Ідыш-беларускі слоўнік
| Ідыш-беларускі слоўнік | |
|---|---|
| Аўтар | Аляксандр Астравух |
| Жанр | даведачнае выданне |
| Мова арыгінала | беларуская, ідыш |
| Выдавецтва | Медысонт |
| Выпуск | 2008 |
| Старонак | 928 |
| ISBN | 978-985-6530-86-2 |
| Электронная версія | |
Ідыш-беларускі слоўнік — выданне, у якім змешчана лексіка найбольш вядомых слоўнікаў ідыша, частка неапублікаваных фразеалагічных матэрыялаў з архіва Ш. Рохкінд і В. Сосенскага, а таксама жывая лексіка ідыша[1]. Аўтар слоўніка — мастак-рэстаўратар Аляксандр Астравух. Выдадзены ў Мінску ў 2008 годзе тыражом 1000 экзэмпляраў. Другі ідыш-беларускі слоўнік у гісторыі Беларусі (першы быў складзены ў 1932 годзе пры ўдзеле Самуіла Плаўніка).
Падрыхтоўка і выданне[правіць | правіць зыходнік]
У 1984 годзе Аляксандр Астравух трапіў у Мсціслаў, дзе, дзякуючы выкладчыку Алегу Хадыку, пачаў вывучаць ідыш[2]. У 1997 годзе ў Мінску адбылася сустрэча лінгвіста Довіда Каца з рэстаўратарам, пасля якой Аляксандр Астравух пачаў працу над слоўнікам. Лёс выдання вызначыў удзел яго ўкладальніка ў семінары па вывучэнні ідыша ў 1999—2004 гадах, які праходзіў у Вільні[3].
У 2008 годзе ў мінскім выдавецтве «Медысонт» выйшаў слоўнік, спонсарам якога выступіў прадпрымальнік з Санкт-Пецярбурга Андрэй Гарбенка[4]. Гэта другі ідыш-беларускі слоўнік за ўсю гісторыю Беларусі (першы быў апублікаваны ў 1932 годзе)[5]. 26 верасня 2008 года ў Мінску адбылася прэзентацыя выдання. Адам Мальдзіс назваў слоўнік «сапраўднай энцыклапедыяй яўрэйскага жыцця», а Пётр Садоўскі — «жывым святам душы»[6].
Змест[правіць | правіць зыходнік]
У прадмове аўтар кажа, што мэтай кнігі было сабраць разам пад адной вокладкай усё найлепшае ў ідышы, яўрэйскі скарб, які быў раскіданы па розных краінах, мовах і друкаваных выданнях[4]. Слоўнік мае каля 25 тысяч слоўнікавых артыкулаў і 50 тысяч слоў. У выданне ўвайшла фразеалогія ідыша з прымаўкамі і прыказкамі, пажаданнямі і прывітаннямі, дражнілкамі і праклёнамі, загадкамі і скорагаворкамі, каламбурамі, цытатамі з яўрэйскіх песень, анекдотаў і літаратурных твораў. Пры складанні кнігі было выкарыстана шмат слоўнікаў, якія выйшлі ў свет у XIX—XX стагоддзях[7]. Выданне ўпрыгожана малюнкамі і здымкамі беларускіх сінагог[8].
Водгукі[правіць | правіць зыходнік]
У аглядзе, апублікаваным у часопісе «Народ Книги в мире книг», адзначаецца, што выданне мае вялікі спіс бібліяграфічных крыніц, у які ўвайшлі не толькі граматыкі, падручнікі і слоўнікі ідыша, але нават зборнікі народнай музыкі і кулінарныя кнігі. Слоўнік дэманструе багацце ідыша і беларускай мовы. Асаблівасцю выдання з’яўляецца запіс яўрэйскіх слоў лацініцай. Адзначаецца, што выданне мае рэдкі і каштоўны моўны матэрыял[9].
Вольф Масковіч у «Jews and Slavs» адзначае, што аўтар слоўніка, добра ведаючы беларускі дыялектны матэрыял і надаючы ўвагу запазычанням з славянскіх моў у ідышы, змог выправіць памылкі і недакладнасці, якія былі ў іншых слоўнікаў ідыша[10].
Зноскі
- ↑ Прадмова — Hakdome // Ідыш-беларускі слоўнік = ייִדיש-ווײַסרוסישער ווערטערבוך / сабраў і пераклаў на беларускую мову А. Астравух. — Мінск : Медисонт, 2008. — С. 8.
- ↑ Аляксандар Астравух: “Вывучэньне ідышу сталася сродкам самазахаваньня”. Наша Ніва (11 кастрычніка 2002). Праверана 14 лістапада 2020.
- ↑ Аляксандар Астравух. «Мамэ-лошн ун татэ-калошн», альбо Рэстаўрацыя ідышу па-беларуску // Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne. — 2017. — Vol. 3. — № 1. — P. 283. — ISSN 2450-4866.
- ↑ а б У Менску выйшаў ілюстраваны ідыш-беларускі слоўнік. Наша Ніва (7 ліпеня 2008). Праверана 14 лістапада 2020.
- ↑ Yiddish-Belarusian dictionary published. Jewish Telegraphic Agency (7 ліпеня 2008). Праверана 14 лістапада 2020.
- ↑ Прэзэнтаваны ідыш-беларускі слоўнік. Наша Ніва (27 верасня 2008). Праверана 14 лістапада 2020.
- ↑ Иллюстрированный идиш-белорусский словарь представили в Минске(недаступная спасылка). Naviny.by (27 верасня 2008). Архівавана з першакрыніцы 17 лістапада 2020. Праверана 14 лістапада 2020.
- ↑ Павал Касьцюкевіч. Рэдэле як рэдэле, абы добры мэйнэле // Наша Ніва. — 2 кастрычніка 2008. — № 36 (586). — С. 9. Архівавана з першакрыніцы 28 жніўня 2019.
- ↑ Валентина Федченко. Идиш-русская/украинская/белорусская лексикография: новый этап // Народ Книги в мире книг. — 2013. — № 104.
- ↑ Wolf Moskovich. Directions in Modern Yiddish Lexicography // Jews and Slavs. — 2010. — Vol. 22. — P. 297.
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Ідыш-беларускі слоўнік = ייִדיש-ווײַסרוסישער ווערטערבוך / сабраў і пераклаў на беларускую мову А. Астравух. — Мінск : Медисонт, 2008. — 928 с. — ISBN 978-985-6530-86-2.
- [Рэцэнзія] / М. У. Тарэлка // Беларуская лінгвістыка. — 2010. — Вып. 64. — С. 163—166.
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
- Ідыш-беларускі слоўнік. Kamunikat.org. Праверана 14 лістапада 2020.
- Michael Casper.. Lost in Translation: From Mameloshn to Belarusian. The Forward (20 лютага 2008). Праверана 14 лістапада 2020.
- Ідыш-беларускі слоўнік : з прыказкамі, прымаўкамі, прыгаворкамі, выслоўямі, фразэмамі, параўнаньнямі, зычаньнямі, вітаньнямі, дражнілкамі-кепікамі, праклёнамі, загадкамі, скорагаворкамі, каламбурамі, цытатамі з жыдоўскіх песень, анэкдотаў і літаратурных твораў. Сводный электронный каталог библиотек Беларуси. Праверана 14 лістапада 2020.