Трансвааль (песня)
«Трансвааль, Трансвааль, зямля мая…» (у руск. арыг. «Трансвааль, Трансвааль, страна моя») — руская народная песня, якая ўзнікла на аснове верша Галіны Галінай.
Гісторыя песні[правіць | правіць зыходнік]
Верш «Бур і яго сыны» за подпісам «Галіна» змясціла 18 (30) кастрычніка 1899 г. пецярбургская газета «Новое время»[1]. Публікацыя суправаджалася прыпіскай, што твор атрыманы ў адказ на змешчаную ў газеце двума днямі раней выяву «Бур і яго дзесяць сыноў, узброеных для паходу»[1][2]. Верш стаў эмацыйным водгукам на падзеі англа-бурскай вайны, спачуваннем народу бураў. Неўзабаве ён быў перадрукаваны іншым пецярбургскім выданнем — часопісам «Родник», але без пазначэння аўтарства[3]. У пачатку ХХ ст. яго ўключалі ў розныя паэтычныя анталогіі[4][5].
Трапіўшы ў народнае асяроддзе, тэкст быў пераасэнсаваны і перароблены, у ім з’явілася згадка пра Трансвааль, якой не было ў аўтарскім арыгінале. У адной з першых песенных публікацый, якая адносіцца да 1912 г., тэкст утрымлівае зварот да Трансвааля як да краіны лірычнага героя («страна моя»), якая палае ўнутры яго («ты вся горишь во мне»)[6]. Але паралельна існавалі версіі, дзе Трансвааль называўся зоркай («звезда моя») у агні («ты вся горишь в огне»)[7]. Адрозніваліся і іншыя радкі. Песня атрымала папулярнасць у перыяд Першай сусветнай і грамадзянскай войнаў. Мела пашырэнне і ў больш познія часы. Як аб важнай прыкмеце першай паловы ХХ ст. пра яе згадвалі К. Паустоўскі, М. Ісакоўскі, В. Шклоўскі, А. Фадзееў, Л. Касіль, М. Слонімскі[8]. Была вядомай і ў Беларусі. З успамінаў М. Ісакоўскага вынікае, што песня бытавала на Смаленшчыне[9]. С. Шамардзіна, жонка беларускага савецкага дзеяча Я. Адамовіча, згадвала яе як адну з песень, якую муж, ураджэнец Барысава, ведаў з дзяцінства, успамінаў і спяваў[10]. А. Мальдзіс у дзяцінстве чуў яе ад свайго бацькі ў в. Расолы[11]. Адну з версій песні ў другой палове 1940-х гадоў зафіксаваў на Лагойшчыне Ніл Гілевіч[12].
Мяркуючы з гуказапісаў пачатку ХХ ст., песня не мела аднолькавага музычнага вырашэння[13][14][15].
Зноскі
- ↑ а б Галина. Бур и его сыновья // Новое время. — 1899. — 18 (30) октября. — С. 3
- ↑ Бур и его десять сыновей, вооруженных для похода // Новое время. — 1899. — 18 (30) октября. — С. 12.
- ↑ Бур и его сыновья // Родник. — 1899. — №11 (ноябрь). — С. 91.
- ↑ Избранные произведения русской поэзии / сост. В. Бонч-Бруевич. / Изд. третье. — Санкт-Петербург : Тип. М. М. Стасюлевича, 1908. — С. 225.
- ↑ Родная поэзия: сборник лучших стихотворений русских поэтов / сост. И. В. Скворцов. / Изд. втор. — Санкт-Петербург : Тип. СПб Т-ва печатн. и издат. дела «Труд», 1911. — С. 365.
- ↑ Полный песенник. Сборник новейших 1000 песен [текст] / сост. Н. П. Беляев. — Москва : Тип.-лит. Торг. дома Е. Коновалова и Кº, 1912. — С. 136-137.
- ↑ Солдатские песни. Сборник военных песен / сост. В. И. Симаков. — Ярославль : Тип. К. Некрасова, 1915. — С. 6-7.
- ↑ Давидсон, А. Эта старая, старая песня // Азия и Африка сегодня. — 1990. — С. 61-63.
- ↑ Давидсон, А. Эта старая, старая песня // Азия и Африка сегодня. — 1990. — С. 63.
- ↑ Іофэ, Э. Пяты кіраўнік урада Савецкай Беларусі // Полымя. — 2017. — № 1. — С. 141.
- ↑ Мальдзіс, А. З літаратуразнаўчых вандраванняў: нарысы, эсэ, дзённікі / Адам Мальдзіс. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1987. — С. 5.
- ↑ Гілевіч, Н. Перажыўшы вайну: Аповесць ў абразках памяці: Для ст. шк. узросту / Маст. В.Масцераў. — Мінск : Юнацтва, 1988. — С. 182-183.
- ↑ Трансвааль [Звукозапись] : нар. песня ; [исполняет] Русский хор Ф. П. Павлова, соло Павлов. — Москва : International Zonophone Company, 1908.
- ↑ Трансваль, Трансваль [Звукозапись] : нар. песня ; [исполняет] Русский хор Народ. Дома Импер. Николая II в Петрограде. — Петроград : Русское акционерное о-во граммофонов, Б. г. (не ранее 1914).
- ↑ Трансвааль [Звукозапись] : нар. песня ; [исполняет] хор В.С. Варшавского. — Москва : Патé Рекорд, Б. г.