Акадэмаўскія маньякі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Арцём Ануфрыеў
руск.: Артём Ануфриев
Імя пры нараджэнні Арцём Аляксандравіч Ануфрыеў
Мянушка «Акадэмаўскі маньяк»
«Малаточнік з Іркуцка»
Дата нараджэння 4 кастрычніка 1992(1992-10-04) (31 год)
Месца нараджэння Іркуцк, Іркуцкая вобласць, Расія
Грамадзянства  Расія
Забойствы
Колькасць ахвяр 6
Колькасць параненых 8
Перыяд забойстваў з 1 снежня 2010 года па 3 красавіка 2011 года
Матыў мізантропія  (руск.) (бел., перайманне серыйных забойцаў, магчыма маніякальны запал да забойстваў
Арышт і пакаранне
Пакаранне пажыццёвае пазбаўленне волі  (руск.) (бел.
Мікіта Лыткін
руск.: Никита Лыткин
Імя пры нараджэнні Мікіта Вахтангавіч Лыткін
Мянушка «Акадэмаўскі маньяк»
«Малаточнік з Іркуцка»
Дата нараджэння 24 сакавіка 1993(1993-03-24)
Месца нараджэння Іркуцк, Іркуцкая вобласць, Расія
Грамадзянства  Расія
Дата смерці 30 лістапада 2021(2021-11-30) (28 гадоў)
Забойствы
Колькасць ахвяр 6
Колькасць параненых 9[1]
Перыяд забойстваў з 1 снежня 2010 года па 3 красавіка 2011 года
Матыў мізантропія  (руск.) (бел., перайманне серыйных забойцаў, магчыма маніякальны запал да забойстваў
Арышт і пакаранне
Пакаранне 24 гады пазбаўлення волі (першапачаткова)
20 гадоў пазбаўлення волі

Арцё́м Алякса́ндравіч Ану́фрыеў (нар. 4 кастрычніка 1992) і Мікі́та Вахта́нгавіч Лы́ткін (24 сакавіка 1993 — 30 лістапада 2021) — серыйныя забойцы  (руск.) (бел., адказныя за шэраг злачынстваў, здзейсненых Іркуцкім Акадэмгарадку снежня 2010 года па красавік 2011 года. Падрабязнасці злачынстваў нават пасля іх арышту доўгі час не разгалошваліся, таму ў прэсе выказвалася думка, што як асноўную зброю яны ўжывалі малаткі (а не кіянкі, як высветлілася пазней), праз гэта Ануфрыеў і Лыткін атрымалі неафіцыйную, але папулярную мянушку «Малаточнікі з Іркуцка». Справа стала першым у Расіі выпадкам, калі абвінавачанне па ч. 1 арт. 282.1 КК РФ (Арганізацыя экстрэмісцкай  (руск.) (бел. групоўкі) было выстаўлена толькі двум людзям, а не групоўцы.

У 2013 годзе Іркуцкі абласны суд прысудзіў Ануфрыева да пажыццёвага зняволення, Лыткіна — да 24 гадоў пазбаўлення волі (пазней тэрмін быў скарочаны да 20 гадоў).

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Ануфрыеў[правіць | правіць зыходнік]

Ануфрыеў нарадзіўся 4 кастрычніка 1992 года ў Іркуцку. Рос без бацькі. Знаёмыя Ануфрыевых на судзе апісвалі Арцёма ў дзяцінстве толькі ў станоўчых танах[2]. І ўсё ж, дзяцінства Ануфрыева было вельмі складаным у псіхалагічным плане. Са слоў папярэдняга дырэктара яго школы № 19, маці Арцёма, Ніна Іванаўна, бухгалтар у страхавой кампаніі, вучыла сына ненавідзець людзей, зневажала прылюдна і пераконвала, што навакол ворагі. Калі Арцёму ставілі дрэнныя ацэнкі ў дзённік, маці тут жа пісала заяву: «Ажыццяўляецца псіхалагічны ціск на сына». Калі дрэнныя ацэнкі ставілі толькі ў журнал, то маці пісала іншую заяву: «Парушана права бацькоў на інфармаванне». Справа дайшла да таго, што калі Арцёму ставілі ацэнку «тры», то маці пісала чарговую заяву з пытаннем «А чаму не чатыры?». У канчатковым выніку, калі Арцём вучыўся ў 9-м класе, кіраўніцтва школы змушана было шукаць новага выкладчыка-фізіка, таму што папярэдняя настаўніца адмовілася займацца з класам, дзе вучыўся Ануфрыеў[3]. Апроч гэтага, маці забараняла Арцёму сябраваць з Мікітам Лыткіным, лічачы, што той, нічым не заняты, аказвае на яе сына дрэнны ўплыў. У цэлым уплыў маці на Арцёма быў каласальным.

У школе Ануфрыеў добра вучыўся — яму добра даваліся літаратура і англійская мова, ён браў удзел у многіх імпрэзах і школьных алімпіядах, спяваў, гуляў на музычных інструментах[3] (у яго быў свой музычны гурт, але ён распаўся пасля таго, як яго арганізатар з'ехаў з горада[2]). Аднак з першага класа Ануфрыеў быў ізгоем для іншых вучняў, і толькі бліжэй да выпускнога класа, калі яго аднакласнікі паступова пасталелі і сталі больш дружнымі, Арцёму атрымалася зняць з сябе гэта таўро, але адначасова, ужо ў 10-м класе, ён з'ехаў па паспяховасці[3] і скончыў школу з тройкавым атэстатам[4]. Нейкі час Арцём наведваў музычную школу, дзе іграў на кантрабасе. У выпускным класе незадоўга да сканчэння аднакласнікі знялі развітальны аматарскі фільм, у якім быў эпізод, дзе вучні па чарзе расказвалі пра тое, што такое, паводле іх думкі, шчасце. Ануфрыеў сказаў: «Калі сумленна, я не ведаю, што такое шчасце. Але вельмі хацелася б хутчэй пазнаць, што гэта». Пасля школы Арцём паступіў у медінстытут і адначасова пайшоў працаваць дапаможным працоўным у мастацкі музей.

На судзе маці Арцёма расказала, што адзін раз ён быў збіты групай армянаў, крымінальная справа была заведзена, але ў выніку нікога не пакаралі. Замест гэтага сям'я Ануфрыевых атрымала кампенсацыю ў памеры 50 тыс. рублёў за маральную шкоду. Са слоў яго маці, Арцём пасля гэтага выпадку стаў вельмі неўраўнаважаным[5]. Праўда, ёсць процілеглая версія гэтага канфлікту — Ануфрыеў абразіў адну армянскую сям'ю ў сацсетцы, і тыя выклікалі яго на «разборкі», а крымінальная справа была спынена за замірэннем бакоў[6].

Лыткін[правіць | правіць зыходнік]

Мікіта Вахтангавіч Лыткін нарадзіўся 24 сакавіка 1993 года. Прадзед і прабабуля Мікіты былі гідрабудаўнікамі і бралі ўдзел у будаванні Углічскай ГЭС  (руск.) (бел. і Іркуцкай ГЭС, маці Марына працавала прадаўніком у абутковай краме. Як і Арцём Ануфрыеў, ён рос без бацькі. Бацька, асецін па нацыянальнасці, пайшоў з сям’і ў раннім дзяцінстве Лыткіна. У Мікіты быў старэйшы брат па бацьку, які застрэліўся пасля смерці яго маці. Неўзабаве пасля гэтага бацька вярнуўся ў сям’ю, аднак яго дэпрэсія, выкліканая смерцю другой жонкі і самагубствам другога сына, не дазволіла яму наладзіць кантакт з Мікітам. Пасля гэтага бацька яшчэ некалькі разоў сыходзіў з сям’і і вяртаўся, але Мікіта ад гэтага толькі больш у ім расчараваўся. Апошні раз ён бачыўся з бацькам у 16 гадоў, але тады ім проста не знайшлося, пра што пагаварыць[7]. Падчас следства менавіта адсутнасць бацькі яго маці Марына назвала галоўнай прычынай замкнёнасці яе сына.

Звонку Лыткін паводзіў сябе ціха і спакойна, але, паводле слоў маці, рос вельмі замкнёным і некамунікабельным  (бел. (тар.)) (бел.. Калі да Лыткіных прыходзілі госці, то Мікіта аддаваў перавагу не паказвацца ім на вочы і штораз сыходзіў да сябе ў пакой. У дзяцінстве яго часта лавілі за тым, што ён размалёўваў сцяны ў пад’ездзе іх хаты. Але, і ўсё ж, спачатку ўсё было трохі шчаслівей; у пачатковай школе ў Мікіты быў сябар Артур Лысенка, які дапамог яму адаптавацца сярод аднагодкаў, але калі Лыткін навучыўся казаць «не», то сяброўства з Лысенкам паступова скончылася, але і без яго ў Мікіты былі сябры. Да пятага класа Мікіта добра вучыўся, меў прыкладныя паводзіны, часта браў удзел у творчых конкурсах і атрымваў ухвальныя граматы, яго захапленнем былі камп’ютарныя гульні[8]. Аднак у 2004 годзе на пятым годзе навучання Лыткін, паводле вынікаў тэставання, быў залічаны ў матэматычны клас (хоць да матэматычных навук не імкнуўся), дзе не змог уліцца ў новы калектыў, аднакласнікі не прынялі яго[9][10]. З Арцёмам Ануфрыевым, які вучыўся на год старэй, Лыткін пазнаёміўся на дне нараджэння Лысенкі. Да таго моманту Мікіта знаходзіўся ў стане вельмі глыбокай дэпрэсіўнай прыгнечанасці і толькі Ануфрыеву ён вырашыўся даручыць усе свае праблемы, з яго боку ў адказ ён атрымаў падтрымку[10]. Паводле адной версіі, паколькі іншыя дзеці недалюблівалі Арцёма, то Мікіта паступова стаў губляць папярэдніх сяброў, таму што незычлівае дачыненне да Ануфрыева стала шырыцца і на яго (сам ён па гэтай нагодзе асабліва не засмучаўся, лічачы папярэдніх сяброў «дзіцячым несапраўдным сяброўствам»[7]). Тым часам, Артур Лысенка на судзе заявіў, што Лыткін страціў сяброў з прычыны нейкай хуткай метамарфозы, якая выказалася ў тым, што аднойчы Лыткін, прыйдучы ў школу, не стаў ні з кім вітацца, а потым і зусім замкнуўся ў сабе (на думку Лысенкі, гэта было выклікана тым, што Лыткін вельмі зайздросціў аднакласнікам з багацейшых сем’яў)[11]. Яго панурасць прывяла да таго, што аднакласнікі сталі задзіраць яго (Лысенка на судзе выказаўся, што задзірання не было б, калі Лыткін навучыўся б даваць адпор, але ён замест гэтага на ўсе шпількі адказваў «Здохні»[11]), з-за чаго на працягу пяці гадоў школьнай мянушкай Лыткіна была «Джымба» (у гонар Джымба Джонса  (руск.) (бел.)[11]. Разам з Арцёмам Мікіта арганізаваў музычны гурт, у якім складаў музыку. Спачатку гурт зваўся «Злые Гномы» і выконваў музыку ў стылі панк. Неўзабаве Лыткіным і Ануфрыевым быў створаны гурт з назвай «Расчленённая ПугачОва», які выконваў музыку ў стылі нойз  (руск.) (бел. і маткор. У тэкстах абодвух гуртоў утрымваліся суцэльны гвалт і нецэнзурная лексіка. Гурт «Расчленённая ПугачОва» выпусціў шэраг альбомаў і сплітаў, а таксама шэраг відэакліпаў, якія пазней Лыткін выкладваў у Інтэрнэт. Праўда, пра яго захапленні, апроч сваякоў, здагадваліся нешматлікія яго знаёмыя, бо сам ён у грамадстве не выяўляў ніякіх прыкмет агрэсіі і садызму. Паводле слоў Ануфрыева, Мікіта не мог за сябе пастаяць і часта даваў сябе ў крыўду. На момант забойстваў Ануфрыеў быў адзіным сябрам Лыткіна, прытым Лыткін быў да яго вельмі прывязаны[7]. У сваю чаргу для Ануфрыева Лыткін таксама быў на той момант адзіным сябрам[12].

