстаў[44].

Некаторыя загінулыя:

  • начальнік аддзела паліцыі Дагестанскіх Агнёў Мавлудзін Хідзірнабіеў[45];
  • протаіерэй Мікалай Кацельнікаў, найстарэйшы клірык Махачкалінскай епархіі РПЦ[46];
  • ахоўнік храма Міхаіл Вавілін[47][48].

34 чалавекі былі параненыя. У бальніцу Махачкалы прывезлі 16 чалавек, 13 з іх — паліцыянты[49].

Па даных інтэрнэт-газеты «Взгляд», протаіерэй Мікалай стаў сёмым праваслаўным святаром у Расіі, якія загінулі[50] ад рук вахабітаў[51].

Наступствы[правіць | правіць зыходнік]

Нацыянальны антытэрарыстычны камітэт (НАК) абвясціў аб увядзенні рэжыму контртэрарыстычнай аперацыі ў Дагестане[52].

У Дагестане 24—26 чэрвеня абвясцілі днямі жалобы[53].

Указам Прэзідэнта Расійскай Федэрацыі Уладзіміра Пуціна ад 25 чэрвеня 2024 года ордэнам Мужнасці пасмяротна былі ўзнагароджаны святар Мікалай Кацельнікаў і загінулыя ў тэрактах супрацоўнікі паліцыі Дагестана. Медалём «За адвагу» быў пасмяротна ўзнагароджаны ахоўнік Свята-Успенскага кафедральнага сабора ў Махачкале Міхаіл Вавілін. Яшчэ 10 паліцэйскіх былі ўзнагароджаны медалём «За адвагу» II ступені з фармулёўкай «За мужнасць, адвагу і вернасць службоваму абавязку, праяўленыя пры адбіцці тэрарыстычнай атакі»[47][54].

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

Крыніцы[правіць | правіць зыходнік]

