Ціха Браге
| Ціха Браге | |
| дацк.: Tyge Ottesen Brahe | |
 | |
| Дата нараджэння | |
|---|---|
| Месца нараджэння |
Замак Кнудструп[d], камуна Свалеў, лен Мальмёхус[d], Швецыя[3] |
| Дата смерці |
24 кастрычніка 1601[4][1][…] (54 гады) |
| Месца смерці | |
| Месца пахавання | |
| Грамадзянства | |
| Бацька: | |
| Маці: | |
| Дзеці: | |
| Род дзейнасці | |
| Навуковая сфера | |
| Месца працы | |
| Альма-матар | |
| Подпіс |
|
 Ціха Браге на Вікісховішчы | |
Ціха Браге[6] (Tycho Brahe; 14 снежня 1546 — 24 кастрычніка 1601) — дацкі шляхціч, паходзіў з правінцыі Сконэ (цяпер — тэрыторыя Швецыі), найбольш вядомы як адзін з першых астраномаў у Еўропе. Быў таксама астролагам і алхімікам. Ціха Браге — латынізаванае імя. Сапраўднае дацкае імя — Tyge Ottesen Brahe.
Ціха Браге валодаў маёнткам на востраве Гвен, дзе пабудаваў адзін з самых ранніх даследчых інстытутаў — Уранібург (у перакладзе — «Нябесны палац»). Там ён пабудаваў некалькі буйных астранамічных інструментаў і правёў шэраг дакладных вымярэнняў. Успрыняў геаметрычныя ідэі сістэмы Каперніка і філасофію сістэмы Пталамея і сфармуляваў сваю ўласную мадэль Сусвету — Ціханічную мадэль.
У сваёй абсерваторыі Ціха Браге назіраў зоркі i планеты з найвялікшай па тых часах дакладнасцю: 2-3 хвіліны дугі. Часцей за іншыя свяцілы ў кожным супрацьстаянні з 1580 г. Ціха назіраў Марс менавіта таму, што яго рух відавочна не адпавядаў ні сістэме Пталамея, ні сістэме Каперніка. У 1583 г. Ціха адзначыў, што каля супрацьстаяння Марс рухаецца ў другі бок з найвышэйшай хуткасцю — амаль палова градуса ў суткі, а гэта даказвала, што Марс у супрацьстаянні значна бліжэй да Зямлі, чым да Сонца, што было праўдзіва толькі ў сістэме Сусвету Каперніка, але не Пталамея. Аднак Ціха бачыў неадпаведнасць i сістэмы Каперніка сваім назіранням. Ён стварыў сваю адмысловую сістэму, дзе Зямля засталася ў цэнтры, а планеты рухаюцца вакол Сонца, якое, у сваю чаргу, рухаецца вакол Зямлі.
Ад 1600 і да смерці Ціха ў 1601 годзе яму дапамагаў Іаган Кеплер. Гэты не менш выдатны навуковец у далейшым з дапамогай вынікаў назіранняў Браге распрацаваў сваю ўласную астранамічную тэорыю.
Ціха Браге лічыцца адным з самых уважлівых і акуратных астраномаў-практыкаў свайго часу. Яго назіранні былі настолькі дакладнымі, што Кеплер здолеў з дапамогай вынікаў гэтых назіранняў сфармуляваць законы руху планет. Ціха склаў адзін з першых зорных каталогаў. І ўрэшце з дапамогай назіранняў Ціха Браге было выяўлена, якая ж тэорыя мае права лічыцца праўдзівай — Капернікаўская ці тэорыя Пталамея.
Зноскі
- ↑ 1,0 1,1 data.bnf.fr: платформа адкрытых дадзеных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
- ↑ 2,0 2,1 MacTutor History of Mathematics archive Праверана 22 жніўня 2017.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Berry A. A Short History of Astronomy — John Murray, 1898.
- ↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #118514237 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 9 красавіка 2014.
- ↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #118514237 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 30 снежня 2014.
- ↑ Напісанне Браге (Brahe) Ціха паводле БЭ у 18 т. -- Т.3. -- С. 227.
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Лаўрэш Л. «I зорнае неба над галавой…»: Нарысы з гісторыі астраноміі / Леанід Лаўрэш. — Мн., 2013.
- Белый Ю. Тихо Брагэ // на pawet.net
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Ціха Браге- Brahe, Tycho (англ.) . — Біяграфія ў архіве MacTutor. Архівавана з першакрыніцы 24 жніўня 2011. Праверана 30 красавіка, 2009.
|
- Асобы
- Постаці навукі паводле алфавіта
- Нарадзіліся 14 снежня
- Нарадзіліся ў 1546 годзе
- Нарадзіліся ў Швецыі
- Памерлі 24 кастрычніка
- Памерлі ў 1601 годзе
- Памерлі ў Празе
- Пахаваныя ў Празе
- Выпускнікі Капенгагенскага ўніверсітэта
- Выпускнікі Лейпцыгскага ўніверсітэта
- Постаці дацкай астраноміі
- Постаці астраноміі XVI стагоддзя
- Постаці астралогіі XVI стагоддзя
- Постаці алхіміі