У восьмым класе ён пачаў прагульваць школу і, у адрозненне ад Арцёма, адвучыўся толькі дзевяць класаў, а пасля двойчы паступаў у каледжы — спачатку ў энергетычны, потым у 2009 годзе ў будаўнічы. У першым выпадку яго адлічылі за непаспяховасць, пасля таго як ён не здолеў здаць першую сесію, у другім у Мікіты наспеў канфлікт з аднагрупнікамі, калі яго пачалі задзіраць, і адзін з аднагрупнікаў пачаў заступацца за яго, але наўзамен вымагаў грошы і цягаў у іх з дома рэчы. Маці Мікіты напісала заяву на гэтага маладога чалавека ў міліцыю, але потам забрала яе. Пазней Мікіта перастаў хадзіць на заняткі[7][13].

У дзяцінстве Мікіта з маткай цягам двух гадоў наведвалі царкву і абодва хрысціліся, аднак з часам Марына ўсё больш ўвагі надавала працы, і ў царкву яны хадзілі ўсё радзей. Потым Мікіта сам пачаў адпрэчваць царкву. Нейкі час ён займаўся музыкай, маляваннем і кікбоксінгам, але потым усё гэта кінуў, прысвяціўшы ўвесь свабодны час рэгулярным наведванням сацыяльных сетак[7]. У Мікіты з дзяцінства назіралася адставанне ў псіхалагічным развіцці. Псіхолагі параілі Марыне як мага больш даваць яму волі і не абмяжоўваць яго асабістую прастору, аднак з узростам псіхіка Мікіты пачала пагаршацца, і за некалькі гадоў да забойстваў ён пачаў саромецца маці, імкнуўся, каб іх ніколі не бачылі разам[7]. Па меры яго сталення ўсе спробы Марыны хоць неяк паўплываць на выхаванне сына сканчаліся тым, што Мікіта груба адпрэчваў іх.

Матыў[правіць | правіць зыходнік]

Арцём быў нейкі час удзельнікам рухаў НС-скінхэдаў  (руск.) (бел.[14] (у тым ліку ён браў удзел і ў Рускім маршы ў Іркуцку ў 2010 годзе), і ў некаторых колах у яго была мянушка «Фашык-нацык»[3], але ў выступленнях не браў удзел і асаблівай актыўнасці не выяўляў. Лыткін, па прапанове Ануфрыева, таксама меў зносіны з нацыстамі, але ў скінхэды яго не прынялі з-за імя па бацьку Вахтангавіч[6]. Пасля арышту Арцём казаў, што менавіта камунікаванне з неанацыстамі прывяло да таго, што ён стаў здзяйсняць забойствы, хоць у іх грамадстве яны з Мікітам надоўга не затрымаліся, злічачы іх ідэалогію занадта пасіўнай і мяккай[8]. Тагачасны негалосны лідар іркуцкіх скінхэдаў  (руск.) (бел. «Бумер», з якім Ануфрыеў у 2009 годзе меў зносіны пары месяцаў, на судзе сказаў, што Арцём скінхэдам, як такім, не з'яўляўся, таму што яго пагляды разыходзіліся з іх ідэалогіяй. Са слоў «Бумера» Ануфрыеў проста меў нянавісць да ўсіх і яму было ўсё адно каго забіваць[3].

Следчы па асабліва важных справах рэгіянальнага кіравання Следчага камітэта Расіі капітан юстыцыі Яўген Карчэўскі, які праводзіў допыт абодвух злачынцаў, у перыяд выніку расказаў, што ўсё скочванне жыцця Ануфрыева і Лыткіна па нахільнай, пачынаючы ад уступлення ў групоўкі скінхэдаў і сканчаючы забойствамі, была выклікана звычайным жаданнем уславіцца і прыцягнуць да сябе ўвагу[15]. Адмысловую ролю таксама згуляла і тое, што, калі яны ўваходзілі ў неанацысцкую арганізацыю «Белая Сіла», адзін з яе членаў, нейкі Максім «Фрыдрых Обершульц» з Жалезнагорска, параіў ім вызначанага роду літаратуру — кнігу, назва якой у перакладзе на беларускую гучыць як «Народжаныя ненавідзець». Пара зацікавілася гэтай літаратурай, бо выявіла, што апісаны там псіхалагічны стан чалавека вельмі падобны з іх уласным, і ім здавалася, што так яны змогуць вырашыць свае жыццёвыя праблемы. Фактычна, менавіта гэта зарадзіла ў іх чалавеканенавісніцтва. Тым часам, дацэнт кафедры сучаснай айчыннай гісторыі Іркуцкага дзяржуніверсітэта  (руск.) (бел. Аляксандр Кастроў на судзе сказаў, што дзеянні «малаточнікаў» выразна ўпісваюцца ў мізантропію[16], якая ў канчатковым выніку зрабіла з іх «паляўнічых за галовамі».

Напэўна, матывам таксама магло стаць перайманне іншым вядомым маньякам. Вызначаную ролю згуляў прагляд у 2007 годзе тэлеперадачы пра «бітцаўскага маньяка» Аляксандра Пічушкіна  (руск.) (бел., які здзейсніў серыю забойстваў з-за маніякальнага жадання «зачысткі лесу» (забойства непажаданых, паводле яго думкі, для сучаснага грамадства людзей). Пара зацікавілася ім, і Ануфрыеў стварыў у Сетцы групу «Пичушкин — наш президент». 13 лютага, за дзень да ўгодкаў пакарання смерцю маньяка Чыкацілы  (руск.) (бел., ён выклаў у Інтэрнэт яго партрэт з подпісам «Андрей Романыч. Скорбим». Апроч гэтага, вынікае адзначыць цікавасць падазраваных да так званых «днепрапятроўскіх маньякаў» — Віктара Саенкі і Ігара Супрунюка  (руск.) (бел., а таксама да іркуцкай банды «Магия крови», прысуд па справе якой быў вынесены 1 сакавіка 2010 года[17][18][19]. Падазраваныя адкрыта выяўлялі свае сімпатыі да лідара банды Канстанціна Шумкова і ў цэлым да характару дзейнасці банды, у прыватнасці, Мікітам Лыткіным была створана група ў адной з сацыяльных сетак пад назвай «Иркутская антибомж-банда: „Магия крови“». Апроч таго, падазраваныя прысвяцілі бандзе Шумкова адзін з альбомаў свайго нойзкор-гурту«Расчленённая ПугачОва»[20] пад назвай «Магия крови», у інтрадукцыі да якога адкрыта заявілі пра свой намер працягнуць справу Шумкова:

" Группа «Расчленённая ПугачОва» станет продолжателем дела «Магии крови» не только в музыкальном смысле, но и в настоящем смысле[21] ... В нашей группе не место позерам. Допускаются только те, кто вершит судьбы быдла либо только собирается начать серьезные действия. Если ты настроен решительно — тебе сюда[22] "

.

Увосень 2009 года абвастрэнне Лыткіна дасягнула такой мяжы, што калі ён ішоў гуляць, хаваў у рукаве палку. Ануфрыеў прызнаўся, што асцерагаўся яго, і, з яго слоў, пайшоў на забойствы, таму што «павёўся [на дамаўленні Лыткіна] і налазіўся дзе не трэба»[13].

За тры месяца да арышту суседзі Ануфрыевых пачалі чуць з іх кватэры дзіўныя гукі. Арцём лямантаваў страшным голасам «Я ўсіх ненавіджу!» і «Я вас заб'ю!». Адначасна раздаваліся дзіўныя гукі, нібы хлопец біў кулакамі па сцяне ці кідаўся на яе целам. Ёсць дапушчэнне, што ён збіваў маці, таму што часам суседзі чулі «Адстань ад мяне! Я табе цяпер ізноў уляплю!». Падчас выніку Арцём шчыра прызнаўся, што яго адносіны з маці былі гэтак цяжкімі, што ў той перыяд ён асцерагаўся, што не стрымаецца і заб'е яе[13]. У Лыткіна таксама назіралася падобнае абвастрэнне: ён амаль перастаў мець зносіны з сям'ёй, узмацнілася дэпрэсія, пачаў пакутаваць бессанню[7].

Падчас выніку Марына Лыткіна цалкам прызнала сябе вінаватай у прычынах чалавеканенавісніцтва яе сына, сказаўшы: «Я заўсёды казала яму, што ў свеце шмат дабра і добрых людзей больш, чым дрэнных, што трэба навучыцца дараваць. Я спрабавала засцерагаць яго ад непрыемнасцей, пакуль магла, і тым самым зламала яму жыццё. Я перастала быць для яго аўтарытэтам, таму што сама ўсяго толькі слабая кабета, якая нічога не дамаглася ў жыцці, якая толькі працавала адранку да ночы, каб неяк выжыць»[23].

Злачынствы[правіць | правіць зыходнік]

У пошуках ахвяры Лыткін і Ануфрыеў хадзілі па адным шляху — ад прыпынку «Дзяржуніверсітэт» да «Акадэмгарадка» кожны дзень з 18 да 22 гадзін вечара. Яны маглі прапусціць пяць, дзесяць ці дваццаць чалавек у пошуках менавіта той ахвяры, якая, як яны лічылі, ім падыходзіла. Здаралася, што яны маглі тыдзень хадзіць па гэтым шляху і ні на каго не нападаць. Як заявіў на судзе Яўген Карчэўскі «гэта быў пазыў, [у якім] яны прыслухоўваліся да ўнутранага голасу[8]». Час забойстваў «Малаточнікі» абіралі на цёмны час сутак: позным вечарам, ноччу ці ранняй раніцай, карыстаючыся тым, што іх маці часта працавалі па начах[24]. Хібна лічылася, што адным са сродкаў забойства быў малаток, але пасля арышту высветлілася, што карысталіся яны не малатком, а кіянкай[15]. На допытах Ануфрыеў прызнаўся, што першыя ўдары галоўным чынам наносіў ён, тым часам як Лыткін першым пачаў здзекавацца з трупаў. Дабівалі ахвяр яны ўдвух, наносячы недзе ад 15 да 20 удараў[24]. Паколькі Лыткін і Ануфрыеў заўсёды нападалі ззаду са спіны, то ўсе выжылыя ахвяры «Малаточнікаў» не змаглі паведаміць выніку нейкіх пэўных падрабязнасцей, якія маглі б адразу выкрыць пару, таму што ўсё яны ў лепшым разе бачылі іх толькі мімаходам і нават не запомнілі іх галасы. І хоць на судзе яны ўсе звалі аднолькавыя азнакі нападнікаў і прызнавалі, што Ануфрыеў і Лыткін вельмі падобныя на іх, але са стаадсоткавай гарантыяй пазнаць іх ніхто не змог[9].

