Ніна Трафімаўна Нячаева

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Нячаева.
Ніна Трафімаўна Нячаева
Дата нараджэння 14 снежня 1909(1909-12-14)[1]
Месца нараджэння
Дата смерці 31 мая 1996(1996-05-31)[1] (86 гадоў)
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства
Род дзейнасці батанік
Навуковая сфера геабатаніка
Месца працы
Навуковая ступень доктар біялагічных навук
Альма-матар
Навуковы кіраўнік Уладзімір Уладзіміравіч Станчынскі[d]
Член у
  • Акадэмія навук СССР[d]
Прэміі
Дзяржаўная прэмія СССР
Узнагароды
Герой Сацыялістычнай Працы
ордэн Леніна Ордэн «Знак Пашаны»

Ніна Трафімаўна Нячаева (14 снежня 1909, Смаленск — 31 мая 1996, Масква) — савецкі і расійскі геабатанік, эколаг, пустыназнаўца, акадэмік АН Туркменскай ССР, Старшыня Навуковага савета па праблеме комплекснага вывучэння і асваення пустынных тэрыторый СССР[2].

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Ніна Трафімаўна Нячаева нарадзілася ў г. Смаленску[3] 14 снежня 1909 года[2]. Скончыўшы прыродазнаўчае аддзяленне Смаленскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута (1930), працавала ў стэпавым запаведніку «Асканія-Нова» пад кіраўніцтвам прафесара У. У. Станчынскага  (руск.) (бел., аднаго з заснавальнікаў экалагічнай навукі ў СССР[4]. У 1930-я гады, калі хваля рэпрэсій дакацілася да «Асканіі-Новы»[5], з’ехала ў Туркменістан, дзе ўдзельнічала ў шматлікіх навуковых экспедыцыях (з 1934) і стала аўтарам першай геабатанічнай карты, складзенай для тэрыторыі гэтай рэспублікі[4]. Працы Н. Т. Нячаевай па абгрунтаванню пашазваротаў пясчаных пустыняў знайшлі практычнае прымяненне ў авечкагадоўчай гаспадарцы сярэднеазіяцкіх рэспублік былога СССР[4].

У кастрычніку 1948 года Ніна Трафімаўна перажыла асабістую трагедыю: падчас Ашхабадскага землетрасення  (руск.) (бел. загінулі яе дзеці і маці, а сама яна з цяжкімі траўмамі трапіла ў бальніцу[2][4]. Пасля выздараўлення Н. Т. Нячаева цалкам прысвяціла сябе навуковай дзейнасці. Яна абараніла доктарскую дысертацыю (1951), стала членам-карэспандэнтам АН Туркменскай ССР (1951)[6] і атрымала прафесарскае званне (1956).

З 1964 года Ніна Трафімаўна працавала ў Інстытуце пустыняў, загадваючы лабараторыяй экалогіі і паляпшэння пустынных пашаў[2]. У 1965 годзе[6] яе абралі акадэмікам АН Туркменскай ССР. Яна ўзначальвала Навуковы савет па праблеме комплекснага вывучэння і асваення пустынных тэрыторый СССР[2].

У 1980 годзе Ніна Трафімаўна пераехала ў Маскву. У апошнія гады была прафесарам-кансультантам ІПЭЭ імя А. М. Северцава РАН  (руск.) (бел.[2]. Памерла 31 мая 1996 года, пахавана на Мікола-Архангельскіх могілках  (руск.) (бел., побач з сястрой Марыяй (1908—1987)[7][8].

Уклад у навуку[правіць | правіць зыходнік]

Н. Т. Нячаева вывучала рытмы развіцця і жыццёвыя формы пустынных раслін, прадуктыўнасць арыдных фітацэнозаў, працэсы апустыньвання. Яна стаяла ля вытокаў савецкай навуковай школы пашавай экалогіі, даследуючы дынаміку расліннасці каракумскіх пашаў, заклаўшы тэарэтычныя і практычныя асновы іх класіфікацыі і паляпшэння[2].