  1. ↑ Дагестан: вооруженные нападения на синагоги, православные храмы и пост ДПС. Голос Америки (23 чэрвеня 2024). Праверана 24 чэрвеня 2024.
  2. ↑ В Дагестане боевики напали на синагогу, два храма и пост ДПС. Есть погибшие, перестрелка с силовиками продолжается. Главное. Новая газета Европа (7 мая 2260). Праверана 24 чэрвеня 2024.
  3. ↑ Названо официальное число жертв нападения в Дагестане (руск.). Lenta.ru. Праверана 24 чэрвеня 2024.
  4. ↑ Abbakumova, Natalia (2024-06-24). "More than 15 killed in Dagestan, Russia, as gunmen hit multiple sites". Washington Post(англ.). 0190-8286. Праверана 2024-06-26.
  5. ↑ В Дагестане боевики напали на синагогу, два храма и пост ДПС. Есть погибшие, перестрелка с силовиками продолжается. Главное. Новая газета Европа (7 мая 2260). Праверана 24 чэрвеня 2024.
  6. ↑ Абдуллаев, Шамиль. Дагестан оказался на передовой. Силовики нейтрализовали бандитов в регионе (руск.). AiF (23 чэрвеня 2024). Праверана 24 чэрвеня 2024.
  7. ↑ Боевики, напавшие на Махачкалу и Дербент, планировали теракты около месяца (руск.). Life.ru (24 чэрвеня 2024). Праверана 24 чэрвеня 2024.
  8. ↑ Российский еврейский конгресс. Telegram. Праверана 24 чэрвеня 2024.
  9. ↑ В Дагестане напали на православные храмы и синагоги. Что известно
  10. ↑ На стенах синагоги в Дербенте нападавшие оставили надписи с отсылкой к сурам Корана (руск.). The Insider. Праверана 24 чэрвеня 2024.
  11. ↑ Кошмар в Дагестане: первые вести - Главное.io. glavnoe.life. Праверана 24 чэрвеня 2024.
  12. ↑ Российский еврейский конгресс. Telegram. Праверана 24 чэрвеня 2024.
  13. ↑ В Дагестане боевики напали на синагогу, два храма и пост ДПС. Есть погибшие, перестрелка с силовиками продолжается. Главное. Новая газета Европа (7 мая 2260). Праверана 24 чэрвеня 2024.
  14. ↑ В Дагестане боевики атаковали и подожгли церковь и две синагоги. Все подробности (руск.). Телеканал «Красная Линия». Праверана 24 чэрвеня 2024.
  15. ↑ Gunmen Attack Synagogues and Churches in Russian Republic. The New York Times (23 чэрвеня 2024).
  16. ↑ Нападение террористов в Дагестане. Главное
  17. ↑ Дербентское жертвоприношение
  18. ↑ Дочь убитого в Дербенте священника рассказала детали нападения боевиков
  19. ↑ а б в Нападение террористов в Дагестане. Главное (руск.). РБК (24 чэрвеня 2024). Праверана 24 чэрвеня 2024.
  20. ↑ В Дагестане горят церкви и синагоги, продолжаются уличные бои: что известно на данный момент
  21. ↑ Снова ищут евреев, и не только: в Дагестане нападение на две синагоги и православную церковь, банды в двух городах
  22. ↑ а б В Дагестане напали на православные храмы и синагоги. Что известно
  23. ↑ В нападении в Дагестане участвовали сыновья и племянник главы Сергокалинского района
  24. ↑ Дагестан оказался на передовой. Силовики нейтрализовали бандитов в регионе
  25. ↑ Нападение террористов в Дагестане. Главное
  26. ↑ Нападение террористов в Дагестане. Главное (руск.). РБК (24 чэрвеня 2024). Праверана 24 чэрвеня 2024.
  27. ↑ Появились кадры с боевиками, открывшими стрельбу в Махачкале (руск.). Regnum. Праверана 24 чэрвеня 2024.
  28. ↑ В числе боевиков оказались сыновья главы района Дагестана (руск.). РБК (23 чэрвеня 2024). Праверана 23 чэрвеня 2024.
  29. ↑ В Дагестане задержали главу района (руск.). РБК (23 чэрвеня 2024). Праверана 23 чэрвеня 2024.
  30. ↑ Омаров Магомед Амирович - Республика Дагестан (руск.). Единая Россия. Праверана 23 чэрвеня 2024.
  31. ↑ Deadly attacks on Dagestan synagogues and churches (англ.). BBC News. Праверана 24 чэрвеня 2024.
  32. ↑ Из «Единой России» исключили отца боевиков, напавших на Дагестан (руск.). РБК (24 чэрвеня 2024). Праверана 24 чэрвеня 2024.
  33. ↑ а б в Сыновья единоросса и боец ММА: что известно об устроивших теракт в Дагестане
  34. ↑ а б В Дагестане ликвидировали шесть боевиков
  35. ↑ В одном из боевиков из Дербента узнали бойца UFC и воспитанника Нурмагомедова
  36. ↑ Один из дагестанских террористов участвовал в выборах муниципального депутата
  37. ↑ Закаригаев Али Халимбекович14.08.1988 г.р.
  38. ↑ Объявленного убитым террористом сына главы муниципалитета в Дагестане не было среди нападавших. Его задержали и отправили в отдел полиции. The Insider (25 чэрвеня 2024). Праверана 27 чэрвеня 2024.
  39. ↑ Сыновья экс-главы района в Дагестане попросили прощения за брата. РИА Новости (26 чэрвеня 2024). Праверана 27 чэрвеня 2024.
  40. ↑ Нападение террористов в Дагестане. Главное
  41. ↑ В Дагестане боевики напали на синагогу, два храма и пост ДПС. Есть погибшие, перестрелка с силовиками продолжается. Главное. Новая газета Европа (7 мая 2260). Праверана 24 чэрвеня 2024.
  42. ↑ Дагестан, теракт, нападение: последние новости, что известно, погибшие, Магомед Омаров (руск.). Газета.Ru (24 чэрвеня 2024). Праверана 24 чэрвеня 2024.
  43. ↑ Эксперт нашел общее у напавших в Дагестане боевиков и захватчиков СИЗО Ростова (руск.). Lenta.RU. Праверана 26 чэрвеня 2024.
  44. ↑ Названо официальное число жертв нападения в Дагестане
  45. ↑ В Дербенте погиб начальник полиции Дагестанских Огней
  46. ↑ Дербентское жертвоприношение
  47. ↑ а б Путин наградил орденом погибшего при теракте в Дагестане священника (руск.). РБК (25 чэрвеня 2024). Праверана 25 чэрвеня 2024.
  48. ↑ Охранник церкви в Махачкале и священник в Дербенте убиты при нападениях неизвестных
  49. ↑ Число погибших полицейских во время терактов в Дагестане превысило 15 человек
  50. ↑ В Дагестане введен режим КТО. Интерфакс. Праверана 24 чэрвеня 2024.
  51. ↑ Убитый в Дербенте протоиерей стал седьмым священником, погибшим в России от рук ваххабитов
  52. ↑ Нападение террористов в Дагестане. Главное
  53. ↑ В Дагестане погибли 15 полицейских при отражении атаки боевиков
  54. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 25.06.2024 № 547 "О награждении государственными наградами Российской Федерации" (руск.). pravo.gov.ru (25 чэрвеня 2024). Праверана 25 чэрвеня 2024.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Напады_ў_Дзербенце_і_Махачкале_(2024)&oldid=4791391"