В’етнамізацыя

В’етнамізацыя (англ.: Vietnamization) — назва палітыкі адміністрацыі Ніксана ў дачыненні вайны ў В’етнаме, сфармуляванай у 1969 годзе.

Дактрына[правіць | правіць зыходнік]

Дактрына «в’етнамізацыі» была вылучана міністрам абароны ЗША Мелвінам Лэйрдам вясной 1969 года пасля яго візіту ў Паўднёвы В’етнам. Яна стала адказам на пошукі адміністрацыяй Ніксана новай канцэпцыі амерыканскай палітыкі ў дачыненні да В’етнамскай вайны. Ніксан перамог на прэзідэнцкіх выбарах 1968 года пад лозунгам «ганаровага міру» ў В’етнаме. Да гэтага моманту вайна была вельмі непапулярнай у амерыканскім грамадстве; для стрымлівання грамадскай незадаволенасці Ніксану патрабавалася перш за ўсё паменшыць людскія страты Узброеных сіл ЗША ў гэтай краіне.

Канчаткова дактрына «в’етнамізацыі» была сфармулявана падчас сустрэчы Ніксана з паўднёвав’етнамскім прэзідэнтам Нгуен Ван Цхьеу на востраве Мідуэй (8 чэрвеня 1969 года). Яна прадугледжвала колькаснае (стварэнне новых падраздзяленняў, дадатковыя пастаўкі ваеннай тэхнікі) і якаснае (паляпшэнне падрыхтоўкі салдат, пераўзбраенне сучаснай зброяй і тэхнікай) развіццё арміі Паўднёвага В’етнама з тым, каб яна паступова здабыла магчымасць самастойна весці вайну супраць камуністычных сіл. Адначасова было абвешчана аб пачатку паступовага вываду амерыканскіх войскаў з краіны, разлічанага на некалькі гадоў. Далейшае развіццё «в’етнамізацыі» было сфармулявана Ніксанам на востраве Гуам 25 ліпеня і атрымала назву Гуамская дактрына або дактрына Ніксана. Згодна з ёй, ЗША гарантавалі сваім саюзнікам значную эканамічную і ваенную дапамогу ў выпадку неабходнасці адлюстравання камуністычнай агрэсіі, аднак адмаўляліся ад удзела ўласнага вайсковага кантынгенту.

Вынікі[правіць | правіць зыходнік]

Характэрна, што паўднёвав’етнамскае кіраўніцтва ніколі не ўжывала тэрмін «в’етнамізацыя», лічачы, што ён стварае ілжывае ўражанне, быццам бы да 1969 года вайна вялася выключна сіламі ЗША без якога-небудзь удзелу Паўднёвага В’етнама. У цэлым дактрына мела пэўны станоўчы вынік, што было прадэманстравана поспехамі паўднёвав’етнамскай арміі падчас Велікоднага наступлення 1972 года. Аднак істотным яе недахопам было тое, што амерыканскае кіраўніцтва ставілася да яе ў першую чаргу як да падставы для згортвання свайго ўдзелу ў вайне, а не як да сродку павелічэння эфектыўнасці паўднёвав’етнамскай арміі. Падзеі вясновага наступлення 1975 года паказалі, што рэжым Паўднёвага В’етнама на той момант быў няздольны супрацьстаяць ворагу ў поўнай ізаляцыі ад ЗША, што і абумовіла яго паразу.

Сучаснае выкарыстанне тэрміна[правіць | правіць зыходнік]

У сучаснай палітычнай мове тэрмін «в’етнамізацыя» звычайна азначае палітыку, накіраваную на перанясенне асноўнай адказнасці за вядзенне баявых дзеянняў з замежных узброеных сіл на мясцовыя^[1]. З’явіліся і падобныя тэрміны (напрыклад, «Чачэнізацыя»)^[2].

Часам тэрмін «в’етнамізацыя» ў адносінах да якога-небудзь ваеннага канфлікту памылкова выкарыстоўваецца ў сэнсе «ператварэння ў другі В’етнам»^[3].