  • 14 лістапада 2010 года — Лыткін і Ануфрыеў напалі на 18-гадовую Анастасію Маркоўскую[6], калі яна ішла з прыпынку «19 школа» ўбок пасёлка Нова-Іркуцкі, і разбілі ёй галаву. Ахвяра засталася жывая, бо забойцаў спудзілі (паводле іншай версіі, дзяўчына прыкінулася, што мёртвая[6]). Супрацоўнікі ОМ-2 УУС Іркуцка не сталі ўзбуджаць крымінальную справу, спаслаўшыся на тое, што ў Маркоўскай нічога не ўкралі, хоць яна нават гатовая была апісаць азнакі нападнікаў[6]. Тым часам сама Маркоўская паведаміла ў інтэрнэт-форуме Акадэмгарадка пра тое, што адбылося. «Малаточнікі», прачытаўшы паведамленне, сталі ліставацца з ёй, асабліва цікавячыся, што яна адчувала, калі яе збівалі[25].
  • 24 лістапада[6] 2010 года — «Малаточнікі» напалі на невядомую кабету (1964 гады нараджэння), у якой выкралі торбу. Гэтым разам справа была ўзбуджана, але толькі па факце рабавання[25].
  • 1 снежня 2010 года — «Малаточнікі» напалі на яшчэ адну кабету, але, спалохаўшыся сведак, уцяклі, забраўшы яе торбу. У торбе было 500 рублёў, на якія яны купілі кіянкі[26]. Праз некаторы час яны ўбачылі 12-гадовага Данііла Сямёнава, які вучыўся ў той жа школе, што і яны. Сямёнаў ішоў катацца на горку на снегакаце. Мікіта, заўважыўшы Сямёнава, прапанаваў Арцёму забіць яго, на што той пагадзіўся. На думку Ануфрыева, Сямёнаў спадабаўся Лыткіну як слабая ахвяра, не здольная зрабіць моцны супраціў. Падпільнаваўшы дзіцё, Лыткін аглушыў яго ззаду ўдарам кіянкай па галаве, а калі той зваліўся, Ануфрыеў працягнуў яго збіваць бейсбольнай бітай[8]. На руцэ Данііла была знойдзена гематома — ён або бараніўся, або адзін з забойцаў рэзка схапіў яго за руку. Фіналам забойства стаў складаны нож, які Лыткін усадзіў Даніілу ў скронь па тронак[8]. Калі дзіцё знайшлі маці і брат пацярпелага, ён яшчэ быў жывы. Да месца здарэння выклікалі «хуткую», але тая захрасла ў пробцы, і, да моманту яе прыезду, хлопчык ужо сканаў. На той момант бацькі Сямёнава не думалі, што іх сын мог стаць ахвярай забойства. Аналагічна эксперты тады палічылі справу няшчасным выпадкам, спісаўшы ўсё на тое, што хлопчык, нібы, на вельмі вялікай хуткасці ўразаўся ў бярозу, хоць ровень горкі, з якой ён катаўся, быў у 10 градусаў, снегакат хлопчыка быў без якіх-небудзь пашкоджанняў, а паводле слоў былога следчага Максіма Хамяка, які займаўся гэтым выпадкам, побач на снезе зусім не было нічога, пра што Сямёнаў мог пабіць галаву[6]. Крымінальную справу заводзіць не сталі, з-за чаго Сямёнава нейкі час не злучалі з «Малаточнікамі». Пазней Лыткін і Ануфрыеў прызналіся, што на хлопчыку яны проста «патрэнаваліся»[27]. Сямёнаў стаў іх першай забітай ахвярай.
  • 16 снежня 2010 года — у дваццаці метрах ад месца, дзе быў забіты Сямёнаў, было знойдзена цела 69-гадовай Вольгі Міхайлаўны Пірог (1941 года нараджэння), вядучага навуковага супрацоўніка НДІ сонечнай і зямной фізікі. Кабета, як высветлілася, была забіта па той жа схеме, што і Сямёнаў, але гэтым разам з яе для хуткага забойства знялі шапку (што пазней прараблялі і з астатнімі ахвярамі[8]). На яе тэле былі налічаны 30 нажавых раненняў, але грошы і каштоўнасці былі не крануты. Некаторы час хібна лічылася, што менавіта Пірог была першай забітай ахвярай «Малаточнікаў», бо смерць Сямёнава была прызнана няшчасным выпадкам. Падчас яе забойства Ануфрыеў і Лыткін зрабілі аўдыёзапіс, на якім спачатку разважалі пра тое, як будуць забіваць, а потым запісалі працэс забойства[25]. Гэтым аўдыёзапісам яны потым выхваляліся ў сацыяльнай сетцы.
  • 29 снежня 2010 года — спачатку «Малаточнікі» напалі на Інэсу Валянцінаўну Святлову, якой дзівам атрымалася выратавацца — яны толькі забралі ў яе торбу, якую потым выкінулі. Потым, у 7 гадзін вечара (праз гадзіну пасля нападу на Святлову) трэнер мясцовай спартыўнай школы 22-гадовая Кацярына Карпава, быўшы на 35-м тыдні цяжарнасці, вярталася дахаты ў прыватны сектар недалёка ад Акадэмгарадка разам з шасцігадовай пляменніцай Оляй Аверынай. Каля чыгункі яна стукнулася з Ануфрыевым і Лыткіным, але не звярнула на іх увагі, таму што гаварыла па мабільным тэлефоне. Пара напала на іх, калі абедзве перайшлі чыгунку. Оля здолела ўцячы, і Лыткін толькі ледзь-ледзь паспеў стукнуць яе ў бок (пазней у дзяўчынкі дыягнаставалі шырокую гематому ў раёне печані[11]). Кацярыне, нягледзячы на тое, што яна крычала, што цяжарная, пераламалі пальцы і пабілі галаву, але раптам машына, якая выехала з-за вугла, спудзіла забойцаў, што выратавала Кацярыне жыццё і цяжарнасць[28]. У прыёмным пакоі лякарні, куды яе даставілі, Кацярына ўбачыла Святлову з аналагічнымі траўмамі.
  • Ноч з 31 снежня на 1 студзеня 2011 года — «Малаточнікі» напалі на мясцовага бамжа, нанясучы яму каля 40 удараў і праламаўшы галаву (у гэты раз пара ўдвух варочала кіянкамі)[29]. Пазней ён сканаў у лякарні (яго асобу ўсталяваць так і не змаглі і ў справе ён значыўся, як «труп № 20»[8]).
  • 30 студзеня 2011 года — на студэнта Алега Сямёнава, які вяртаўся дахаты позна ноччу з начнога клуба «Стратасфера», напалі «Малаточнікі», але ён здолеў уцячы, хоць пазней лекары дыягнаставалі ў яго рвана-выцятыя раны галавы, скалынанне галаўнога мозгу і чэрапна-мазгавую траўму[11].
  • 3 лютага 2011 года — нейкая пажылая кабета была дастаўлена з адкрытай чэрапна-мазгавой траўмай у лякарню.
  • Ноч з 8 на 9 лютага 2011 года — пара напала на кабету, якая засталася жывая з-за таго, што забойцаў спудзіла машына[30].
  • 21 лютага 2011 года — уначы, быўшы ў стане алкагольнага ап'янення, быў забіты Аляксандр Пятровіч Максімаў, у якога была цалкам пабіта сківіца і галава[31]. Лыткін стрэліў яму ў патыліцу з пнеўматычнага пісталета «Байкал», а Ануфрыеў, згодна з «Усходне-Сібірскай праўдай» паспрабаваў вырабіць выманне вочных яблыкаў пацярпелага, але не змог гэтага зрабіць з-за няведання анатоміі[8], хоць «СМ Нумар адзін» прывёў словы Ануфрыева са следчага эксперыменту, дзе той кажа, што вока ахвяры паспрабаваў выкалаць Лыткін[29]. Максімава хавалі ў зачыненай труне і без галавы, бо рэшткі чэрапа сталі рэчавымі доказамі[8].
  • 27 лютага 2011 года — Лыткін сам напаў на Ніну Віктараўну Кузьміну, якая сядзела на лаўцы каля дома 297 на вуліцы Лермантава. Ён двойчы стукнуў яе па галаве, але тая падняла шум, з-за чаго Аляксандр Чарвякоў, які жыў у суседнім доме, вызірнуў у акно і Лыткін, спалохаўшыся, уцёк, прыхапіўшы з сабой яе мабільны тэлефон[25][32].
  • Ноч з 10 на 11 сакавіка 2011 года — на сцяжынцы каля прыпынку «Дзяржуніверсітэт» недалёка ад дома Ануфрыева пара напала на іншага бамжа — Рамана Файзуліна (такое імя з'яўлялася ў артыкулах пра «Малаточніках» да суда, але пазней «СМ Нумар адзін» прывёў словы Ануфрыева са следчага эксперыменту, дзе той кажа, што мужчына перад нападам назваўся ім, як Анатоль[29]), якому Ануфрыеў двойчы стрэліў з пнеўматыкі ў твар, потым яны білі яго нажамі па галаве, у вобласць пахвіны, у грудзі. Лыткін паспрабаваў адразаць кісць рукі, але з-за таго, што нож быў маленькі, адразаў толькі мезенец[8][29]. Ад яго цела па снезе цягнуўся крывавы след, таму што «Малаточнікі», пасля стрэлу з пнеўматыкі, адцягнулі яго ў кусты[29]. Пазней Ануфрыеў сфатаграфаваў труп з акна сваёй кватэры[6].
  • Дата невядомая — пара напала на бяздомную кабету[29], якая засталася жывая, бо «Малаточнікаш» гэтым разам спудзіў мясцовы супрацоўнік паліцыі, так як напад адбыўся пад вокнамі яго кватэры.
  • Дата невядомая — «Малаточнікі» напалі на нейкую кабету ў арцы падваротні (на следчым эксперыменце Ануфрыеў паведаміў, што гэтым разам выкарыстаў замест нажа шрубоўку  (бел. (тар.)) (бел.), але паколькі гэта было люднае месца, то «Малаточнікі», асцерагаючыся прыцягнення ўвагі, не сталі яе забіваць і ўцяклі, прыхапіўшы торбу[33].
  • 3 красавіка 2011 года — апошняй ахвярай «акадэмаўскіх маньякаў» стала бяздомная Аляўціна Кудзіна[6] (1948 года нараджэння), забітая каля НДІ. Арцём і Мікіта спачатку забілі яе, пасля чаго знялі на відэакамеру свае здзекаванні з загінулай, і менавіта гэты відэазапіс дапамог іх затрымаць. На відэазапісы Лыткін (Ануфрыеў быў «аператарам») адразаў нажом кабеце мочку вуха і хацеў адпілаваць запясці і выразаць вочныя яблыкі, але ў яго гэта не выйшла зноў жа з-за няведання анатоміі і не прыдатнай канструкцыі нажа, і тады ён з размаху ўсадзіў кабеце нож проста ў вока, а потым стаў наносіць нажавыя раненні ў твар. Пазней мочку вуха яны падкінулі на ганак іх школы № 19[8][34]. Відэазапіс Ануфрыеў пазней адправіў свайму віртуальнаму «сябру па інтарэсах» з Санкт-Пецярбурга Ільі Усцінаву (у сеткі ён быў вядомы пад нікам «Саламон Годжа»), які палічыў ролік млявым, але пашырыў яго па Інтэрнэце (з-за гэтага ў іркуцкай паліцыі некаторы час праходзіла праверка па факце ўцечкі інфармацыі, бо з'явілася хібная версія, што ролік пашырыла па сетцы сама паліцыя)[35].

