Гожаў Велькапольскі
Горад
Гожаў Велькапольскі на карце Польшчы ±   | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Гожаў Велькапольскі (польск.: Gorzów Wielkopolski, ням.: Landsberg an der Warthe) — горад на правах павета ў заходняй Польшчы, адзін з двух цэнтраў (сядзіба ваяводы) Любушскага ваяводства. Горад знаходзіцца на рацэ Варце. Колькасць жыхароў у Гожаве Велікапольскім налічвае каля 124,3 тыс. чалавек[2], што ставіць яго на 31 месца па колькасці насельніцтва ў Польшчы. Адлегласць па прамой паміж гарадамі Гожаў Велькапольскі — Мінск 817 км, да Варшавы — 397 км[3].
Горад знаходзіцца на ўскраіне Гожаўскай катлавіны, якая знаходзіцца ў Гожаўскай раўніне над Вартай, у вусці ракі Клёдаўкі, на вышыні ад 19 да 82 м над узроўнем мора. Гожаў Велькапольскі знаходзіцца за 53 км ад мяжы з Германіяй і за 135 км ад Берліна, за 112 км у Зялёнай Гуры. Горад знаходзіцца на тэрыторыі гістарычнага раёна «Любушская зямля». Пасля заваявання любушанаў палянамі, гэта тэрыторыя была далучана да Вялікай Польшчы. Потым, у 1252 годзе тэрыторыя была далучана да Брандэнбургскага маркграфства. Да 1945 года горад знаходзіўся ў складзе нямецкіх земляў, пасля Другой сусветнай вайны Гожаў Велькапольскі перайшоў пад уладу Польшчы.
Гісторыя
[правіць | правіць зыходнік]У Х стагоддзі тэрыторыя вакол вусця ракі Варты знаходзілася ў межах дзяржавы палянаў, а потым Польскага каралеўства. Феадальны падзел Польскага каралеўства прывёў да перахода гэтай тэрыторыі пад уладу заходніх суседзяў. У 1249 годзе любуцкая зямля трапіла пад уладу Брандэнбурга згодна з дамовай паміж Баляславам Рагаткам і архібіскупам Брандэнбурга. 2 ліпеня 1257 года рыцар Альбрэхт дэ Люгэ атрымаў дазвол ад маркграфа Іагана I на заснаванне на мяжы марграфства горада Landisberch Nova. Горад пачаў хутка развівацца і стаў культурным і гандлёвым цэнтрам ва ўсходняй Германіі. Праз некаторы час назва змянілася на Ландсберг. У 1537 годзе горад перажыў гусіцкую аблогу, у XVII стагоддзі некаторы час знаходзіўся ў шведскай акупацыі, потым некаторы тут знаходзіліся расійскія войскі, была выплачана кантрыбуцыя напалеонаўскім войскам. У 1892 годзе Ландсберг быў невялікім горадам, цэнтрам акругі.
У час Другой сусветнай вайны горад быў зруйнаваны падчас яго ўзяцця войскамі СССР, якія занялі яго 30 студзеня 1945 года. Пасля сканчэння вайны горад быў перададзены Польшчы ў складзе якой была зменена яго назва на Гожаў-над-Вартай, а праз некаторы час была дадана прыстаўка Велькапольскі. Нямецкія грамадзяне былі выселены ў Германію, а на іх месца перасялялі жыхароў крэсаў.
Пасля вайны адбылася хуткае развіццё горада. З 1945 да 1950 года Гожаў Велькапольскі быў галоўным цэнтрам адміністрацыі заходніх паветаў Пазнаньскага ваяводства. Пасля гэтага горад пачынае паступова страчваць адміністрацыйнае значэнне ў краіне. З 1950 года горад быў далучаны да новаўтворанага Зеленагурскага ваяводства. У 1960-х гадах колькасць насельніцтва налічвае каля 50 тыс. чалавек, што пераўзышло перадваенны ўзровень. У канцы 1960-х гадоў у Гожаве хутка пачынае развівацца прамысловасць. У 1970-х з’яўляюцца першыя вышэйшыя навучальныя ўстановы. У 1975 годзе Гожаў становіцца сталіцай новаўтворанага Гожаўскага ваяводства, а ў 1979 годзе колькасць насельніцтва дасягае 100 тыс. чалавек. У 1980-х гадах Гожаў Велькапольскі становіцца адным з цэнтраў актыўнасці «Салідарнасці».
З 1990-х гадоў пачынаецца актыўнае развіццё прыватнага сектару эканомікі горада. З 1999 года Гожаў Велькапольскі стаў цэнтрам Любушскага ваяводства.
Гарады-пабрацімы
[правіць | правіць зыходнік]
Варонеж, Расія (1987)[4]
Герфард, Германія (1995)[5][6]
Джыда, Саудаўская Аравія
Кава-дэ'-Тырэні, Італія (1992)[7][8]- Саранск, Расія
Сумы, Украіна (2006)[5][9][…]- Тэрама, Італія (1996)[7][10]
- Франкфурт-на-Одэры, Германія (1975)[11][12]
- Шарлотэнбург-Вільмерсдорф, Германія
- Эберсвальдэ, Германія (19 ліпеня 2001)[5][13]
камуна Ёнчэпінг, Швецыя (2001)[14][7][…]
Вядомыя асобы
[правіць | правіць зыходнік]- Крыста Вольф (1929—2011) — нямецкая пісьменніца.
Зноскі
- ↑ Główny Urząd Statystyczny, dane za rok 2014, stan na 01.01.2014
- ↑ Główny Urząd Statystyczny. Baza Demografia. Ludność. Stan, ruch naturalny i wędrówki ludności w I kwartale 2014 r., stan na 31.03.2014. [1] Архівавана 26 снежня 2018.
- ↑ Адлегласці паміж гарадамі
- ↑ http://www.chr.aif.ru/voronezh/events/naprasnye_svyazi_kakie_otnosheniya_svyazyvayut_voronezh_s_gorodami-pobratimami
- ↑ а б в http://www.gorzow.pl/PL/3042/185/Miasta_partnerskie/k/#
- ↑ https://www.herford.de/Meine-Stadt/Städtepartner-schaften/index.php?object=tx,2593.8.1&ModID=7&FID=2593.501.1&NavID=2593.30&La=1&NavID=2593.30&La=1®karte=3
- ↑ а б в http://www.gorzow.pl/PL/3042/Miasta_partnerskie/
- ↑ http://www.cavanotizie.it/comitatogemellaggi.htm
- ↑ http://www.gorod.sumy.ua/city_cat_56.html
- ↑ https://www.discoverteramo.it/en/Location/Teramo/180-27-1.html#tab_c04
- ↑ https://web.archive.org/web/20160221134020/http://www.gorzow.pl/PL/3042/185/Miasta_partnerskie/k/
- ↑ https://www.frankfurt-oder.de/Verwaltung-Politik/Verwaltung/Frankfurt-International/Partnerstädte/index.php?La=1&object=tx,2616.5961.1
- ↑ https://www.eberswalde.de/start/stadt/partnerschaften
- ↑ http://www.jonkoping.se/download/18.5f6990b6135d27202fb3143/1331738083115/J%C3%B6nk%C3%B6pings+kommuns+v%C3%A4norter.pdf
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Гожаў Велькапольскі
 | ||
|---|---|---|
| Гарады на правах павета |
|  |
| Паветы | ||
| Цэнтры паветаў | ||
| Іншыя гарады | ||
Тэматычныя сайты | |
|---|---|
| Слоўнікі і энцыклапедыі | |
| Нарматыўны кантроль |