Быўшы аўтарам і сааўтарам больш за 300 навуковых публікацый (манаграфіі, артыкулы, карты, навуковыя рэкамендацыі)[4], яна з’яўлялася намеснікам галоўнага рэдактара часопісаў «Весткі АН ТССР. Серыя біялагічных навук» (1960—1967) і «Праблемы асваення пустыняў» (1967—2004) — навукова-тэарэтычнага выдання, якое мела статус усесаюзнага[2][4] і аж да распаду СССР перакладалася на англійскую мову выдавецтвам Allerton Press (ЗША)[9]. Англамоўная версія часопіса насіла назву Problems of Desert Development.

Ніна Трафімаўна была навуковым кіраўніком больш за 30 паспяхова абароненых доктарскіх і кандыдацкіх дысертацый[4].

Асноўныя працы[правіць | правіць зыходнік]

  • Нечаева Н. Т., Мордвинов Н. А., Мосолов И. А. Пастбища Кара-Кумов и их использование. — Ашхабад: ТФАН СССР, 1943. — 163 с.
  • Нечаева Н. Т., Мосолов И. А. Основные положения и методика составления планов использования пастбищ с пастбищеоборотом в овцеводческих хозяйствах Туркменистана. — Ашхабад: Изд-во АН ТССР, 1954. — 83 с.
  • Нечаева Н. Т. Методика учёта запаса кормов на пустынных пастбищах. — Ашхабад: Изд-во АН ТССР, 1957. — 24 с.
  • Нечаева Н. Т. Динамика пастбищной растительности Кара-Кумов под влиянием метеорологических условий. — Ашхабад: Изд-во АН ТССР, 1958. — 214 с.
  • Нечаева Н. Т., Приходько С. Я., Бакшетова А. И., Киянова Р. М. Опыт улучшения пустынных пастбищ в Туркменистане. — Ашхабад: АН Туркменской ССР, 1959. — 245 с.
  • Нечаева Н. Т., Николаев В. Н. Пояснительный текст к карте пастбищ равнинной Туркмении. — Ашхабад: МСХ ТССР, 1962. — 126 с.
  • Нечаева Н. Т., Мосолов А. И. Пастбищное содержание овец в Туркменистане. — Ашхабад, 1963. — 72 с.
  • Нечаева Н. Т., Антонова К. Г. , Калёнов Г. С. и др. Растительность Центральных Каракумов и её продуктивность. — Ашхабад: Ылым, 1970. — 170 с.
  • Нечаева Н. Т., Арнольди Л. В. Основные задачи комплексных исследований в аридной зоне пустынных территорий Средней Азии и Казахстана // Биогеоценозы пустынь. — Ашхабад: Ылым, 1973. — С. 29—34.
  • Нечаева Н. Т., Василевская В. К., Антонова К. Г. Жизненные формы растений пустыни Каракумы. — М.: Наука, 1973. — 244 с. — 1400 экз.
  • Нечаева Н. Т., Николаев В. Н. Карта пастбищ Туркменистана. — Ашхабад: АН ТССР и МСХ ТССР, 1975.
  • Нечаева Н. Т., Шамсутдинов З. Ш., Мухаммедов Г. М. Улучшение пустынных пастбищ Средней Азии. — Ашхабад, 1978. — 64 с.
  • Нечаева Н. Т., Антонова К. Г., Каршенас С. Д., Мухаммедов Г., Нурбердиев М. Продуктивность растительности Центральных Каракумов в связи с различным режимом использования. — Наука. — М., 1979. — 256 с.
  • Нечаева Н. Т., Мухаммедов Г. М. Мониторинг природной и улучшенной растительности Центральных Каракумов. — Ашхабад: Ылым, 1991. — 164 с.

