Ціха Браге

З пляцоўкі Вікіпедыя
Jump to navigation Jump to search
Ціха Браге
дацк.: Tyge Ottesen Brahe
Tycho Brahe.JPG
Дата нараджэння 14 снежня 1546[1][2][…]
Месца нараджэння
Дата смерці 24 кастрычніка 1601(1601-10-24)[5][1][…] (54 гады)
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства
Бацька Otte Brahe[d]
Маці Beate Clausdatter Bille[d]
Дзеці Sidsel Brahe[d]
Род дзейнасці астраном, пісьменнік, аўтабіёграф, паэт, астролаг, алхімік
Навуковая сфера астраномія
Месца працы
Альма-матар
Вядомыя вучні Сімон Марый, Ambrosius Rhode[d][9], Ёган Кеплер[9] і Metius[d][9]
Подпіс Подпіс
Commons-logo.svg Ціха Браге на Вікісховішчы

Ціха Браге[10] (Tycho Brahe; 14 снежня 1546 — 24 кастрычніка 1601) — дацкі шляхціч, паходзіў з правінцыі Сконэ (цяпер — тэрыторыя Швецыі), найбольш вядомы як адзін з першых астраномаў у Еўропе. Быў таксама астролагам і алхімікам. Ціха Браге — латынізаванае імя. Сапраўднае дацкае імя — Tyge Ottesen Brahe.

Ціха Браге валодаў маёнткам на востраве Гвен, дзе пабудаваў адзін з самых ранніх даследчых інстытутаў — Уранібург (у перакладзе — «Нябесны палац»). Там ён пабудаваў некалькі буйных астранамічных інструментаў і правёў шэраг дакладных вымярэнняў. Успрыняў геаметрычныя ідэі сістэмы Каперніка і філасофію сістэмы Пталамея і сфармуляваў сваю ўласную мадэль Сусвету — Ціханічную мадэль.

У сваёй абсерваторыі Ціха Браге назіраў зоркі i планеты з найвялікшай па тых часах дакладнасцю: 2-3 хвіліны дугі. Часцей за іншыя свяцілы ў кожным супрацьстаянні з 1580 г. Ціха назіраў Марс менавіта таму, што яго рух відавочна не адпавядаў ні сістэме Пталамея, ні сістэме Каперніка. У 1583 г. Ціха адзначыў, што каля супрацьстаяння Марс рухаецца ў другі бок з найвышэйшай хуткасцю — амаль палова градуса ў суткі, а гэта даказвала, што Марс у супрацьстаянні значна бліжэй да Зямлі, чым да Сонца, што было праўдзіва толькі ў сістэме Сусвету Каперніка, але не Пталамея. Аднак Ціха бачыў неадпаведнасць i сістэмы Каперніка сваім назіранням. Ён стварыў сваю адмысловую сістэму, дзе Зямля засталася ў цэнтры, а планеты рухаюцца вакол Сонца, якое, у сваю чаргу, рухаецца вакол Зямлі.

Ад 1600 і да смерці Ціха ў 1601 годзе яму дапамагаў Іаган Кеплер. Гэты не менш выдатны навуковец у далейшым з дапамогай вынікаў назіранняў Браге распрацаваў сваю ўласную астранамічную тэорыю.

Ціха Браге лічыцца адным з самых уважлівых і акуратных астраномаў-практыкаў свайго часу. Яго назіранні былі настолькі дакладнымі, што Кеплер здолеў з дапамогай вынікаў гэтых назіранняў сфармуляваць законы руху планет. Ціха склаў адзін з першых зорных каталогаў. І ўрэшце з дапамогай назіранняў Ціха Браге было выяўлена, якая ж тэорыя мае права лічыцца праўдзівай — Капернікаўская ці тэорыя Пталамея.

Зноскі

  1. ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых дадзеных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
  2. ↑ 2,0 2,1 MacTutor History of Mathematics archive Праверана 22 жніўня 2017.
  3. ↑ 3,0 3,1 Czech National Authority Database Праверана 23 лістапада 2019.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Berry A. A Short History of Astronomy — London: John Murray, 1898.
  5. ↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #118514237 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 9 красавіка 2014.
  6. ↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #118514237 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 30 снежня 2014.
  7. ↑ The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.
  8. ↑ 8,0 8,1 (unspecified title) Праверана 10 ліпеня 2019.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Матэматычная генеалогія — 1997.
  10. ↑ Напісанне Браге (Brahe) Ціха паводле БЭ у 18 т. -- Т.3. -- С. 227.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Лаўрэш Л. «I зорнае неба над галавой…»: Нарысы з гісторыі астраноміі / Леанід Лаўрэш. — Мн., 2013.
  • Белый Ю. Тихо Брагэ // на pawet.net

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Ціха_Браге&oldid=3635648"