Скланенне да забойстваў[правіць | правіць зыходнік]

Паводле слоў Ануфрыева, ідэя забіваць прыналежала Лыткіну, які пазней прызнаўся «Іркуцкаму Рэпарцёру», што яму падабалася забіваць, бо ён пачуваўся ад гэтага мацней[8]. Тым не менш сам Ануфрыеў прызнаўся, што ён, у адрозненне ад Лыткіна, не выпрабоўваў ад забойстваў задавальнення ці аблягчэння, на якое разлічваў[13]. Серыю забойстваў яны планавалі расцягнуць да верасня 2011 года, пасля чаго Ануфрыеў хацеў пераехаць у Санкт-Пецярбург і працягнуць пачатае (у Інтэрнэце ён выявіў там «аднадумцаў»). Адносна Лыткіна цяжка што-небудзь сказаць, таму што, са слоў следчага Яўгена Карчэўскага, Мікіта падчас выніку сказаў: «Я б адзін не стаў гэтым займацца, аднаму не цікава. Мы з Арцёмам гэта рабілі — мне спадабалася»[15], аднак сам Лыткін у інтэрв'ю «СМ Нумар адзін» сказаў зусім іншае — «Я б гэтак жа і працягваў [забіваць]. З аднаго боку, у турму я не хацеў. Але з іншага боку, хацеў, каб пазналі мяне»[13]. 6 сакавіка 2013 года Лыткін на судзе заявіў, што Ануфрыеў ніяк не схіляў яго да здзяйснення злачынстваў, у адказ на што сам Ануфрыеў толькі сказаў: «Я з глузду з'еду з гэтым чалавекам»[36]. Пасля абвяшчэння прысуду адна з выжылых ахвяр, Ніна Кузьміна, сказала:

" Мікіце проста не пашанцавала з сябрам. Ён быў ізгоем з пятага класа, яго не прынялі, і ў сілу свайго характару ён не мог гэтага перанесці. Цяжка яму было жыць. І вось з'явіўся адзіны сябар. Арцём уступіў у скінхэды. Потым трапіў у нацыянал-сацыялісты. Яму трэба было сябе зацвердзіць. Мяркуючы па тым, як Ануфрыеў паводзіў сябе падчас усіх пасяджэнняў, ён даволі хлуслівы, вельмі хітры, саманадзейны. Мікіта ў яго проста апынуўся пад рукой. Гэта не апраўдвае Мікіту, але я так яму і сказала падчас спрэчак: «Мікіта, табе не пашанцавала»[32].

Труп № 20

Раніцай 1 студзеня 2011 года недзе ў пяць гадзін раніцы «Малаточнікі» напалі на мясцовага бамжа[29], які знаходзіўся адзін каля смеццевых кантэйнераў каля хаты № 319 па вуліцы Лермантава. Паводле афіцыйнай версіі, «Малаточнікі» падышлі да яго, сталі біць па галаве цяжкім прадметам, павалілі на зямлю і пачалі штурхаць. Пазней ён сканаў у лякарні ў выніку чэрапна-мазгавой траўмы (яго асобу ўсталяваць так і не змаглі і ў справе ён значыўся, як «труп № 20»[8]).[37]. Як і ў выпадку з іншымі забойствамі, следчыя органы не звязалі гэта забойства з іншымі і вырашылі, што гэта было побытавае забойства на глебе злоўжывання алкаголем.

На судзе Арцём Ануфрыеў цвёрда адмаўляў дачыненне да гэтага забойства. 15 студзеня 2011 года[38] быў затрыманы па падозранні ў забойстве 19-гадовы бомж Уладзімір Базілеўскі, у якога на адзенні былі сляды крыві. Ноч на 1 студзеня Базілеўскі, паводле яго слоў, правёў у каналізацыйнай студні, але аператыўнік, які яго дапытваў, стаў выклікаць яму зваротнае, скарыстаючы збіццё. Са слоў Базілеўскага, следчы даслоўна выбіў з яго прызнанне забойства, прымусіўшы пад дыктоўку напісаць чыстасардэчнае прызнанне. Імя забітага — Андрэй «Тайга», — Базілеўскі, пад ціскам следчага, выдаў наўздагад: так звалі аднаго яго знаёмага. Супраць Базілеўскага была ўзбуджана справа па частцы 4 артыкула 111 КК РФ. Следчы эксперымент прайшоў пачварна: Базілеўскаму спачатку сказалі, дзе стаяць бакі, у якіх адбылося забойства, і як ляжаў труп, а потым ужо знялі яго сведчанні на камеру. Фактычна засноўваючыся на выніках біялагічнай экспертызы, якая паказала, што кроў забітага і кроў на адзенні Базілеўскага маюць адну групу, суддзя Андрэй Абыскалаў у красавіку 2011 года вынес Базілеўскаму абвінаваўчы прысуд, прысудзіўшы яго да 4 гадоў.

Следчы Яўген Карчэўскі, правяраючы сведчанні «Малаточнікаў» (бо іх забойствы аж да іх арышту не злучаліся разам, справы па кожным вяліся асобна), знайшоў справу Базілеўскага і выявіў, што следчы па Свярдлоўскім раёне СУ СК РФ па Іркуцкай вобласці, які яе вёў, Юрый Фёдараў прызначыў генетычную экспертызу, але, не чакаючы яе вынікаў, перадаў справу Базілеўскага ў суд, тым часам як экспертыза ўсталявала, што ДНК крыві з адзення Базілеўскага не супадае з ДНК забітага. Апроч таго, што забіты са справы Базілеўскага супадаў па апісанні з забітым са справы «Малаточнікаў», Карчэўскі выявіў, што Андрэй «Тайга» насамрэч жывы. Ён папрасіў пракуратуру перагледзець справу, але яму адмовілі, аднак, пра гэта неўзабаве пазналі адвакаты праваабарончай арганізацыі «Грамадскі вердыкт», з-за чаго другое заступніцтва Карчэўскага было здаволена. У маі 2012 года Базілеўскі, пасля паўтары гадоў адседкі, быў выпушчаны з калоніі, і ўсе вінавачанні з яго былі зняты. Аператыўнік, які на яго ціснуў, так і не быў знойдзены. Юрыя Фёдарава пад канец ліпеня таго ж года звінавацілі ў фальсіфікацыі довадаў (ч.3. ст. 303 КК РФ) і адхілілі ад працы[37]. За незаконны прысуд адвакат Базілеўскага запатрабаваў ад дзяржавы выплату кампенсацыі ў памеры 3 000 000 рублёў, але ў выніку 19 лістапада 2013 года Свярдлоўскі раённы суд Іркуцка абавязаў дзяржаву выплаціць кампенсацыю толькі ў памеры 300 000 рублёў[39][40]. 9 кастрычніка 2014 года Юрый Фёдараў быў асуджаны за фальсіфікацыю доказаў на тры гады ўмоўна з забаронай на два гады займаць пасады ў дзяржаўных і муніцыпальных службах[38].

Адвакаты Ануфрыева спачатку паспрабавалі скарыстаць арышт Базілеўскага для довадаў яго невінаватасці (Ануфрыеў да таго моманту ўжо пачаў гаварыць, што большасць сведчанняў даваў пад ціскам органаў выніку) і заступнічалі пра выклік Базілеўскага (які ў той перыяд знаходзіўся ў СІЗА па вінавачанні ў іншым злачынстве) у суд, але суд адхіліў іх заступніцтва.

Магчымыя саўдзельнікі

У кастрычніку 2012 года на судзе выступіў 27-гадовы Уладзімір з Краснаярскага краю, які прызнаўся, што быў другім «сябрам» Ануфрыева, з якім ён сышоўся на глебе агульных экстрэмісцкіх паглядаў. Уладзімір прызнаўся, што ў свой час Арцём прызнаўся яму ў трох забойствах і нават браў два разу на «паляванне» (якая, праўда, абодва разы скончылася нічым). Першым разам Уладзімір пагадзіўся пайсці, бо не верыў, што за забойствамі стаяць яны, а калі ж ён зразумеў, што яны не хлусяць, то, паводел яго слоў, не стаў паведамляць у паліцыю, бо асцерагаўся, што яны заб'юць яго ці прычыняць шкоду яго дзяўчыне, якая жыла па суседстве з Ануфрыевым. Уладзімір таксама расказаў, што за некалькі дзён да апошняга забойства Лыткін, бо яму незадоўга да гэтага выканалася 18 гадоў, атрымаў позву ў армію, на што Ануфрыеў мімаходзь сказаў Уладзіміру, што «Лыткіна давядзецца забіць, каб той не спаліўся»[5][12].

6 сакавіка 2013 года Лыткін на судзе нечакана заявіў, што Ануфрыеў не браў удзелу ў чатырох злачынствах. У прыватнасці, з яго слоў, Ануфрыеў не забіваў Вольгу Пірог, замест яго з Лыткіным знаходзіўся іншы чалавек, разам з якім ён здзейсніў яшчэ два злачынствы, а ў чацвёртым да іх далучыўся яшчэ адзін саўдзельнік (Лыткін назваў іх імёны, але прэса іх не абнародавала, аднак паведаміла, што саўдзельнік чацвёртага злачынства да гэтага праходзіў сведкам[41]).[36]. Расследаванне было на мяжы аднаўлення, калі 13 сакавіка Лыткін, ізноў жа нечакана, сказаў, што ніякіх саўдзельнікаў у яго не было. Ён адмовіўся паведаміць, чаму ён абгаварыў невінаватых, хоць ёсць версія, што тамсама на судзе прызнаўся, што хацеў зацягнуць следства[41]. Яго маці сказала, што ён зрабіў гэта, каб выгарадзіць Ануфрыева — на спатканнях у СІЗА Лыткін адзін раз сказаў маці, што «з Арцёма зрабілі д'ябла», а ён, Лыткін, «такі белы і пухнаты». Ануфрыеў жа заявіў, што на Мікіту ціснуў следчы, пагражаючы яму пераводам з адзінкавай камеры[42]. Маці Лыткіна аспрэчыла заяву Ануфрыева, сказаўшы, што на тых ранніх допытах, дзе яна была, следчыя на яе сына ніколі не ціснулі, і што яна не бачыць сэнсу ў тым, каб яны ціснулі на яго зараз[41].

Інтэрнэт

Тым часам у сацыяльнай сетцы Ануфрыеў і Лыткін, зусім не ўтойваючыся, апісвалі свае прыгоды і нават бравіравалі цяжарам учыненых злачынстваў. На сваіх асабістых старонках у сацыяльных сетках Ануфрыеў пісаў: «Мы багі, вырашаем, каму жыць, а каму памерці.»[43]. Пазней, калі падчас следства ўсё іх інтэрнэт-суразмоўцы былі дапытаны, высветлілася, што большасць з іх проста не паверыла ім, лічачы, што яны бяруць на сябе чужыя забойствы, каб прыцягнуць да сябе ўвагу. Калі ўсё ліставанне Ануфрыева было вынята падчас выніку, то яно склала 8 тамоў у выглядзе 4600 старонак друкаванага тэксту, якія заставаліся засакрэчанымі да сканчэння судовага працэсу[35].

Дыялог Арцёма з нейкім «Юрай» У Кантакце (арыгінальны тэкст, пунктуацыя захавана):


Юра:
- и чего я этим добьюсь, убив дворника?


Арцём Ануфрыеў:
- Ну ты же пока что даже дворника убить не можешь, так?


Юра:
- убить всегда есть возможность... только зачем мне сидеть за дворника и портить свою жизнь? ведь я знаю, что от того, что я убью дворника, ничего не изменится.


Арцём Ануфрыеў:
- Во-первых, это какая-никакая тренировка. Подготовка психики. Во-вторых, можно убить и не отсидеть.

"

Адначасна Ануфрыеў меў зносіны з нейкім «Сашай Х», які таксама жыў у Акадэмгарадку. Ануфрыеў зацікавіўся ім, калі ўбачыў на старонцы «Сашы Х» у сацыяльнай сетцы надпіс «Грабь. Насилуй. Убивай. Вот моя религия на сегодняшний день».

"
Арцём Ануфрыеў:
- Ты грабишь, насилуешь и убиваешь? Тогда нам надо встретиться и поговорить.


Саша Х:
- Хочешь наставить меня на путь истинный (смайлік)?


Арцём Ануфрыеў:
- Нет, просто у нас есть кое-что общее.

"

«Юра» і «Саша Х» былі не адзінымі карыстальнікамі Інтэрнэту, з кім Ануфрыеў амаль у адкрытую вёў вербавальныя гутаркі. І ўсё ж, на судзе ён заявіў, што пароль ад яго старонкі ў сацыяльнай сетцы ведаў адзін з яго знаёмых, які, паводле слоў Ануфрыева, і вёў гэтак заганнае ліставанне[2].

