Чэслаў Неман

Чеслаў Неман

Чэслаў НЕ́МАН, сапр. Чэслаў Юліюш Выдрыцкі (польск.: Czesław Niemen (Czesław Juliusz Wydrzycki); 16 лютага 1939, Старыя Васілішкі, цяпер Шчучынскі раён — 17 студзеня 2004, Варшава) — польскі музыка беларускага паходжання.

Жыццё і творчасць

Навучаўся ў музыкальнай педагагічнай вучэльні ў Гродна, па класу домры. Як узгадваў аднакурснiк і сябра Немана Мiкалай Шышыгін, Чэслаў быў выключна адукаваным чалавекам, але вельмі сумаваў па сваіх Старых Васілішках, адкуль быў родам, і часта ездзіў, прапускаючы заняткі. Пасля года навучання Неман быў выключаны з вучэльні.

У 1958 сям'я Выдрыцкіх пераехала ў Гданьск, дзе Чэслаў паступіў у вышэйшую музычную школу. У пачатку 1960-х ён ужо пачаў выступаць на польскай эстрадзе, а ў 1962 стаў удзельнікам ансамбля «Niebiesko-Czarni», дзе быў не толькі вакалістам, але і складаў песні. Група карысталася поспехам як у Польшчы, так і за яе межамі, і нават выступала ў парыжскай «Алімпіі». Менавіта ў гэты перыяд Выдрыцкі ўзяў сабе псеўданім Неман (у гонар ракі Нёман, на якой ён вырас).

Першае прызнанне прыйшло да артыста ў 1964, калі Марлен Дытрых запісала нямецкую версію яго песні «Czy mnie jeszcze pamiętasz?». У 1966 Чэслаў пачаў складаць матэрыял у духу соўл, а для радыёпраграм запісаў некалькі рускіх народных песень.

Калі Неман другі раз трапіў у Парыж, яму давялося выступаць разам з такімі знакамітасцямі як «Spencer Davis Group», «Kinks» і «Pretty Things». З-за мяжы Чэслаў вярнуўся з ідэямі хіпі. Ён адгадаваў доўгія валасы, цалкам змяніў імідж, а яго новыя музычныя прыхільнасці былі пад моцным уплывам чорнага соўла.

У пачатку 1967 Неман пайшоў з «Niebiesko-Czarni» і распачаў уласную кар'еру, сабраўшы гурт «Akwarele». Улетку таго жа года Чэслаў выступіў на фестывалі ў Сопаце, дзе зрабіў сенсацыю песняй «Dziwny jest ten świat» (Дзіўны гэты свет). Песня прынесла спеваку першую прэмію. З «Акварэлямі» Неман запісаў тры альбомы (з іх найбольш удалыя першыя два), правёў некалькі тураў і прыняў удзел у шэрагу фестываляў.

У 1969 Чэслаў у цалкам новым асяроддзі стварыў альбом «Niemen Enigmatic», дзе выкарыстаў вершы вядомага польскага паэта Цыпрыяна Норвіда.

У пачатку 1970-х у творчасці музыкі ў адрозненне ад ранніх соўл-арыентаваных прац пачалі пераважаць прагрэсіўныя павевы. Змена стылю запатрабавала і змены суправаджальнага складу, і цяпер каманда артыста, якая складалася з будучых членаў «SBB», звалася проста «Niemen». Новы калектыў шмат гастраляваў у сябе на радзіме, выязджаў у Германію, Чэхаславакію, Фінляндыю і Венгрыю, а таксама стаў удзельнікам цырымоніі адкрыцця Алімпійскіх Гульняў у Мюнхене.

У гэты перыяд Чэслаў запісаў для фірмы «CBS» некалькі англамоўных пласцінак. У 1974 Неман сабраў чарговы праект, «Aerolit», з якім выпусціў джаз-рокавы альбом. Новая каманда распалася вельмі хутка, і наступную пласцінку музыка запісваў практычна ў адзіночку. Калі гучанне «Katharsis» было чыста электронным, то праца 1978 «Idee Fixe» з'яўлялася рознапланавай. Тут можна было пачуць і фальклорныя стылізацыі, і электронны авангард, і фанк, і шматузроўневыя імправізацыі. Да канца 1970-х гастрольная дзейнасць артыста моцна скарацілася. Кружэлка «Postscriptum», выпушчаная супраць волі музыкі, як бы падводзіла рысу вялікага этапу яго творчага шляху.

У 1980-х Неман эксперыментаваў з электроннымі гукамі, а потым захапіўся камп'ютарнай графікай. Перад тым, як знікнуць з поля зроку на доўгі час, Неман выступіў на канцэрце «Old Rock Meeting», прысвечаным 25-годдзю польскага року, і ў 1989 выпусціў альбом «Terra Deflorata».

Магіла Немена на Павонзках

17 студзеня 2004 Чэслаў Неман сканаў ад раку. Пахаваны на Паванзкоўскіх могілках у Варшаве. У апошнюю дарогу артыста праводзілі найбліжэйшыя родныя, сябры, прадстаўнікі ўладаў і фанаты. Урну з рэшткамі Немана пахавалі ў катакомбах.

Калі пачыналася пахаванне, з ініцыятывы Радыётройкі на ўсіх радыёстанцыях Польшчы загучала найбольш вядомая песня з рэпертуару Чэслава Немана «Дзіўны гэты свет».

Дыскаграфія

• 1967 Dziwny jest ten świat (LP)
• 1968 Sukces (LP)
• 1969 Czy mnie jeszcze pamiętasz? (LP)
• 1970 Enigmatic (LP)
• 1971 Niemen (2 LP, tzw. «Czerwony Album»)
• 1972 Strange is This World (LP, wyd.RFN)
• 1973 Ode to Venus (LP, wyd. RFN)
• 1973 Niemen Vol. 1 i Niemen Vol. 2 (2 LP, tzw. «Marionetki»)
• 1973 Russische Lieder (LP, wyd. RFN)
• 1974 Mourner's Rhapsody (LP, wyd. RFN, Wielka Brytania, USA)
• 1975 Niemen Aerolit (LP)
• 1976 Katharsis (LP, całkowicie elektroniczna muzyka)
• 1978 Idee Fixe (2 LP + SP)
• 1979 The Best Of Niemen (LP)
• 1980 Postscriptum (LP)
• 1982 Przeprowadzka (MC)
• 1989 Terra Deflorata (LP)
• 1991 Terra Deflorata (wersja rozszerzona) (CD)
• 1991 Gwiazdy mocnego uderzenia: Czesław Niemen (LP)
• 1993 Mouner's Rhapsody (wersja poprawiona i uzupełniona) (CD, wyd. USA)
• 1995 Sen o Warszawie (CD)
• 2001 Czas jak rzeka (CD)
• 2001 spodchmurykapelusza (CD)
• 2002 od początku I (6 CD)
• 2003 od początku II (6 CD)
• 2007 41 Potencjometrów Pana Jana

Літаратура

• Даўлашэвіч І. Там кожны дзень — гэта скарб // Лідскі летапісец № 27-28.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Чэслаў Неман
• Цэзары Галінскі. Памёр Чэслаў Немэн // Биржа Информации № 311, 22.01.2004
• Сяргей Дубавец. Чэслаў Немэн. Перадача «Вострая Брама» // «Радыё Свабода», эфір 26 Студзеня 2004
• Т. Кавэцкая. Дзіўны сьвет Чэслава Немэна // Наша Нiва 16 сакавiка 2007