Перайсці да зместу

Алег Уладзіміравіч Пянькоўскі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Алег Уладзіміравіч Пянькоўскі
Дата нараджэння 23 красавіка 1919(1919-04-23)[1][2]
Месца нараджэння
Дата смерці 16 мая 1963(1963-05-16)[2] (44 гады)
Месца смерці
Альма-матар
Грамадзянства
Прыналежнасць Вялікабрытанія
Род войскаў артылерыя[d]
Званне палкоўнік
Бітвы/войны
Узнагароды і званні
ордэн Чырвонага Сцяга ордэн Аляксандра Неўскага ордэн Айчыннай вайны I ступені ордэн Чырвонай Зоркі медаль «За баявыя заслугі» медаль «За абарону Масквы» медаль «За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» медаль «За вызваленне Прагі» юбілейны медаль «30 гадоў Савецкай Арміі і Флоту» юбілейны медаль «40 гадоў Узброеных Сіл СССР» медаль «У памяць 800-годдзя Масквы» медаль «За бездакорную службу» I ступені Czechoslovak War Cross 1939–1945
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Алег Уладзіміравіч Пянькоўскі (23 красавіка 1919, Уладзікаўказ16 мая 1963, Масква) — палкоўнік (пазбаўлены звання ў 1963 годзе) Галоўнага разведвальнага ўпраўлення (ГРУ) Генеральнага штаба Узброеных Сіл СССР. У 1963 годзе звінавачаны ў шпіянажы (на карысць ЗША і Вялікабрытаніі) і ў здрадзе Радзіме, расстраляны па прысуду Ваеннай калегіі Вярхоўнага суда СССР.

Судовы працэс над Пянькоўскім упершыню ў паслясталінскую эпоху шырока асвятляўся па тэлебачанні, радыё і ў савецкіх газетах, дзе публікаваліся рэпартажы з залы суду, павучальныя каментары і падборкі «лістоў працаўнікоў» з асуджэннем «подлага шпіёна». Стэнаграма працэсу адразу па яго сканчэнні была аддрукавана дзяржаўным выдавецтвам 100-тысячным накладам, вынікі суда абмяркоўваліся ў школах, вышэйшых навучальных установах, у працоўных калектывах. На доўгія гады імя Пянькоўскага стала ў СССР намінальным, ператварылася ў знак здрады[3][4][5].

Многія адмыслоўцы завуць Пянькоўскага самым дзейсным агентам Захаду з тых, што калі-небудзь працавалі супраць СССР. Разам з тым пашыраны экспертныя думкі, што Пянькоўскі не меў доступу да важных дзяржаўных і ваенных сакрэтаў, а яго шпіёнская дзейнасць не нанесла істотнай шкоды абараназдольнасці савецкай дзяржавы.

Шэраг аналітыкаў і ветэранаў спецслужбаў лічыць, што Пянькоўскі мог быць падвойным агентам, падстаўной фігурай ва ўстаноўскім супрацьстаянні паміж Камітэтам дзяржаўнай бяспекі і Галоўным разведвальным упраўленнем Генштаба, або стаў разменнай манетай у сутычцы за ўладу ў СССР. Выкрыццё Пянькоўскага ў 1963 годзе пацягнула здыманне з паста начальніка ГРУ Іван Аляксандравіч Івана Сярова — апоры савецкага лідара Мікіты Хрушчова, і стварыла ўмовы для наступнага зрушэння самага Хрушчова ў кастрычніку 1964 гады і пачатку 18-гадовай эры кіравання Леаніда Брэжнева[3][4][5].

Зноскі

  1. Oleg Vladimirovich Penkovsky // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
  2. а б Oleg Vladimirovich Penkovsky // TracesOfWar
  3. а б Александр Хинштейн. Другая жизнь Олега Пеньковского(недаступная спасылка). Московский комсомолец (3 снежня 2006). Архівавана з першакрыніцы 9 жніўня 2017. Праверана 8 жніўня 2017.
  4. а б Телеканал «Звезда», 2015. Документальный фильм «Предатели. Олег Пеньковский»
  5. а б Алексей Кузнецов, Сергей Бунтман. Суд над американским и британским шпионом Олегом Пеньковским и британским разведчиком Гревиллом Винном. СССР, 1963. Эхо Москвы (29 лістапада 2015). Праверана 8 жніўня 2017.
  • Судебный процесс по уголовному делу агента английской и американской разведок гражданина СССР Пеньковского О. В. и шпиона-связника подданного Великобритании Винна Г. — М., 7–11 мая 1963 г.. — М.: Политиздат, 1963. — 320 с. — 100 000 экз.
  • Дегтярёв К. СМЕРШ. — М.: Яуза Эксмо, 2009. — С. 610—623. — 736 с. — (Энциклопедия спецслужб). — 4 000 экз. — ISBN 978-5-699-36775-7.
  • Максимов А.[Б.] Главная тайна ГРУ. — М.: Яуза Эксмо, 2010. — 416 с. — (ГРУ). — 4 000 экз. — ISBN 978-5-699-40703-3.
  • Лемехов О. И. , Прохоров Д. П. Перебежчики. Заочно расстреляны. — (Особый архив). — М.: Вече; АРИА-АиФ, 2001. — 464 с. — ISBN 5-7838-0838-5 («Вече»), ISBN 5-93229-120-6 (ЗАО «АРИА-АиФ»).
  • Шектер Дж., Дерябин П. Шпион, который спас мир. Том 1—2. — (Секретные миссии). — М.: Международные отношения, 1993. — 296 с. + 296 с. — ISBN 5-7133-0594-5.
  • Записки из тайника — М.: Центрполиграф. — (Секретная папка). — ISBN 5-227-00732-2