Алег Уладзіміравіч Пянькоўскі

Алег Уладзіміравіч Пянькоўскі
Дата нараджэння	23 красавіка 1919(1919-04-23)
Месца нараджэння	Уладзікаўказ, Церская вобласць[d], РСФСР
Дата смерці	16 мая 1963(1963-05-16) (44 гады)
Месца смерці	Масква, РСФСР, СССР
Альма-матар	Ваенная акадэмія імя М. В. Фрунзэ
Грамадзянства	СССР
Прыналежнасць	Вялікабрытанія
Род войскаў	артылерыя
Званне	палкоўнік
Бітвы/войны	Паход Чырвонай Арміі ў Заходнюю Беларусь і Украіну, 1939 савецка-фінляндская вайна Вялікая Айчынная вайна
Узнагароды і званні
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Алег Уладзіміравіч Пянькоўскі (23 красавіка 1919, Уладзікаўказ — 16 мая 1963, Масква) — палкоўнік (пазбаўлены звання ў 1963 годзе) Галоўнага разведвальнага ўпраўлення (ГРУ) Генеральнага штаба Узброеных Сіл СССР. У 1963 годзе звінавачаны ў шпіянажы (на карысць ЗША і Вялікабрытаніі) і ў здрадзе Радзіме, расстраляны па прысуду Ваеннай калегіі Вярхоўнага суда СССР.

Судовы працэс над Пянькоўскім упершыню ў паслясталінскую эпоху шырока асвятляўся па тэлебачанні, радыё і ў савецкіх газетах, дзе публікаваліся рэпартажы з залы суду, павучальныя каментары і падборкі «лістоў працаўнікоў» з асуджэннем «подлага шпіёна». Стэнаграма працэсу адразу па яго сканчэнні была аддрукавана дзяржаўным выдавецтвам 100-тысячным накладам, вынікі суда абмяркоўваліся ў школах, вышэйшых навучальных установах, у працоўных калектывах. На доўгія гады імя Пянькоўскага стала ў СССР намінальным, ператварылася ў знак здрады.

Многія адмыслоўцы завуць Пянькоўскага самым дзейсным агентам Захаду з тых, што калі-небудзь працавалі супраць СССР. Разам з тым пашыраны экспертныя думкі, што Пянькоўскі не меў доступу да важных дзяржаўных і ваенных сакрэтаў, а яго шпіёнская дзейнасць не нанесла істотнай шкоды абараназдольнасці савецкай дзяржавы.

Шэраг аналітыкаў і ветэранаў спецслужбаў лічыць, што Пянькоўскі мог быць падвойным агентам, падстаўной фігурай ва ўстаноўскім супрацьстаянні паміж Камітэтам дзяржаўнай бяспекі і Галоўным разведвальным упраўленнем Генштаба, або стаў разменнай манетай у сутычцы за ўладу ў СССР. Выкрыццё Пянькоўскага ў 1963 годзе пацягнула здыманне з паста начальніка ГРУ Іван Аляксандравіч Івана Сярова — апоры савецкага лідара Мікіты Хрушчова, і стварыла ўмовы для наступнага зрушэння самага Хрушчова ў кастрычніку 1964 гады і пачатку 18-гадовай эры кіравання Леаніда Брэжнева.

Літаратура

• Судебный процесс по уголовному делу агента английской и американской разведок гражданина СССР Пеньковского О. В. и шпиона-связника подданного Великобритании Винна Г. — М., 7–11 мая 1963 г.. — М.: Политиздат, 1963. — 320 с. — 100 000 экз.

• Дегтярёв К. СМЕРШ. — М.: Яуза Эксмо, 2009. — С. 610—623. — 736 с. — (Энциклопедия спецслужб). — 4 000 экз. — ISBN 978-5-699-36775-7.

• Максимов А.[Б.] Главная тайна ГРУ. — М.: Яуза Эксмо, 2010. — 416 с. — (ГРУ). — 4 000 экз. — ISBN 978-5-699-40703-3.
• Лемехов О. И. , Прохоров Д. П. Перебежчики. Заочно расстреляны. — (Особый архив). — М.: Вече; АРИА-АиФ, 2001. — 464 с. — ISBN 5-7838-0838-5 («Вече»), ISBN 5-93229-120-6 (ЗАО «АРИА-АиФ»).
• Шектер Дж., Дерябин П. Шпион, который спас мир. Том 1—2. — (Секретные миссии). — М.: Международные отношения, 1993. — 296 с. + 296 с. — ISBN 5-7133-0594-5.
• Записки из тайника — М.: Центрполиграф. — (Секретная папка). — ISBN 5-227-00732-2

Спасылкі

• Главная тайна ГРУ. Приговор именем Союза Советских Социалистических Республик (по тексту М.: Политическая литература. 1963) Архівавана 15 жніўня 2017.
• Александр Хинштейн. Другая жизнь Олега Пеньковского (нявызн.)(недаступная спасылка). Московский комсомолец (25 красавіка 2006). Архівавана з першакрыніцы 9 жніўня 2017. Праверана 8 жніўня 2017.
• Нехорошев, Григорий. Шпион нетрадиционной ориентации (нявызн.). Совершенно секретно (8 снежня 2016). Праверана 1 красавіка 2017.
• C.Чертопруд. Шпион, который стал мифом «холодной войны». Архівавана 19 кастрычніка 2013.
• Алексей Кузнецов, Сергей Бунтман. Суд над американским и британским шпионом Олегом Пеньковским и британским разведчиком Гревиллом Винном. СССР, 1963 (нявызн.)(недаступная спасылка). Эхо Москвы (29 лістапада 2015). Архівавана з першакрыніцы 7 жніўня 2017. Праверана 6 жніўня 2017.