Вадасховішча

Вадасховішча — штучны вадаём, утвораны, як правіла, у даліне ракі вадападпорнымі будынкамі для назапашвання і захоўвання вады ў мэтах яе выкарыстання ў народнай гаспадарцы.

Вадасховішчы дзеляцца на 2 тыпы: азёрныя і рачныя. Для вадасховішчаў азёрнага тыпу характэрна фарміраванне водных мас, якія істотна адрозніваюцца па сваіх фізічных уласцівасцях ад уласцівасцяў вод прытокаў. Плыні ў гэтых вадасховішчах звязаныя больш за усё з вятрамі. Вадасховішчы рачнога (рэчышчавага) тыпу маюць выцягнутую форму, плыні ў іх, звычайна, сцёкавыя; водная маса па сваіх характарыстыках блізкая рачным водам.

Асноўнымі параметрамі вадасховішча з'яўляюцца аб'ём, плошча паверхні і амплітуда вагання ўзроўняў вады ва ўмовах яго эксплуатацыі.

Стварэнне вадасховішчаў істотна змяняе ландшафт рачных далін, а рэгуляванне імі сцёку пераўтварае натуральны гідралагічны рэжым ракі ў межах падпора. Змены гідралагічнага рэжыму, выкліканыя стварэннем вадасховішчаў, адбываюцца таксама і ў ніжнім б'ефе гідравузлоў, часам на працягу дзясяткаў і нават сотняў кіламетраў. Адмысловае значэнне мае памяншэнне паводак, у выніку чаго пагаршаюцца ўмовы нерасту рыб і вырастання травы на паплавах. Памяншэнне хуткасці плыні выклікае выпадзенне наносаў і заглейванне вадасховішчаў; змяняецца тэмпературны і лёдавы рэжым, у ніжнім б'ефе ўтвараецца палонка, якая не замярзае ўсю зіму.

На вадасховішчах вышыня ветравых хваль большая, чым на рэках (да 3 м і больш).

Гідрабіялагічны рэжым вадасховішчаў істотна адрозніваецца ад рэжыму рэк: біямаса ў вадасховішчы ўтвараецца інтэнсіўней, змяняецца краявідавы склад флоры і фаўны.

Найбуйнейшыя вадасховішчы

Верхавіны дрэваў лесу, затопленага ў 1950-ых, усё яшчэ паказваюцца над вадой вадасховішча Тынару (Квінслэнд, Аўстралія)

Найбуйнейшымі па плошчы паверхні вадасховішчамі свету з'яўляюцца:

Возера Вольта (8482 км²; Гана)
Смолвуд (6527 км²; Канада)
Куйбышаўскае вадасховішча (6450 км²; Расія)
Возера Карыба (5580 км²; Зімбабве, Замбія)
Бухтармінскае вадасховішча (5490 км²; Казахстан)
Брацкае вадасховішча (5426 км²; Расія)
Возера Насэр (5248 км²; Егіпет, Судан)
Рыбінскае вадасховішча (4580 км²; Расія)

Найбуйнейшымі вадасховішчамі па поўным аб'ёме назапашваемай вады з'яўляюцца:

Возера Вікторыя (204,8 км³; Уганда)
Брацкае вадасховішча (169,3 км³; Расія)
Возера Карыба (160,3 км³; Зімбабве, Замбія)
Возера Насэр (160 км³; Егіпет)
Возера Вольта (148 км³; Гана)
Даніэль Джонсан (141,2 км³; Канада)
Гуры (138 км³; Венесуэла)
Тартар (85 км³; Ірак)
Краснаярскае вадасховішча (73,3 км³; Расія)
Гордан Хрум (70,1 км³; Канада)

Літаратура

Авакян А. Б., Шарапов В. А. Водохранилища гидроэлектростанций СССР, М.-Л., 1968.
Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.3: Беларусы — Варанец / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш — Мн.: БелЭн, 1996. — Т. 3. — 511 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0068-4 (т. 3).

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Вадасховішча