П’ер Дзюэм

П’ер Дзюэм
фр.: Pierre Duhem
Дата нараджэння	10 чэрвеня 1861(1861-06-10)[…]
Месца нараджэння	II акруга Парыжа, Парыж, Парыж, рэгіён Іль-дэ-Франс, Метраполія Францыі, Францыя
Дата смерці	14 верасня 1916(1916-09-14)[…] (55 гадоў)
Месца смерці	Кабрэспін[d], Пер'як-Мінервуа[d], Каркасон, дэпартамент Од, рэгіён Лангедок — Русільён, Францыя
Месца пахавання	камунальныя могілкі Кабрэспіна[d]
Грамадзянства	Францыя
Дзеці	Элен Дзюэм[d]
Род дзейнасці	філосаф, фізік, выкладчык універсітэта, хімік, матэматык, філосаф навукі, гісторык
Навуковая сфера	філасофія навукі[d] і эпістэмалогія
Месца працы	Універсітэт Ліль Універсітэт Рэна[d] Універсітэт Бардо
Альма-матар	Вышэйшая нармальная школа[d] Калеж Станіслава ў Парыжы[d]
Член у	Ліга французскай айчыны[d] Французская акадэмія навук
Медыяфайлы на Вікісховішчы

П’ер Дзюэм (фр.: Pierre Maurice Marie Duhem) (9 чэрвеня 1861, Парыж, Францыя — 14 верасня 1916, Кабрэспін, дэпартамент Од, Лангедок-Русільён, Францыя) — французскі фізік-тэарэтык, механік, матэматык, філосаф і гісторык навукі. Асноўныя працы адносяцца да гідрадынамікі, электрадынамікі, магнетызму, тэорыі пругкасці і класічнай тэрмадынамікі. Навуковец быў прыхільнікам канвенцыяналізму і канцэпцыі, якая прадугледжвае ў ліку іншых палажэнняў пазітывісцкай філасофіі навукі — нявызначанасць эксперыментальных крытэрыяў. У гуманітарнай частцы сваіх поглядаў ён прыйшоў да станоўчай пераацэнкі ролі Сярэднявечча ў агульным працэсе развіцця прыродазнаўства, і адным з першых — да разумення значэння гісторыі навукі ў яе метадалогіі і ў тэорыі пазнання. Член Парыжскай акадэміі навук (1913).

Гісторыя навукі

Прадмет філасофскага аналізу ў Дзюэма — фізічная тэорыя, якая разглядаецца ў святле двух гістарычных традыцый: лініі Дэкарта—Лапласа (тэорыя як тлумачэнне) і лініі Паскаля—Ампера (тэорыя як апісанне). Паводле Дзюэма, фізічная тэорыя не з’яўляецца гіпатэтычным тлумачэннем эксперыментальных законаў на аснове ўтоенай ад назірання рэальнасці. Падобныя тлумачэнні складаюць сферу метафізікі, ад якой навука па меры свайго развіцця павінна вызваляцца. Асноўная мэта тэорыі — апісанне, г.зн. лагічная сістэматызацыя і класіфікацыя вялікай колькасці эксперыментальных законаў. Пры гэтым, аднак, Дзюэм прызнаваў, што мэтай фізічнай тэорыі з’яўляецца таксама паступовае ператварэнне яе ў натуральную класіфікацыю, якая адлюстроўвае сапраўдны парадак рэчаў, які недаступны нашаму ўспрыманню. Ён адпрэчваў традыцыйнае тлумачэнне апісання як індуктыўнага абагульнення з’яў, што назіраліся, і рэзка крытыкаваў індуктывісцкую гістарыяграфію. Вопытныя дадзеныя не маюць самадастатковага характару — яны заўсёды разглядаюцца скрозь прызму тэарэтычных паняццяў, якія ператвараюць эксперыментальныя дадзеныя ў сімвалічныя канструкцыі, якія індуктывізму Дзюэм фальсіфікаваў адну з найбольш уплывовых праграм у гістарыяграфіі фізікі, у значнай меры спрыяючы новаму разуменню самога прадмета гісторыі навукі.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме П’ер Дзюэм