Узнагароды і прызнанне[правіць | правіць зыходнік]

  • Акадэмік АН Туркменскай ССР (1965)
  • Герой Сацыялістычнай Працы (1969)[10]
  • Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі СССР (1981)[10]
  • Старшыня Навуковага савета па праблеме комплекснага вывучэння і асваення пустынных тэрыторый СССР (з 1967 г.)[2]
  • Заслужаны дзеяч навукі Туркменскай ССР[4]

Памяць[правіць | правіць зыходнік]

18 снежня 2009 года, па рашэнні бюро Аддзялення біялагічных навук РАН, былі праведзены навуковыя чытанні памяці акадэміка АН Туркменскай ССР Н. Т. Нячаевай у ІПЭЭ імя А. М. Северцава[2][11]. У чэрвені 2010 года выйшаў спецыяльны нумар часопіса «Арыдныя экасістэмы», прысвечаны 100-годдзю з дня нараджэння вучонай[12].

Зноскі

  1. ↑ а б N. T (Nina Trofimovna) Nechaeva // VIAF ID Праверана 9 кастрычніка 2017.
  2. ↑ а б в г д е ё ж з і Добровольский Г. В.  (руск.) (бел., Бабаев А. Г.  (руск.) (бел., Гунин П. Д., Неронов В. В. Н. Т. Нечаева и развитие науки о пустынях // Аридные экосистемы (журнал)|Аридные экосистемы. — М.: Товарищество научных изданий КМК, 2010, июнь. — Т. 16. — № 2 (42). — С. 7—10. — ISSN 1993-3916.
  3. ↑ Смоленск: Краткая энциклопедия. — Траст-Имаком, 1994. — С. 296. — 576 с.
  4. ↑ а б в г д е ё ж з і к Нине Трофимовне Нечаевой — 80 лет(руск.) // Проблемы освоения пустынь. — Ашхабад: «Ылым», 1989. — № 6. — С. 74—75. — ISSN 0032-9428.
  5. ↑ Грамма В. Н. Очерк о жизни и научной деятельности профессора Харьковского университета Сергея Ивановича Медведева  (руск.) (бел. // Известия Харьковского энтомологического общества. — 1998. — В. 2. — Т. 6. — С. 155—163.
  6. ↑ а б Действительные члены Академии наук Туркменской ССР // Туркменская Советская Социалистическая Республика: Энциклопедический справочник / Гл. ред. Н. В. Атамамедов. — Ашхабад: Главная редакция Туркменской советской энциклопедии, 1984. — С. 519—520. — 658 с. — 30 000 экз. — ISBN ИБ №4.
  7. ↑ Алёна и Павел Кац. 1996, №35, Нечаева Н. Т. (руск.). Сайт, посвящённый захоронениям известных людей на кладбищах Москвы и Подмосковья (с 1986 г.). moscow-tombs.ru. Архівавана з першакрыніцы 1 мая 2013. Праверана 1 верасня 2012.
  8. ↑ Алёна и Павел Кац. Надгробный памятник Н. Т. Нечаевой. (фотография). moscow-tombs.ru. Архівавана з першакрыніцы 10 жніўня 2014. Праверана 1 верасня 2012.
  9. ↑ Форма справки-заявления на получение гонорара за переиздание журнала «Проблемы освоения пустынь» фирмой «Аллертон пресс» (США) (за публикации 1989 г.) // Проблемы освоения пустынь. — 1991. — № 6. — С. 86.
  10. ↑ а б Советский энциклопедический словарь / Гл. ред. А. М. Прохоров. — М.: Сов. энциклопедия, 1986. — С. 885. — 1 600 с. — 2 500 000 экз. — ISBN ИБ№115.
  11. ↑ . Бюро ОБН РАН. Постановление о проведении научных чтений памяти академика АН Туркм. ССР Н. Т. Нечаевой (руск.). ИПЭЭ им. А. Н. Северцова РАН (31 сакавіка 2009). Праверана 1 верасня 2012.(недаступная спасылка)
  12. ↑ Журнал «Аридные экосистемы» (рефераты) (руск.). Том 16, №2 (42) 2010. Институт водных проблем РАН. Архівавана з першакрыніцы 29 кастрычніка 2012. Праверана 1 верасня 2012.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Ніна_Трафімаўна_Нячаева&oldid=4280214"