Расследаванне[правіць | правіць зыходнік]

11 сакавіка, пасля таго, як быў знойдзены труп Файзуліна, на плошчы Акадэмгарадка быў мітынг, прысвечаны таму, якія меры трэба распачынаць адносна падзей. Да таго моманту ў справе ўжо фігуравала, што ўзрост забойцаў ад 16 да 18 гадоў[6]. Арцём і Мікіта таксама былі на сходзе і нават прапанавалі ідэі[44]. У Акадэмгарадку вялося сталае патруляванне. Былі створаны адмысловыя дружыны, ровень злачыннасці заўважна зменшыўся, але прыкладзеныя высілкі да злову забойцаў не прывялі[45]. Тым часам у Акадэмгарадку назіралася паніка, выкліканая дэзынфармацыяй адносна забойстваў, з-за чаго сярод гараджанаў хадзіла пашыраная версія, што маньяк адзін і яму прыкладна 30 гадоў[46]. Вольга Ліпчынская з «Камсамольскай праўды» за месяц да арышту «малаточнікаў», калі, адпаведна, ніхто не мог ведаць іх асоб, дала такую характарыстыку «акадэмаўскаму маньяку»:

" Акадэмаўскія жыхары думаюць, што яны баяцца маньяка-забойцы ці падлеткаў, якія падселі на крывавае рамяство. Іншых версій наконт таго, хто забівае, няма. А нейкі чалавек-павук, які сядзіць дома за камп'ютарам, шчыра забаўляецца, ведаючы, як моцна людзі баяцца ЯГО. Сапраўды — сотні людзей менавіта па ЯГО паведамленням пра ахвяр збіраюцца на плошчах, арганізоўваюць народныя дружыны, баяцца выходзіць на вуліцы. ЁН, гэты чалавек, пачуваецца пераможцам. У нас век Інтэрнэта, спадары.[46] "

Ануфрыеў і Лыткін так аніразу і не трапілі пад падозранні, таму што, са слоў следчага Максіма Хамяка, «усё шукалі чужых. А гэтыя хлопцы былі ў Акадэмгарадку сваімі»[6].

Арышт[правіць | правіць зыходнік]

За некалькі дзён да арышту маці Лыткіна знайшла ў пярэднім пакоі пакаванне ад нажа (паводле іншай версіі, знайшла ў яго ў кішэні курткі сам нож[6]). На пытанне «навошта яму нож», Мікіта адказаў, што носіць нож для самаабароны. Крыху пазней ён сказаў сваёй бабулі: «Я скора знікну»[7]. Арыштавалі «малаточнікаў» 5 красавіка 2011 года, пасля таго як у Інстытуце Арганічнай Хіміі, дзе тады працавала бабуля Лыткіна, раздалі арыентоўныя фотаробаты. Хоць паводле гэтых фотаробатаў адшуквалася пара славянскага выгляду, бабуля Лыткіна і яе сын Уладзіслаў, вывучыўшы іх, западозрылі нядобрае, і Уладзіслаў пайшоў да Лыткіных дамоў. Мікіты тады не было дома, але ў яго якраз у той момант была відэакамера Уладзіслава, у якой ён па неасцярожнасці пакінуў флэш-карту з запісам забойства Аляўціны Куйдзінай[7]. Убачыўшы запіс, Уладзіслаў аднёс камеру ў паліцыю і праз паўтары гадзіны «малаточнікі» былі затрыманы супрацоўнікамі ОСО ОМ-2. Лыткін на арышт зрэагаваў спакойна, бо яго мама, бабуля і дзядзька ўгаварылі яго здацца[6]. Да поўначы «малаточнікі» далі сведчанні пад пратакол, у якіх прызналіся ў пяці забойствах і шасці нападах. Калі Ануфрыеў падпісаў пратакол, ён, пераймаючы Пічушкіна, заявіў следчаму Яўгену Карчэўскаму, які яго дапытваў: «Як казаў адзін герой, дайце мне шклянку віскі і цыгару — і вы пазнаяце гэтулькі новага пра гэта жыццё, што ў вас валасы заварушацца на галаве»[15]. Пазней колькасць злачынстваў павялічылася да шасці забойстваў і дзесяці нападаў[47][48]. Таксама Ануфрыеў і Лыткін дадалі, што вечарам таго дня яны планавалі чарговае забойства.

У перыяд следства ў кватэры «Фрыдрыха Обершульца» (на падставе таго, што ён блізка меў зносіны з Ануфрыевым у Інтэрнэце) быў праведзены ператрус, які нічога не даў, але Людміла Бегагоіна з «Іркуцкага Рэпарцёра» заявіла, што ператрус быў праведзены занадта позна і ў таго быў час схаваць кампрамат[8]. Пры ператрусе ў кватэрах Ануфрыева і Лыткіна былі знойдзены 60-мм кіянка, чатыры зубы «перламутрава-жаўтлявага колеру», чорная шапка з прарэзамі, пнеўматычны пісталет (Ануфрыеў хаваў яго ў электрычнай пліце[12]), складаныя нажы, відэакасеты, флэш-карты, нататнікі і сшыткі з матэрыяламі экстрэмісцкага характару (падчас суда пракурор насілу зачытаў іх услых, таму што ўсе запісы ўтрымвалі запар ненарматыўную лексіку, накшталт «Дочь мажора…***… Ха-ха-ха…***…Эй, слышите, ублюдки…***…Читать — говно…***»[8]). Маці Ануфрыева падчас ператрусаў у іх кватэры, пры следчым і аператыўніках знішчыла адну з папер, якая выяўна магла скампраметаваць Арцёма (пазней гэты факт быў паказаны дзяржабвінаваўцам падчас абвяшчэння пратакола ператрусу)[8].

На следчым эксперыменце забойцаў суправаджалі па дваццаць аператыўнікаў з-за боязі, што мясцовыя жыхары ўладкуюць над імі расправу. Бацька Данііла Сямёнава хацеў быць на эксперыменце, але яго не пусцілі, каб пазбегнуць спробы самасуду. Ануфрыеў быў толькі на моўнай праверцы эксперыменту[49], тэхнічную праверку праводзілі толькі з адным Лыткіным[34].

У СІЗА Ануфрыеў сядзеў у агульнай камеры, Лыткін — у двухмеснай[13]. Хоць экспертыза прызнала абодвух нармальнымі, у СІЗА Ануфрыеў быў пастаўлены на ўлік, як схільны да целашкодніцтва і суіцыда, псіхолагі праводзілі з ім асобную працу[12].

Сярод следчых была думка, што ў пары «Ануфрыеў-Лыткін» Ануфрыеў быў «мазгавым цэнтрам» і «ідэйным натхніцелем», а Лыткін — «выканаўцам», бо было ўсталявана, што ўсе нажавыя раненні на ахвярах былі здзейснены Лыткіным. Але падчас арышту Ануфрыеў у інтэрв’ю «СМ Нумар адзін» назваў Лыткіна лідарам і падбухторнікам[13]. «Бумер», памянёны вышэй, на судзе сказаў, што Ануфрыеў быў «занадта заганным», каб быць лідарам. З яго слоў, адзін раз іх групоўка напала на групу каўказцаў, але Ануфрыеў ніяк сябе не выявіў і пазней збег[3]. І ўсё ж, пазней было ўсталявана, што большасць першых удараў наносіў менавіта Лыткін[8]. Следчы Максім Хамяк пасля вынясення прысуду і зусім сказаў: «Гэтыя падлеткі замкнуліся адзін на адным, таму што падыходзілі адзін аднаму ідэальна. Ануфрыеў — лідар, які хацеў, каб яго разумелі з паўпозірку. Лыткін — выканавец, які марыў пра ўхвалу і прызнанне»[6].

Суд[правіць | правіць зыходнік]

Праз два дні пасля арышту 7 красавіка стала вядома пра першае судовае пасяджэнне, дзе Ануфрыеву і Лыткіну абіралі меру стрымання і ў выніку вырашылі пакінуць у СІЗА да 6 чэрвеня. На гэтым пасяджэнні Ануфрыеў і Лыткін прызналі сябе вінаватымі, але сказалі, што ў турму ісці не хочуць. Ануфрыеў нават збіраўся ўнесці заклад, хоць патрэбнай сумы ў яго не было.

Афіцыйна судовае следства па справе доўжылася з 5 верасня 2012 года па 11 лютага 2013 года. З той прычыны, што больш паўгода пайшло на збор довадаў, апытанне сведак і следчыя эксперыменты, то толькі 12 жніўня 2012 года Следчы Камітэт перадаў справу забойцаў у Іркуцкі абласны суд[50]. 7 верасня пачаўся разгляд справы, якая ў выніку склала 49 тамоў[51] (паводле іншых дадзеных — 46[11] і 35[52] тамоў). Сама судовае пасяджэнне было прызначана на 5 верасня, але яго перанеслі на 10, бо Ануфрыеў падаў заступніцтва пра ўступленне ў справу яшчэ аднаго абаронцы і суд яго задаволіў, з-за чаго інтарэсы Ануфрыева і Лыткіна на судзе прасдтаўлялі тры адвакаты[8] (адзін — Лыткіна, два іншых — Ануфрыева). Пасяджэнне 10 верасня пачалося з абвяшчэння абвінавачвання, якое пракурор зачытваў тры гадзіны. Усяго пары было пададзена вінавачанне ў шасці забойствах (ч. 2 арт. 105 КК РФ[53]), васьмі замахах (ч. 3. арт. 30 КК РФ і ч. 2 арт. 105 КК РФ[11]), трох рабаваннях (ч. 1,3 арт. 161 КК РФ[11]) і здзекаванні з трупа (ч. 2 арт. 244 КК РФ[11]).[54]. Апроч забойстваў, пары было інкрымінавана стварэнне экстрэмісцкай супольнасці (ч. 1 арт. 282.1 КК РФ[11]).[55]. Асобна Арцёму Ануфрыеву было падана вінавачанне па 14 эпізодах у прыцягненні ў злачынную дзейнасць непаўналетняга (Лыткіну на працягу амаль усіх забойстваў было 17)[8]. Ануфрыеў адмовіўся прызнаваць віну за прыцягненне, экстрэмізм, усе замахі, рабаванні і здзекаванне з трупа, а з пададзеных яму шасці вінавачанняў у забойствах пагадзіўся толькі з дзвюма — з забойствамі Вольгі Пірог і Аляўціны Куйдзінай. Лыткін, наадварот, адпрэчыў толькі віну ў экстрэмізме[54].

Судовы працэс праходзіў вельмі цяжка ў псіхалагічным плане. З-за шырокай агалоскі крымінальнай справы некаторыя сведкі і пацярпелыя адмаўляліся даваць сведчанні, іншыя не хацелі зноў вяртацца да трагедыі. Падчас суда некалькі разоў даводзілася аб’яўляць перапынак з-за таго, што нехта са сведак траціў прытомнасць[35]. Ануфрыеў на судзе спачатку паводзіў сябе вельмі цынічна і старанна канспектаваў апытанні сведак, чым выклікаў іх незадаволенасць, але ў нейкі момант страціў бадзёрасць і два разы расплакаўся проста ў зале[35][56][57] і, нарэшце, пачаў даваць блытаныя сведчанні, спрабуючы павесіць усе забойствы на Лыткіна і сцвярджаючы, што толькі прысутнічаў у момант забойства, але нічога не рабіў[24]. Сведчанні Уладзіміра (пра тое, што ён ведаў пра злачынствы, але маўчаў з-за боязі, што Ануфрыеў заб’е яго) выклікалі ў Ануфрыева абурэнне і ён аспрэчыў іх усе, памянуўшы, што Уладзімір у свой час нібы забіў каўказца, а заадно прапанаваў Арцёму нанесці калецтвы яго дзяўчыне, калі быў з ёй у сварцы. Уладзімір у адказ прызнаўся, што насамрэч зманіў пра забойства, каб не ўпасці ў вачах нацыяналістаў (з яго слоў, на момант суда ён ужо адышоў ад іх[12]) і зрокся ад усіх вінавачанняў у адрас Ануфрыева[5][12], які пад канец суда стаў цвёрда настойваць, што датычны толькі да забойства Пірог і Куйдзінай. Лыткін жа на працягу ўсяго суда выглядаў адхіленым, паводзіў сябе невыразна[8], адзін раз пасля 4-х гадзіннай дачы сведчанняў у яго пачала балець галава (з-за чаго допыт быў перанесены на іншы дзень)[24], і пад канец ён пачаў выдаваць кароткія адказы са мноствам паўзаў[34].

