Павал Новатны

Павал Новатны
Дата нараджэння	6 студзеня 1912(1912-01-06)
Месца нараджэння	Seidau/Židow[d], Баўтцэн, акруга Баўтцэн[d], Каралеўства Саксонія, Германскі рэйх або Баўтцэн, акруга Баўтцэн[d], Каралеўства Саксонія, Германскі рэйх
Дата смерці	2 снежня 2010(2010-12-02) (98 гадоў)
Месца смерці	Баўтцэн, раён Баўтцэн, Саксонія, Германія
Месца пахавання	Protschenbergfriedhof[d]
Грамадзянства	Германія  ГДР
Род дзейнасці	гісторык літаратуры, пісьменнік, фалькларыст
Партыя	Сацыялістычная адзіная партыя Германіі
Узнагароды	прэмія імя Якуба Чышынскага (1970)

Павал Новатны (в.-луж.: Pawoł Nowotny, 6 студзеня 1912, сяло Жыдаў, каля Баўтцэна, Германія — 2 снежня 2010, Баўтцэн, Германія) — лужыцкі грамадскі дзеяч, вучоны, педагог, гісторык культуры і фалькларыст. Заснавальнік Інстытута сербскага народазнаўства. Лаўрэат прэміі імя Якуба Чышынскага.

Біяграфія

Нарадзіўся 6 студзеня 1912 года ў лужыцкай вёсцы Жыдаў (Зедаў) у рабочай сям'і. У 1929 годзе апублікаваў свой першы артыкул у лужыцкай газеце «Serbske Nowiny». У 1931 годзе паступіў на педагагічны інстытут у Дрэздэне. Яго настаўнікамі былі германіст Адольф Шпамер і лужыцкі кампазітар Бярнат Краўц. Пасля прыходу да ўлады нацыянал-сацыялістаў у 1933 годзе быў выключаны з інстытута з-за сваёй сувязі з Асацыяцыяй сербскіх студэнтаў і адносін з Янам Скалай, пасля чаго эміграваў у Польшчу, дзе працягнуў сваё навучанне ў Познані. У 1937 годзе скончыў сваю адукацыю, атрымаўшы навуковую ступень магістра педагогікі. Пасля навучання працаваў да 1939 года выкладчыкам нямецкай мовы ў польскай школе ў Данцыге.

Пасля пачатку Другой сусветнай вайны быў арыштаваны і правёў у зняволенні амаль два гады. У 1941 годзе быў вызвалены з зняволення і адпраўлены радавым на Усходні фронт. Пасля вайны да 1947 г. знаходзіўся ў французскім палоне. У гэтым жа годзе вярнуўся ў Баўтцэн.

У Баўтцэне ўступіў у Сацыялістычную адзіную партыю Германіі і стаў займацца грамадскай дзейнасцю сярод лужычанаў. З 1948 года па 1982 год быў членам Федэральнага савета лужыцкай культурнай і грамадскай арганізацыі Домавіна. З 1949 года па 1951 год быў жупаном (старшынёй) Будзішынскага раённага аддзялення Домавіны. У гэты ж час быў старшынёй школьнага савета акругі Баўтцэн-Норд, змяніўшы на гэтай пасадзе Павала Неда. Займаўся арганізацыяй сербскай школьнай і вышэйшай адукацыі. Па яго ініцыятыве 1 мая 1951 года быў створаны Інстытут сербскага народазнаўства (Institut za serbski ludospyt), які ў 1992 годзе быў ператвораны ў Сербскі інстытут. Стаў першым рэктарам Інстытута сербскага народазнаўства.

У 1951 годзе ў адміністрацыйным кіраванні Домавіны адбыўся палітычны канфлікт. Падтрымаў кандыдатуру на пасаду намесніка старшыні каталіцкага святара Юрыя Гандрыка, за што быў абвінавачаны разам з Павалам Неда і Янам Цыжам ў падтрымцы «сербскага песімістычнага нацыяналізму, нямецкай і чэшскай буржуазіі». Нягледзячы на ціск новых уладаў ГДР, прапрацаваў у кіруючых органах Домавіны да 1976 года, калі выйшаў на пенсію.

Быўшы рэктарам Інстытута сербскага народоведения, напісаў некалькі навуковых твораў па лужыцкай фалькларыстыцы. Апублікаваў каля 200 навуковых артыкулаў па сарабыстыцы.

У 1970 годзе быў удастоены прэміі імя Якуба Чышынскага.

Памёр 2 снежня 2010 года ў Баўтцэне.

Узнагароды

• Лаўрэат прэміі імя Якуба Чышынскага (1970);
• «За заслугі перад Айчынай» III ступені — узнагароджаны ў 1977 годзе.

Літаратура

• Nowotny, Paul (Pawol). In: Wer war wer in der DDR? 5. Ausgabe. Band 2, Ch. Links, Berlin 2010 ISBN 978-3-86153-561-4.
• Elle, Ludwig: Die Domowina in der DDR, Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2010, стар 44
• Dietrich Scholze-Šołta (Budziszyn), Wspomnienie o Profesorze Pawle Nowotnym (1912-2010), Zeszyty Łużyckie 34, т. 45, стар 383-388

Спасылкі

• Бібліяграфія
• Dietrich Scholze: Paul Nowotny (1912—2010), Sächsische Biografie. Herausgegeben vom Institut für Sächsische Geschichte und Volkskunde, bearb. von Martina Schattkowsky