Гусіты
Пратэстантызм |
Вальдэнсы · Гусіты · Катары · Лоларды
Англіканства · Анабаптызм · Кальвінізм · Лютэранства · Цвінгліянства
Адвентызм · Армініянства · Баптызм · Квакеры · Піетызм · Пурытанства · Пяцідзясятніцтва · Харызматызм |
Гусіты — назва чэшскага рэфарматарскага рэлігійнага руху, які быў названы па імі Яна Гуса і прыняў у 1419 годзе рэвалюцыйныя формы. Праяўляўся ў барацьбе чэшскага народа ў 1-й палове 15 ст. супраць каталіцкай царквы і нямецкага засілля, што вылілася ў так званыя гусіцкія войны (1419—1437).
Штуршком да ўзнікнення гусіцкага руху сталі выступленні Яна Гуса і яго паплечнікаў — Іераніма Пражскага і іншых. Гусіты асуджалі накапленне багаццяў царквой і духавенствам, заклікаючы вярнуцца да « евангельскай беднасці»; лічылі, што для таго, каб кожны чалавек мог зразумець «Закон Божы», набажэнствы павінны здзяйсняцца на чэшскай/роднай мове; крытыкавалі каталіцкае прычасце для духавенства хлебам і віном, а для свецкіх асоб толькі хлебам; даказвалі, што ў першапачатковым хрысціянстве ўсё прычашчаліся аднолькава.
Пакаранне смерцю Яна Гуса (1415) і Ераніма Пражскага (1416) паводле рашэння Канстанцкага сабора выклікала выбух абурэння сярод чэхаў і стала штуршком да гусіцкіх войнаў.
У гусіцкіх руху з самага пачатку вызначыліся два крылы — умеранае (Чашнікі) і радыкальнае (Табарыты), які мелі розныя мэты.
Крыжовыя паходы супраць гусітаў[правіць | правіць зыходнік]
Наступствы руху гусітаў[правіць | правіць зыходнік]
Далейшае развіццё сітуацыі прывяло да ўсталявання ў Чэхіі мірнага суіснавання дзвюх канфесій — каталікоў і чашнікаў, якое было канчаткова замацавана дагаворам у Кутна-Гуры (1485). Радыкальнай групай гусітаў былі так званыя « чэшскія (багемскія) браты», што пачалі фарміравацца ў 1457 годзе і адкалоліся ад чашнікаў у 1476. «Багемская браты» не прызнавалі таінстваў, адпрэчвалі перадіснаванне . Праблема суіснавання каталікоў і гусітаў у Чэхіі абвастрылася ў XVII стагоддзі ў сувязі з распаўсюджваннем у Чэхіі ідэй Рэфармацыі. У гэты час многія чашнікі зблізіліся з лютэранамі, а «багемскія браты» з кальвіністамі. Імператары з дынастыі Габсбургаў у другой палове XVII стагоддзя імкнуліся да адмены правоў гусітаў, што прывяло да Трыццацігадовай вайны (1618—1648). Пасля паразы Чэхіі ў вайне царкоўныя арганізацыі гусітаў на доўгі час спынілі сваё існаванне.
Сучаснасць[правіць | правіць зыходнік]
У цяперашні час гусітамі сябе называюць парафіяне Чэхаславацкай гусіцкай царквы (па розных ацэнках, ад 100000 да 180000 вернікаў). Аднак непасрэдна да гусіцкага руху дадзеная царква не належыць. Яна была заснавана ў 1918—1920 гадах у выніку расколу сярод кліру Рымска-каталіцкай царквы ў Чэхіі і Маравіі. Сваю цяперашнюю афіцыйную назву (Чэхаславацкая Гусіцкая Царква) канфесія прыняла толькі ў 1971 годзе.[1]
Непасрэдна з часоў Гуса працягваюць дзейнічаць «Чэшскія браты», хоць яны афіцыйна не называюць сябе гусітамі.
Наступствы барацьбы паміж нацыянальным рэлігійным рухам гусітаў і каталіцкай царквой адбіваюцца на духоўным жыцці чэшскага народа да гэтага часу: чэхі з’яўляецца ў цяперашні час найбольш атэістычнай народам у Еўропе.
Цікавыя факты[правіць | правіць зыходнік]
У 1452 гусіцкае пасольства прыбыло ў Канстанцінопаль для ўсталявання афіцыйных адносін з Праваслаўнай царквой. Дэлегацыя была сустрэта вельмі добразычліва, але паколькі на наступны год Канстанцінопаль паў, ніякіх практычных наступстваў гэта не мела.
23 сакавіка 1430 года Жанна д’Арк надыктавала ліст[2], які заклікаў да выступлення крыжаноснай арміі супраць гусітаў да таго часу, пакуль гусіты не вярнуцца да каталіцкай веры. Захоп яе салдатамі-бургундцамі двума месяцамі пазней вызваліў яе ад гэтай місіі.
Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]
Зноскі
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- О. В. Гісем, О. О. Мартинюк. Наочний довідник. Всесвітня історія. 6-7 класи. — Київ — Харків. — «ВЕСТА», 2006.
- Дворнік Ф.. Слов’яни в європейській історії та цивілізації. Розділ VIII. Реформація в Чехії та її наслідки. / Пер. з англ. — К.: Дух і літера, 2000. — 528 с. ISBN 966-7888-02-9
Слоўнікі і энцыклапедыі | ||||
|---|---|---|---|---|