16 кастрычніка 2012 года Ануфрыеў проста ў судзе нанёс сабе рэжучыя раны ў бакавую частку шыі і раздрапаў жывот брытвай, якую пранёс у шкарпэтцы, калі яго з СІЗА везлі ў суд[58]. Ён не змог вытлумачыць, навошта гэта зрабіў. Яго адвакат Святлана Кукарава палічыла гэта вынікам моцнага эмацыйнага воплеска[57], які быў выкліканы тым, што яго маці ў той дзень упершыню з’явілася ў судзе[12]. «АіФ ва Усходняй Сібіры» згадваў выпадак, калі Ануфрыеў перад адным з пасяджэнняў парэзаў сабе шыю шрубай, адкручанай ад ракавіны ў канвойным памяшканні[35].

Тэрміны ўтрымання «малаточнікаў» пад вартай увесь час падаўжаліся. 6 чэрвеня 2011 года іх тэрміны былі падоўжаны да 6 кастрычніка[59] з-за патрэбы правядзення судова-псіхіятрычнай экспертызы, але 5 кастрычніка стала вядома, што іх тэрмін зняволення быў падоўжаны яшчэ на два з паловай месяцы[60]. 13 лютага 2013 года мінуў іх чарговы тэрмін утрымання пад вартавых і, паколькі прысуд у той момант дагэтуль яшчэ не быў вынесены, адвакаты Ануфрыева выступілі з заступніцтвам, у якім папрасілі суд змяніць яму меру стрымання на падпіску пра невыязд, а сам Ануфрыеў заявіў, што небяспекі для грамадства ў дадзены момант больш не ўяўляе. Лыткін ніякіх заступніцтваў падаваць не стаў. Суд не пагадзіўся з довадамі абароны і падоўжыў абодвум тэрмін зняволення пад вартай да 13 мая[2].

Скаргі Ануфрыева[правіць | правіць зыходнік]

6 лістапада 2012 года Ануфрыяў падаў скаргу на аператыўных супрацоўнікаў і следчых ОП-2 Акадэмгарадка, звінаваціўшы іх у жорсткім псіхалагічным і фізічным звароце падчас арышту (з яго слоў, прызнанні ў забойствах ён зрабіў пад іх ціскам) і не менш жорсткім звароце падчас знаходжання ў камеры (ізноў жа з яго слоў, пасля здарэння 16 кастрычніка ў камеры часовага ўтрымання, у якой ён знаходзіўся ў перыяд перапынкаў у судзе, канвойнікі прышпілілі яго кайданкамі да рашоткі акна). Ануфрыеў таксама падаў скаргу на тое, што не атрымвае на рукі матэрыялы па яго справе, і што 3 кастрычніка ён (як ён лічыць) па віне канвойнікаў апынуўся ў адным адсеку спецаўтамабіля з парай скінхэдаў (якія, быўшы таксама арыштаванымі, праходзілі сведкамі па яго справе), на якіх не было кайданкаў[61]. Праведзеная праверка па факце целашкодніцтва не выявіла ніякіх парушэнняў у дзеяннях паліцыі: было ўсталявана, што кайданкі ўжываліся да Ануфрыева ў адпаведнасці з новым заканадаўствам Закона «Пра паліцыю», і што ў яго асабістай справе не было ніякіх адзнак пра патрэбу асобнага ўтрымання ад іншых зняволеных[62]. І ўсё ж, яго адвакаты адзначалі, што праз некалькі дзён пасля арышту экспертыза зафіксавала ў Ануфрыева рану ў вобласці цемя, нанесеную датычным ударам цвёрдага тупога прадмета[63].

У пачатку снежня Ануфрыеву на судзе далі паглядзець відэазапіс яго сведчанняў на следчым эксперыменце, пасля чаго суддзя спытаў яго, ці пацвярджае ён іх, але Ануфрыеў аспрэчыў свае словы адносна забойства Рамана Файзуліна (з яго слоў, ён бы не змог трапіць у забітага з пнеўматыкі нават з двух крокаў), а потым аспрэчыў усе сведчанні, што зусім калі-небудзь выкарыстоўваў нож. Ануфрыеў заявіў, што ён расказваў усё гэта на следчым эксперыменце, таму што так яму загадаў следчы. Калі суддзя спытаў Ануфрыева, чаму ён пра гэта маўчаў, Ануфрыеў адказаў, што ў яго няма права голасу, а яго адвакат «як мэбля ў кабінеце сядзеў». Тады ж ён абвясціў, што пераносіў у камеры СІЗА збіццё і зневажэнні з боку сукамернікаў, а калі вырашыў памяняць адваката, яму сказалі, што рабіць гэта не варта, бо «адвакаты выцягваюць грошы» і ўсё адно яму пагражае пажыццёвае зняволенне[29]. Таксама ён заявіў, што ў пратаколе праверкі сведчанняў на месцы, мінулай 11 красавіка (паводле іншай версіі — 4 красавіка[37]) 2011 года, стаіць подпіс, зроблены ад яго імя іншай асобай. Па заступніцтве дзяржаўнага вінаваўцы была прызначана почырказнаўская экспертыза, правядзенне якой даручылі Іркуцкай лабараторыі судовай экспертызы. Гэта стала адной з прычын зацяжкі судовага следства[2]. Экспертыза прызнала, што подпіс Ануфрыева з’яўляецца сапраўдным, што выклікала мноства пярэчанняў з боку апошняга, які працягваў настойваць, што подпісы ў пратаколах пастаўлены не ім[37].

З пачатку суда Ануфрыеў цвёрда настойваў на сваёй недатычнасці да забойстваў (прызнаўшы віну толькі ў забойстве Пірог і Куйдзінай), спасылаючыся на тое, што матэрыяламі справы яго віна так і не была даказана[63]. Адвакаты папрасілі суд вынесці яму апраўдальны прысуд, пры гэтым тыя два эпізоды забойстваў, у якіх ён прызнаў віну, яны ў разлік не бралі, спасылаючыся на тое, што падчас здымкі забойства Куйдзінай Ануфрыеў увесь час трымаў камеру, а ў аўдыёзапісу забойства Пірог немагчыма было ўсталяваць, што ён таксама браў там удзел[63]. Калі Лыткін заявіў пра недатычнасць Ануфрыева да чатырох забойстваў, апошні пачаў заступнічаць пра праверку наведвання Лыткіна следчым і допыце дзяжурнага канвою. Суд адмовіў яму ў гэтым, затое задаволіў заступніцтва вінавачання — з гэтага часу «малаточнікаў» з залы суда этапавалі паасобна, выключыўшы пры гэтым іх камунікаванне адзін з адным[41]. У сваю чаргу адвакат Лыткіна ў процівагу настойваў на скарачэнні тэрміну апошняга: замест 24 гадоў — 20[64].

Апошняе слова і прысуд[правіць | правіць зыходнік]

«Апошняе слова» падсудных было запланавана на 12 сакавіка 2013 года, але яно сарвалася, бо абодва, паводле іх слоў, апынуліся не гатовы. Тады яго перанеслі на наступны дзень, але і тады яны апынуліся не гатовы, і ў выніку яно адбылося толькі 18 сакавіка[41][65], дзе Ануфрыеў ізноў папрасіў прабачэння ў пацярпелых, ізноў адпрэчыў паданае яму вінавачанне і па паперцы, не адрываючыся, прачытаў сваё «апошняе слова»:

" Дзякуючы СМІ на мне зараз пляма, ад якой не адмыцца. Мой дзед — ветэран ВАВ, а мяне завуць фашыстам — тым, ад каго ён нас бараніў. Матэрыяламі справы мая віна не даказана. Я прызнаю сябе вінаватым толькі ў забойстве Вольгі Пірог, а таксама ў здзекаванні з трупа, але толькі ў тым, што здымаў гэта на камеру. Ва ўсіх астатніх злачынствах не браў удзел. Як гэта ні бязглузда гучыць, але я сам не разумею, чаму я гэта зрабіў. Не ведаю, што на мяне знайшло. Шчыра спачуваю. Лічу, што няма такіх людзей нашага ўзросту, якіх няможна было выправіць. Выправіць можна кожнага чалавека ў любым узросце. Было б жаданне. У мяне гэта жаданне ёсць[63][66] "

. Лыткін ад права на «апошняе слова» адмовіўся[63]. 2 красавіка 2013 года Іркуцкі абласны суд прысудзіў Ануфрыева да пажыццёвага зняволення з адбываннем у калоніі асаблівага рэжыму, Лыткіна — да 24 гадоў пазбаўлення волі, з якіх пяць гадоў (тры гады, бо быў улічаны двухгадовы тэрмін, які ён адседзеў да вынясення прысуду) ён павінен быў правесці ў турме, а астатнія — у калоніі строгага рэжыму. Пасля вызвалення Лыткін яшчэ год будзе абмежаваны ў перасоўванні з забаронай пакідаць тэрыторыю месца жыхарства і выезду за мяжу[66][67]. Прысуд, што налічваў каля 150 старонак[32], зачытваўся 8 гадзін, цягам якіх адзін з прысутных у зале — мужчына, які ў перыяд забойстваў быў у ліку дружыннікаў, якія патрулявалі Акадэмгарадок, — страціў прытомнасць[66]. Ануфрыеў увесь гэты час абыякава глядзеў у падлогу, Лыткін заўважна нерваваўся, але вачэй не апускаў. Ён застаўся ў такім стане нават тады, калі быў зачытаны яго тэрмін зняволення. Ануфрыеў, наадварот, пачуўшы вердыкт суддзі, зваліўся на лаву і зарыдаў. Пасля абвяшчэння прысуду ён крыкнуў пацярпелым: «Ну, што, задаволены?» (паводле іншай версіі, яго словы былі адрасаваны следчаму Яўгену Карчэўскаму, які праводзіў іх допыт[25]). У адказ маці Данііла Сямёнава Святлана крыкнула яму: «А ты задаволены быў, калі майго сына забіваў, 12-гадовае дзіцятка ў зямлі ляжыць!». Лыткін, як і ў выпадку з «апошнім словам», на прысуд ніяк не адрэагаваў і на Ануфрыева не глядзеў[66]. Прысуд выклікаў рэзкую крытыку з боку пацярпелых, якія палічылі, што Лыткін заслугоўвае аналагічнага пажыццёвага зняволення. Святлана Сямёнава заявіла, што будзе падаваць апеляцыю[66]. Тым часам, адна з выжылых ахвяр, Ніна Кузьміна, палічыла прысуд у дачыненні Лыткіна (нават з улікам, што гэта ён на яе напаў) справядлівым[32].

