Уладзімір Сцяпанавіч Собалеў

Уладзімір Сцяпанавіч Собалеў
руск.: Владимир Степанович Соболев
Дата нараджэння	17 (30) мая 1908
Месца нараджэння	Луганск, Славянасербскі павет[d], Кацярынаслаўская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	1 верасня 1982(1982-09-01) (74 гады)
Месца смерці	Масква, РСФСР, СССР
Месца пахавання	Кунцаўскія могілкі[d]
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР
Дзеці	Мікалай Уладзіміравіч Собалеў, Alexander Sobolev[d] і Stephan V. Sobolev[d]
Род дзейнасці	выкладчык універсітэта, геолаг
Навуковая сфера	крышталяграфія, петраграфія, мінералогія і геалогія
Месца працы	Інстытут геалогіі і мінералогіі імя У. С. Собалева СА РАН[d] Fersman Mineralogical Museum[d] Іркуцкі дзяржаўны ўніверсітэт[d] Інстытут геалогіі і геахіміі гаручых выкапняў НАН Украіны[d] Львоўскі нацыянальны ўніверсітэт імя Івана Франко Санкт-Пецярбургскі горны інстытут Новасібірскі дзяржаўны ўніверсітэт
Навуковая ступень	доктар геолага-мінералагічных навук (1938)
Навуковае званне	прафесар
Альма-матар	Санкт-Пецярбургскі горны інстытут (1930)
Член у	Расійская акадэмія навук Акадэмія навук СССР Нацыянальная акадэмія навук Украіны
Прэміі
Узнагароды

Уладзімір Сцяпанавіч Со́балеў (руск.: Владимир Степанович Соболев; 30 мая 1908 — 1 верасня 1982) — савецкі вучоны, геолаг, доктар геолага-мінералагічных навук (1938), прафесар (1939), член-карэспандэнт Акадэміі навук Украінскай ССР (1951), акадэмік Акадэміі навук СССР (1958), Герой Сацыялістычнай Працы (1968).

Біяграфія

Нарадзіўся ў горадзе Луганск. У 1930 годзе скончыў Ленінградскі горны інстытут. У 1930—1941 гадах працаваў у Цэнтральным навукова-даследчым геолагаразведачным інстытуце ў Ленінградзе і адначасова выкладаў на кафедры петраграфіі Ленінградскага горнага інстытута. У час Вялікай Айчыннай вайны ў 1941—1943 гадах знаходзіўся ў эвакуацыі ў Іркуцку, выкладаў у Іркуцкім дзяржаўным універсітэце і быў кансультантам у Сібірскім геолагаразведачным упраўленні. У 1943—1945 гадах зноў працаваў на кафедры петраграфіі Ленінградскага горнага інстытута. З 1945 года У. С. Собалеў жыў у Львове. Да 1958 года займаў пасаду загадчыка кафедры петраграфіі Львоўскага дзяржаўнага ўніверсітэта і ў 1947—1958 гадах працаваў у Інстытуце геалогіі карысных выкапняў Акадэміі навук Украінскай ССР.

З 1958 года У. С. Собалеў працаваў у Сібірскім аддзяленні Акадэміі навук СССР у Новасібірску, куды пераехаў па прапанове акадэміка М. А. Лаўрэнцьева. У 1958—1981 гадах займаў пасаду намесніка дырэктара Інстытута геалогіі і геафізікі. У 1960—1981 гадах прафесар, 1960—1980 гадах загадчык кафедры петраграфіі і мінералогіі, у 1962—1971 гадах дэкан геолага-геафізічнага факультэта Новасібірскага дзяржаўнага ўніверсітэта.

З 1981 года У. С. Собалеў у Маскве на пасадзе дырэктара Мінералагічнага музея імя А. Я. Ферсмана Акадэміі навук СССР.

Памёр 1 верасня 1982 года. Пахаваны на Кунцаўскіх могілках у Маскве.

Навуковая і грамадская дзейнасць

Асноўныя працы У. С. Собалева ў галіне петралогіі трапаў, фізіка-хімічычных асноў петраграфіі магматычных горных парод, даследаванні фацый метамарфізму Сібірскай платформы і тэрыторыі Украіны. Узначаліў даследаванні па геалогіі алмазных радовішчаў, праводзіў петраграфічныя даследаванні вывергнутых і метамарфічных парод. Даў вызначэнне межаў і аб’ёму фацый высокага ціску. Адзін са стваральнікаў арыгінальнай схемы метамарфічныых фацый, адзін з аўтараў карт метамарфічныы фацый СССР (1966) і Еўропы (1974). Распрацаваў метадычныя прыёмы вывучэння жалезіста-магнезіяльных мінералаў, склаў дыягнастычныя дыяграмы і ўсталяваў важныя заканамернасці ізамарфізму ў мінералах і інш. Пад У. С. Собалева кіраўніцтвам створана методыка вырошчвання крышталёў смарагду.

Ганаровы член Усесаюзнага мінералагічнага таварыства, Геаграфічнага таварыства СССР і шэрагу замежных геалагічных таварыстваў (Чэхаславакіі, Венгрыі, Балгарыі, Францыі), прэзідэнт Міжнароднай мінералагічнай асацыяцыі (1974—1978). Старшыня Міжведамаснага петраграфічнага камітэта пры Аддзяленні геолага-геаграфічных навук Акадэміі навук СССР (1975—1982).

Сярод апублікаваных прац:

• Петрология траппов Сибирской платформы, 1936;
• Введение в минералогию силикатов, 1949:
• Геология месторождений алмазов Африки, Австралии, острова Борнео и Северной Америки. — М., 1951;
• Физико-химические основы петрографии изверженных горных пород. — М., 1961 (разам з А. М. Зварыкіным);
• Фации метаморфизма. — М., 1970 (у сааўтарстве).

Узнагароды і званні

• Герой Сацыялістычнай Працы (1978)
• 2 ордэны Леніна (1967, 1978)
• Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга (1955)
• Залаты медаль святога Георгія Барселонскай акадэміі навук ((1975)
• Медаль «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» і іншыя медалі
• Сталінская прэмія II ступені (1950)
• Ленінская прэмія (1976)
• Заслужаны дзеяч навукі Якуцкай АССР (1976)

Памяць

У 1983 годзе імем акадэміка У. С. Собалева названы новы мінерал сабалевіт, адкрыты на Кольскім паўвостраве. У гонар У. С. Собалева названы адназ аўдыторый Новасібірскага дзяржаўнага ўніверсітэта, вуліца ў горадзе Мірны. Сібірскім аддзяленнем РАН заснавана прэмія для маладых вучоных. Імя У. С. Собалева прысвоена Інстытуту геалогіі і мінералогіі Сібірскага аддзялення РАН.

Літаратура

• Собалеў Мікалай Уладзіміравіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 73. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Соболев Владимир Степанович // Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)

Спасылкі

• Профіль Уладзіміра Сцяпанавіча Собалева на афіцыйным сайце РАН
• Соболев Владимир Степанович // Российская академия наук. Сибирское отделение: Персональный состав / Сост. Е. Г. Водичев и др. — Новосибирск: Наука, 2007. — С. 236—237. (руск.)
• Соболев Владимир Степанович // Музей истории Новосибирского государственного университета (руск.)