Ціха Браге

Ціха Браге
дацк.: Tyge Ottesen Brahe
Дата нараджэння	14 снежня 1546
Месца нараджэння	Замак Кнудструп[d], камуна Свалеў, лен Мальмёхус[d], Швецыя
Дата смерці	24 кастрычніка 1601(1601-10-24)[…] (54 гады)
Месца смерці	Прага, Багемія, Свяшчэнная Рымская імперыя
Месца пахавання	Тынскі храм
Грамадзянства	Данія
Бацька:	Otte Brahe[d]
Маці:	Beate Clausdatter Bille[d]
Дзеці:	Sidsel Brahe[d]
Род дзейнасці	астраном, пісьменнік, аўтабіёграф, паэт, астролаг, алхімік
Навуковая сфера	астраномія
Месца працы	Ураніборг
Альма-матар	Капенгагенскі ўніверсітэт (1562) Лейпцыгскі ўніверсітэт (1565) Ростакскі ўніверсітэт
Вядомыя вучні	Сімон Марый
Подпіс
Ціха Браге на Вікісховішчы

Ціха Браге (Tycho Brahe; 14 снежня 1546 — 24 кастрычніка 1601) — дацкі шляхціч, паходзіў з правінцыі Сконэ (цяпер — тэрыторыя Швецыі), найбольш вядомы як адзін з першых астраномаў у Еўропе. Быў таксама астролагам і алхімікам. Ціха Браге — латынізаванае імя. Сапраўднае дацкае імя — Tyge Ottesen Brahe.

Ціха Браге валодаў маёнткам на востраве Гвен, дзе пабудаваў адзін з самых ранніх даследчых інстытутаў — Уранібург (у перакладзе — «Нябесны палац»). Там ён пабудаваў некалькі буйных астранамічных інструментаў і правёў шэраг дакладных вымярэнняў. Успрыняў геаметрычныя ідэі сістэмы Каперніка і філасофію сістэмы Пталамея і сфармуляваў сваю ўласную мадэль Сусвету — Ціханічную мадэль.

У сваёй абсерваторыі Ціха Браге назіраў зоркі i планеты з найвялікшай па тых часах дакладнасцю: 2-3 хвіліны дугі. Часцей за іншыя свяцілы ў кожным супрацьстаянні з 1580 г. Ціха назіраў Марс менавіта таму, што яго рух відавочна не адпавядаў ні сістэме Пталамея, ні сістэме Каперніка. У 1583 г. Ціха адзначыў, што каля супрацьстаяння Марс рухаецца ў другі бок з найвышэйшай хуткасцю — амаль палова градуса ў суткі, а гэта даказвала, што Марс у супрацьстаянні значна бліжэй да Зямлі, чым да Сонца, што было праўдзіва толькі ў сістэме Сусвету Каперніка, але не Пталамея. Аднак Ціха бачыў неадпаведнасць i сістэмы Каперніка сваім назіранням. Ён стварыў сваю адмысловую сістэму, дзе Зямля засталася ў цэнтры, а планеты рухаюцца вакол Сонца, якое, у сваю чаргу, рухаецца вакол Зямлі.

Ад 1600 і да смерці Ціха ў 1601 годзе яму дапамагаў Іаган Кеплер. Гэты не менш выдатны навуковец у далейшым з дапамогай вынікаў назіранняў Браге распрацаваў сваю ўласную астранамічную тэорыю.

Ціха Браге лічыцца адным з самых уважлівых і акуратных астраномаў-практыкаў свайго часу. Яго назіранні былі настолькі дакладнымі, што Кеплер здолеў з дапамогай вынікаў гэтых назіранняў сфармуляваць законы руху планет. Ціха склаў адзін з першых зорных каталогаў. І ўрэшце з дапамогай назіранняў Ціха Браге было выяўлена, якая ж тэорыя мае права лічыцца праўдзівай — Капернікаўская ці тэорыя Пталамея.

Літаратура

• Лаўрэш Л. «I зорнае неба над галавой…»: Нарысы з гісторыі астраноміі / Леанід Лаўрэш. — Мн., 2013.
• Белый Ю. Тихо Брагэ // на pawet.net

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Ціха Браге
• Brahe, Tycho (англ.) . — Біяграфія ў архіве MacTutor. Архівавана з першакрыніцы 24 жніўня 2011. Праверана 30 красавіка, 2009.