Недзе да кастрычніка 2013 года «малаточнікі» працягвалі заставацца ў іркуцкім СІЗА. За гэты час іх адвакаты аспрэчылі рашэнне абласнога суда ў Вярхоўным судзе РФ, дзе 3 кастрычніка адбылося слуханне апеляцыйных скаргаў, на якім рашэннем Вярхоўнага Суда тэрмін Лыткіна быў скарочаны з 24 гадоў да 20, бо быў улічаны яго непаўналетні ўзрост на момант большасці забойстваў, а прызначэнне тэрміну ў выглядзе пяці гадоў у турме было прызнана неабгрунтаваным[68][69]

Пазовы[правіць | правіць зыходнік]

У лістападзе 2012 года выжылая Кацярына Карпава падала «Малаточнікам» пазоў на 1 мільён рублёў[62]. Потым пазоў падалі яшчэ двое — таксама адна з выжылых ахвяр, якая ацаніла шкоду ў 800 тысяч рублёў, і сын Аляўціны Куйдзінай, які таксама ацаніў шкоду ў 1 мільён рублёў[37]. Падчас абвяшчэння прысуду Іркуцкі абласны суд пастанавіў, што агульная сума кампенсацыі, якую павінны выплаціць «Малаточнікі», роўная 2 750 000 рублям[67] (з іх 500 000 рублёў яны павінны выплаціць Ніне Кузьміной[25]). Дзяржабвінаваўца Аляксандр Шкінёў заявіў, што выплачваць кампенсацыі «малаточнікам» давядзецца са сродкаў, якія яны заробяць у турме, таму яны наўрад ці змогуць некалі разлічыцца з усімі пацярпелымі[35].

У турме[правіць | правіць зыходнік]

Ануфрыеў[правіць | правіць зыходнік]

27 студзеня 2014 года[70], пасля адхілення Вярхоўным судом чарговай просьбы пра памілаванне, Ануфрыеў прыбыў у калонію «Валагодскі пятак  (руск.) (бел.», дзе, як 21-гадовы, быў маладзейшым зняволеным на той час. У красавіку ў яго ўзяло інтэрв’ю валагодскае выданне «Камсамольскай праўды», у якім Ануфрыеў даў разумець, што зусім не раскайваецца, вінаватым сябе не лічыць і з прысудам не згодны. Ён неахвотна пайшоў на кантакт, заявіўшы журналістам «Вашы калегі мне дапамаглі сюды залезці. Я гляджу, вам увесь час штосьці ад мяне трэба» і паведаміў, што будзе гаварыць з прэсай, толькі калі яму будуць плаціць за гэта. Заадно, ён дадаў, што яго сям’я прымае розныя захады (ён адмовіўся тлумачыць, якія менавіта), дзякуючы якім ён можа атрымаць УДВ  (руск.) (бел. (хоць сам ён на гэта не разлічвае[71]), і што ў гэты момант ён піша кнігу (не растлумачыў, пра што менавіта). Апроч гэтага, Ануфрыеў пашыраў пра сябе тамтэйшым нагляднікам ілжывую інфармацыю, якая паказвала яго як пай-хлопчыка[4]. У адпаведнасці з КК РФ, Ануфрыеў мае права хадайнічаць пра УДВ толькі пасля адбыцця 25 гадоў пазбаўлення волі.

21 красавіка 2016 года суд Іркуцка часткова задаволіў пазоў Ануфрыева пра кампенсацыю маральнай шкоды і спагнаў з міністэрства фінансаў Расійскай Федэрацыі грашовую кампенсацыю ў яго карысць. Памер кампенсацыі не быў агучаны, але было абвешчана, што суд палічыў запытаную Ануфрыевым суму кампенсацыі завышанай, таму яна была зменшана[72].

У лютым 2017 годa Ануфрыеў зняўся ў рэпартажы для інфармацыйна-аналітычнага шоў канала НТВ, дзе паведаміў, што вывучае права ў Латвійскім універсітэце[73].

Лыткін[правіць | правіць зыходнік]

Лыткін да снежня 2013 года адбываў тэрмін у калоніі Іркуцкай вобласці, а пасля быў этапаваны ў Рэспубліку Якуція (Саха)[74]. У 2015 годзе Лыткін быў перапраўлены ў кемераўскую папраўчую калонію № 41, дзе была праведзена новая судовая псіхолага-псіхіятрычная экспертыза, падчас якой было вызначана, што ён мае цяжкі душэўны разлад. У жніўні 2016 года Завадскі раённы суд Кемерава пастанавіў скасаваць турэмнае зняволенне і направіць яго на прымусовае лячэнне ў псіхіятрычнай лякарні, але да ўваходжання ў сілу гэтага рашэння Лыткін здзейсніў напад на іншага зняволенага (нанёс яму каля васьмі ўдараў па галаве металічным шуфлікам для смецця), пасля чаго даў сведчанні, растлумачыўшы, што хацеў забіць гэтага зняволенага, мяркуючы, што пасля гэтага будзе прысуджаны да пажыццёвага зняволення і пераведзены ў «Валагодскі пятак», дзе ўтрымліваецца Ануфрыеў. Вердыкт суда быў ануляваны і праведзена новая экспертыза, паводле вынікаў якой 1 чэрвеня 2017 года Лыткін быў прызнаны небяспечным рэцыдывістам, але як пацярпелы зняволены застаўся жывы, то суд прысудзіў яго да 11 гадоў зняволення[75][76].

У 2018 годзе Лыткін быў этапаваны ў ангарскую папраўчую калонію № 7.

28 лістапада 2021 года ў час ранішняй праверкі ён быў знойдзены ў інтэрнаце свайго атрада з перарэзанымі венамі на руках[77]. Дзяжурны фельчар аказаў яму першую дапамогу, пасля чаго даставілі ў гарадскі шпіталь Ангарска, дзе ён і памёр 30 лістапада[78]. Адзін з былых сукамернікаў Лыткіна паведаміў тэлеканалу Расія-24, што той падвяргаўся татальнаму астракізму з боку іншых зняволеных і займаў вельмі нізкае становішча ў турэмнай іерархіі[76], апроч таго, паводле вынікаў следства, напярэдадні смерці ён некалькі разоў пагражаў скончыць з сабой і патрабаваў памякчыць свае ўмовы адбыцця пакарання. Грунтуючыся на вышэйпералічаных фактах, следства папярэдне абвясціла, што Лыткін, хутчэй за ўсё, паспрабаваў толькі інсцэніраваць спробу самагубства і «перастараўся»[79].

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

Заўвагі[правіць | правіць зыходнік]

