Звышновая зорка: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Ripchip Bot (размовы | уклад) др r2.7.1) (робат дадаў: tl:Supernoba |
др r2.7.1) (робат змяніў: bn:অতিনবতারা |
||
Радок 34: | Радок 34: | ||
[[az:İfrat yeni ulduz]] |
[[az:İfrat yeni ulduz]] |
||
[[bg:Свръхнова]] |
[[bg:Свръхнова]] |
||
[[bn:অতিনবতারা]] |
|||
[[bn:অতি নবতারা]] |
|||
[[bs:Supernova]] |
[[bs:Supernova]] |
||
[[ca:Supernova]] |
[[ca:Supernova]] |
Версія ад 04:27, 7 лютага 2012
Звышновыя — зоркі, якія характарызуюцца гіганцкімі ўспышкамі — скачкападобным павелічэннем бляску ў сотні мільёнаў разоў; крыніцы касмічных прамянёў.
Успышкі зорак назіраліся з глыбокай старажытнасці. Вывучэнне іх пачата Ціха Браге, які апісаў успышку зоркі ў сузор'і Касіяпеі ў 1572. Звышновыя зоркі ўспыхваюць у розных галактыках прыблізна 1 раз у 360 гадоў. Пры ўспышцы звышновай яркасць яе за 10—20 сутак робіцца параўнальнай з сумарнай яркасцю ўсёй зорнай сістэмы — галактыкі, унутры якой знаходзіцца гэтая зорка. Агульная энергія, што выпрамяняецца за час успышкі, перавышае 10 эрг. Успышка адбываецца, калі зорка зыходзіць з галоўнай паслядоўнасці дыяграмы Герцшпрунга — Рэсела і ўступае ў заключны этап эвалюцыі. Да выбуху звышновай прыводзіць гравітацыйны калапс. Пасля выбуху цэнтральная частка зоркі становіцца нейтроннай зоркай, а рэчыва знешніх слаёў выкідваецца са скорасцю ў некалькі тысяч кіламетраў за секунду і ўтварае газавую туманнасць (напр., Крабападобная туманнасць). Па характары змены бляску і спектра звышновыя зоркі падзяляюць на 2 тыпы. Да 1-га тыпу адносяцца вельмі старыя зоркі (да выбуху), маса якіх параўнальная з сонечнай. Паніжэнне бляску пасля максімуму праходзіць раўнамерна, спектры складаюцца з вельмі шырокіх палос. 2-і тып: маладыя зоркі з масай у 10 разоў большай за сонечную, вялікая разнастайнасць у характары зніжэння бляску пасля максімуму, палосы ў спектрах ствараюцца выпрамяненнем атамаў Н, Не, N і інш.
Літаратура
- Шкловский И. Звезды: их рождение, жизнь и смерть. 3-е изд. - М., 1984.