  1. ↑ Напад Лыткіным на Ніну Кузьміну ў лютым 2011 года быў адзіным выпадкам, калі дзеяў толькі адзін «малаточнік». Ануфрыеў у гэтым удзелу не браў, таму яго лік замахаў на аднаго чалавека быў меншы, чым у Лыткіна.
  2. ↑ а б в г д Ангелина Саломатова «Добродушный мальчик» // Конкурент. — 28 студзеня 2013. — № 26647. Архівавана з першакрыніцы 22 студзеня 2016.
  3. ↑ а б в г д е Яна Лисина. Учитель академовского маньяка Артема Ануфриева: «Ненависть ко всем ему внушила мать»(недаступная спасылка). Комсомольская правда (3 кастрычніка 2012). Архівавана з першакрыніцы 30 красавіка 2013. Праверана 30 лістапада 2012.
  4. ↑ а б Ольга Lbgxbycrfz, Валерия Верхорубова. Академовский маньяк-молоточник из Иркутска в колонии пишет книгу и… во всем винит журналистов (руск.). Комсомольская правда КП-ВОЛОГДА (18 апреля 2014). Праверана 8 ліпеня 2014.
  5. ↑ а б в Яна Лисина. Суд над «молоточниками»: Ануфриев порезал себе шею по дороге на заседание. Комсомольская правда (16 кастрычніка 2012). Праверана 26 красавіка 2014.
  6. ↑ а б в г д е ё ж з і к л м н Екатерина Дементьева, Нина Рузанова Охотники за головами // Российская газета — Неделя. — 11 красавіка 2013. — № 79 (6055). — С. 22.
  7. ↑ а б в г д е ё ж з Светлана Михеева Почему дети становятся маньяками? // СМ Номер один. — 19 студзеня 2012. — № 2.
  8. ↑ а б в г д е ё ж з і к л м н о п р с т у Ксения Лазарева Записки «молоточника» // Конкурент. — 13 верасня 2012. — № 26598.
  9. ↑ а б Ксения Лазарева День школьных воспоминаний // Иркутский репортёр. — 22 верасня 2012. — № 26602. Архівавана з першакрыніцы 4 сакавіка 2016.
  10. ↑ а б Ангелина Саломатова Исповедь Никиты Лыткина // Иркутский репортёр. — 8 снежня 2012. — № 26635. Архівавана з першакрыніцы 5 сакавіка 2016.
  11. ↑ а б в г д е ё ж з і Ксения Рютина Подробности похождений молоточников // СМ Номер один. — 20 верасня 2012. — № 37.
  12. ↑ а б в г д е ё Ангелина Саломатова «Лучше бы харакири сделал» // Конкурент. — 18 кастрычніка 2012. — № 26613. Архівавана з першакрыніцы 4 сакавіка 2016.
  13. ↑ а б в г д е ё Светлана Михеева Раскаялись ли академовские маньяки? // СМ Номер один. — 6 кастрычніка 2011. — № 39.
  14. ↑ Берт Корк Мерзкая история // Иркутский репортёр. — 9 красавіка 2011. — № 26380.
  15. ↑ а б в г Людмила Бегагоина «Убить — это весело». Следователь по делу юных убийц из Академгородка рассказал «Иркутскому репортёру» о своих обвиняемых // Иркутский репортёр. — 29 кастрычніка 2011. — № 26466. Архівавана з першакрыніцы 4 сакавіка 2016.
  16. ↑ Людмила Бегагоина Эволюция «охотников за головами» // Иркутский репортёр. — 29 верасня 2012. — № 26605.
  17. ↑ Иркутский суд вынес приговор банде «Магия крови»(недаступная спасылка). IRK.ru (2 сакавіка 2010). Архівавана з першакрыніцы 26 ліпеня 2011. Праверана 17 кастрычніка 2011.
  18. ↑ Ирина Жеглова. Маньяк из Иркутска Константин Шумков: «Выйду из тюрьмы и снова начну убивать!»(недаступная спасылка). Комсомольская правда (2 красавіка 2009). Архівавана з першакрыніцы 16 снежня 2013. Праверана 17 кастрычніка 2011.
  19. ↑ В Иркутске пять человек судом признаны виновными в совершении нескольких убийств людей без определенного места жительства(недаступная спасылка). Следственное управление СКП РФ по Иркутской области. Архівавана з першакрыніцы 12 снежня 2013. Праверана 18 кастрычніка 2011.
  20. ↑ Tribute to Расчленённая ПугачОва (2011)
  21. ↑ Расчленённая ПугачОва - Магия крови (2009)
  22. ↑ Яна Лисина. Приговор по делу молоточников Иркутской области: один из свидетелей упал в обморок(недаступная спасылка). Комсомольская правда (2 красавіка 2013). Архівавана з першакрыніцы 6 красавіка 2013. Праверана 3 красавіка 2013.
  23. ↑ Ангелина Саломатова Кошмар продолжается // Иркутский репортёр. — 11 сакавіка 2013. — № 26653. Архівавана з першакрыніцы 4 сакавіка 2016.
  24. ↑ а б в г «Молоточнику» Лыткину стало плохо в зале суда от собственных рассказов об убийствах(недаступная спасылка). IrkutskMedia (18 кастрычніка 2012). Архівавана з першакрыніцы 19 снежня 2013. Праверана 28 кастрычніка 2012.
  25. ↑ а б в г д е Юлия Мамонтова Конец банды «молоточников» // Областная. — 5 красавіка 2013. — № 36 (1057). Архівавана з першакрыніцы 20 снежня 2013.
  26. ↑ Яна Лисина. Судебные заседания по «Молоточникам», которые кошмарили Академгородок: «После каждого убийства мы следили, что об этом напишут в СМИ»(недаступная спасылка). Комсомольская правда (18 кастрычніка 2012). Архівавана з першакрыніцы 19 снежня 2013. Праверана 28 кастрычніка 2012.
  27. ↑ Мама Данилы: «Сына убили „на пробу“» (видео-интервью). Комсомольская правда (28 красавіка 2011). Праверана 27 красавіка 2014.
  28. ↑ Выжившая жертва: «Они били только по голове» (видео-интервью). Комсомольская правда (28 красавіка 2011). Праверана 27 красавіка 2014.
  29. ↑ а б в г д е ё ж Ксения Рютина «Молоточник» отказался от своих показаний // СМ Номер один. — 6 снежня 2012. — № 48. Архівавана з першакрыніцы 26 чэрвеня 2015.
  30. ↑ Разыскивается ещё одна жертва академовских маньяков // СМ Номер один. — 19 красавіка 2012. — № 15. Архівавана з першакрыніцы 19 снежня 2013.
  31. ↑ Сестра погибшего: «Убийцы ничего не забрали» (видео-интервью). Комсомольская правда (28 красавіка 2011). Праверана 27 красавіка 2014.
  32. ↑ а б в г Ксения Рютина Молоточникам вынесен приговор // СМ Номер один. — 4 красавіка 2013. — № 13. Архівавана з першакрыніцы 2 красавіка 2015.
  33. ↑ Илья Новиков. Современные Раскольниковы. Московский Комсомолец (14 снежня 2012). Праверана 26 красавіка 2014.
  34. ↑ а б в Ангелина Саломатова Подсудимый по делу «молоточников» отказывается давать показания // Иркутский репортёр. — 3 лістапада 2012. — № 26620. Архівавана з першакрыніцы 25 чэрвеня 2016.
  35. ↑ а б в г д е Гособвинитель «молоточников»: «Журналисты делают „рекламу“ убийцам». АиФ в Восточной Сибири (17 красавіка 2013). Праверана 21 кастрычніка 2013.
  36. ↑ а б Академовский «молоточник» рассказал суду о ещё двух сообщниках. Байкал24 (6 сакавіка 2013). Праверана 26 красавіка 2014.
  37. ↑ а б в г д Ангелина Саломатова Параллельный убийца // Иркутский репортёр. — 4 лютага 2013. — № 26648. Архівавана з першакрыніцы 4 сакавіка 2016.
  38. ↑ а б К 3 годам условно приговорили следователя СК Приангарья, посадившего не того "молоточника" (руск.). irkutskmedia (9 кастрычніка 2014). Праверана 4 снежня 2014.
  39. ↑ Полина Никольская, Олеся Герасименко «Тогда мы были в его вине искренне уверены» // Коммерсантъ-Власть. — 4 лістапада 2013. — № 43 (1048). — С. 11.
  40. ↑ 300 тыс.рублей выплатят жителю Иркутска за сфальсифицированные следователем доказательства. Hot. Праверана 1 сакавіка 2014.
  41. ↑ а б в г д Анна Катерухина Хотел затянуть следствие // Пятница. — 15 сакавіка 2013. — № 10.
  42. ↑ Яна Лисина. Суд над «молоточниками» в Иркутске: Лыткин оговорил невиновных, чтобы помочь Ануфриеву(недаступная спасылка). Комсомольская правда (12 сакавіка 2013). Архівавана з першакрыніцы 18 мая 2013. Праверана 14 сакавіка 2013.
  43. ↑ Ольга Липчинская. «Мы — боги, решаем, кому жить, а кому умереть»(недаступная спасылка). Комсомольская правда (14 красавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 7 красавіка 2013. Праверана 17 кастрычніка 2011.
  44. ↑ «Академовские» маньяки приходили на посвящённый им митинг. Сибирское агентство новостей — Иркутск (7 красавіка 2011). Праверана 26 красавіка 2014.
  45. ↑ В иркутском Академгородке более 100 человек записалось в дружинники (видео-интервью). Комсомольская правда (28 красавіка 2011). Праверана 27 красавіка 2014.
  46. ↑ а б Ольга Липчинская. В Академгородке паника: на жителей нападает маньяк из Интернета(недаступная спасылка). Комсомольская правда (16 сакавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 15 студзеня 2013. Праверана 28 кастрычніка 2012.
  47. ↑ Игорь Пиханов. «Молоточники» дали эксклюзивное интервью «Вести-Иркутск»(недаступная спасылка). Вести-Иркутск (9 чэрвеня 2011). Архівавана з першакрыніцы 27 красавіка 2014. Праверана 26 красавіка 2014.
  48. ↑ Дело о нападениях в иркутском Академгородке насчитывает уже 16 эпизодов(недаступная спасылка). IRK.ru (9 чэрвеня 2011). Архівавана з першакрыніцы 16 жніўня 2011. Праверана 10 кастрычніка 2011.
  49. ↑ Следственный эксперимент с Артёмом Ануфриевым (видео). Комсомольская правда (28 красавіка 2011). Праверана 27 красавіка 2014.
  50. ↑ Дело иркутских «молоточников» передано в суд(недаступная спасылка). СОВА (15 жніўня 2012). Архівавана з першакрыніцы 4 сакавіка 2016. Праверана 15 жніўня 2012.
  51. ↑ Антонина Адушинова. Началось рассмотрение уголовного дела иркутских «молоточников». Московский комсомолец (6 верасня 2012). Праверана 26 красавіка 2014.
  52. ↑ …Когда вынесут приговор?. — АиФ в Восточной Сибири: 19 снежня 2012. — № 51. Архівавана з першакрыніцы 4 сакавіка 2014.
  53. ↑ В Иркутске проходят судебные слушания о преступлениях маньяков – «молоточников»(недаступная спасылка). IrkutskMedia (19 верасня 2012). Архівавана з першакрыніцы 11 чэрвеня 2015. Праверана 21 кастрычніка 2012.
  54. ↑ а б Иркутские «молоточники» в суде сознались в убийствах, но не признали свою вину в экстремизме. ИА «Байкал Инфо» со ссылкой на Интерфакс-Сибирь (6 верасня 2012). Праверана 26 красавіка 2014.
  55. ↑ Людмила Колодежная. Молоточникам из Иркутска светит статья ещё и за создание экстремистского сообщества(недаступная спасылка). Комсомольская правда (28 чэрвеня 2012). Архівавана з першакрыніцы 29 студзеня 2014. Праверана 15 жніўня 2012.
  56. ↑ Иркутский «молоточник» расплакался в суде, общаясь с матерью убитого им шестиклассника. IrkutskMedia (9 лістапада 2012). Праверана 26 красавіка 2014.
  57. ↑ а б tml Маньяк–"молоточник" из Академгородка пытался покончить жизнь самоубийством сегодня. IrkutskMedia (16 кастрычніка 2012). Архівавана з першакрыніцы 27 кастрычніка 2012. Праверана 21 кастрычніка 2012.
  58. ↑ Академовские «молоточники» не могут сформулировать «последнее слово» в суде Иркутска(недаступная спасылка). IrkutskMedia (13 сакавіка 2013). Архівавана з першакрыніцы 25 жніўня 2013. Праверана 16 сакавіка 2013.
  59. ↑ Наталья Лыткина. Академовским маньякам продлили срок ареста до октября(недаступная спасылка). Комсомольская правда (6 чэрвеня 2011). Архівавана з першакрыніцы 30 красавіка 2013. Праверана 10 кастрычніка 2011.
  60. ↑ Людмила Колодежная. «Молоточникам» из Академгородка продлили срок в СИЗО(недаступная спасылка). Комсомольская правда (5 кастрычніка 2011). Архівавана з першакрыніцы 9 снежня 2011. Праверана 10 кастрычніка 2011.
  61. ↑ Ангелина Саломатова Сбился с показаний. Подсудимый по делу «молоточников» заявил, что оговорил себя под пытками // Конкурент. — 8 лістапада 2012. — № 26622. Архівавана з першакрыніцы 22 студзеня 2016.
  62. ↑ а б Ангелина Саломатова Миллион для выжившей жертвы // Конкурент. — 29 ноября 2012. — № 26631. Архівавана з першакрыніцы 5 сакавіка 2016.
  63. ↑ а б в г д Яна Лисина. Последнее слово молоточников из иркутского Академгородка. Ануфриев: «Не понимаю, что на меня нашло»(недаступная спасылка). Комсомольская правда (18 сакавіка 2013). Архівавана з першакрыніцы 18 мая 2013. Праверана 18 сакавіка 2013.
  64. ↑ Татьяна Зверинцева. «Вершили судьбы быдла». Lenta.ru (2 красавіка 2013). Архівавана з першакрыніцы 5 красавіка 2013. Праверана 26 красавіка 2014.
  65. ↑ Яна Лисина. Суд над «молоточниками» в Иркутске: Ануфриев и Лыткин заявили, что не готовы к последнему слову(недаступная спасылка). Комсомольская правда (13 сакавіка 2013). Архівавана з першакрыніцы 16 сакавіка 2013. Праверана 16 сакавіка 2013.
  66. ↑ а б в г д Яна Лисина. Юному маньяку-убийце дали пожизненный срок(недаступная спасылка). Комсомольская правда (2 красавіка 2013). Архівавана з першакрыніцы 5 красавіка 2013. Праверана 3 красавіка 2013.
  67. ↑ а б Пожизненное заключение и 24 года лишения свободы назначили Ануфриеву и Лыткину(недаступная спасылка). IRK.ru (2 красавіка 2013). Архівавана з першакрыніцы 6 красавіка 2013. Праверана 3 красавіка 2013.
  68. ↑ Верховный суд РФ «на четвертушку» снизил срок одному из «академовских молоточников», убивших 6 человек. NEWSru.com (8 кастрычніка 2013). Праверана 26 красавіка 2014.
  69. ↑ Дарья Галеева. Верховный суд РФ объяснил, почему скостили срок «молоточнику» Лыткину. Аргументы и факты (21 кастрычніка 2013). Праверана 22 кастрычніка 2013.
  70. ↑ Ольга Липчинская. Академовский маньяк-молоточник из Иркутска в колонии пишет книгу и… во всем винит журналистов (руск.). Комсомольская правда (18 красавіка 2014). Архівавана з першакрыніцы 4 чэрвеня 2017. Праверана 27 красавіка 2017.
  71. ↑ Валерия Верхорубова. Наказание длиною в жизнь (руск.). Комсомольская правда (15 красавіка 2014). Праверана 8 ліпеня 2014.
  72. ↑ Решение № 2-1559/2016 2-1559/2016~М-1076/2016 М-1076/2016 от 21 апреля 2016 г. по делу № 2-1559/2016 (руск.) (21 красавіка 2016). Архівавана з першакрыніцы 13 лістапада 2017. Праверана 30 чэрвеня 2017.
  73. ↑ НТВ. "Правда Гурнова" (10 лютага 2017). Архівавана з першакрыніцы 5 красавіка 2017. Праверана 20 ліпеня 2017.
  74. ↑ Фанаты Чикатило и Пичушкина. Маньяки Ануфриев и Лыткин «Иркутские молоточники». Архівавана з першакрыніцы 17 мая 2022. Праверана 4 чэрвеня 2022.
  75. ↑ Покончивший с собой Академовский маньяк пошел на убийство ради смены колонии (руск.). Lenta.ru (3 снежня 2021). Архівавана з першакрыніцы 13 снежня 2021. Праверана 13 снежня 2021.
  76. ↑ а б Жизнь и смерть академовского маньяка. Дежурная часть - Россия 24. Архівавана з першакрыніцы 20 снежня 2021. Праверана 20 снежня 2021.
  77. ↑ В колонии Иркутской области покончил с собой серийный убийца - Новости – Происшествия – Коммерсантъ. Архівавана з першакрыніцы 1 снежня 2021. Праверана 1 снежня 2021.
  78. ↑ Осужденный за убийства "молоточник" Лыткин покончил с собой в колонии (руск.). РИА Новости (1 снежня 2021). Архівавана з першакрыніцы 1 снежня 2021. Праверана 1 снежня 2021.
  79. ↑ Причиной гибели на зоне Академовского маньяка стала попытка симулировать суицид (руск.). Lenta.ru (3 снежня 2021). Архівавана з першакрыніцы 13 снежня 2021. Праверана 13 снежня 2021.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Акадэмаўскія_маньякі&oldid=4640450"