Амадэй VI

Амадэй VI *Зялёны*
Амадэй VI Зялёны
	Amedeo Il Conte Verde
	; Статуя Амадэя VI у Турыне
	1343 — 1383
Папярэднік	Аймон Міралюбны
Пераемнік	Амадэй VII
Нараджэнне	4 студзеня 1334[…]; Шамберы, Графства Савоя[d], Свяшчэнная Рымская імперыя;
Смерць	1 сакавіка 1383[…] (49 гадоў); Santo Stefano[d], Кампабаса, Неапалітанскае каралеўства;
Месца пахавання	Абацтва Аткомб[d];
Род	Савойскі дом
Бацька	Aymon, Count of Savoy[d]
Маці	Yolande Palaeologina of Montferrat[d]
Жонка	Bonne of Bourbon[d]
Дзеці	Амадэй VII Чырвоны[d]
Дзейнасць	манарх
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Амадэй VI Зялёны (італ.: Amedeo Il Conte Verde; 4 студзеня 1334, Шамберы — 1 сакавіка 1383, Кампабаса) — граф Савойскі з 1343 па 1383 гады, старэйшы сын графа Аймона Міралюбнага і яго жонкі Іаланды Манферацкай. Амадэй быў выдатным палкаводцам і кіраўніком, які істотна пашырыў тэрыторыю Савойскага графства і паспяхова манеўраваў паміж дзвюма вялікімі дзяржавамі, Францыяй і Свяшчэннай Рымскай імперыяй. Ён быў вельмі рэлігійным чалавекам, змагаром за высокія ідэалы рыцарства, апекаваў Петрарку і Гіёма дэ Машо^[5].

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Амадэй атрымаў у спадчыну тытул графа Савойскага ў дзевяць гадоў. У 1348 годзе ён узяў кіраванне графствам у свае рукі. Яму адразу давялося душыць мецяжы ў гарадах П’емонта, а ў 1352 годзе — у Швейцарыі. У 1355 годзе Амадэй ажаніўся са швагеркай дафіна Карла (пазней караля Францыі Карла V), Бонай дэ Бурбон. Шляхам заваяванняў і пакупак да 1360 года Амадэй пашырыў свае ўладанні ў заходніх Альпах, пазней ён далучыў да іх тэрыторыі на італьянскім баку гор.

У 1366 годзе Амадэй адгукнуўся на заклік Папы Рымскага Урбана V пачаць крыжовы паход супраць турак. Ён з невялікай арміяй з 1500—1800 чалавек адбіў у асманаў паўвостраў Галіпалі, захоплены імі ў 1354 годзе^[6]. Паўвостраў быў вернуты візантыйцам, аднак праз некалькі гадоў асманы зноў занялі Галіпалі.

Затым у 1366 годзе Амадэй адправіўся ваяваць з Балгарскім царствам. Высадзіўся на чарнаморскім узбярэжжы, захапіў некалькі балгарскіх гарадоў, аблажыў Варну, і вымусіў балгарскага цара Іаана-Аляксандра вызваліць палоннага візантыйскага імператара Іаана V Палеалога, які даводзіўся Амадэю стрыечным братам^[6]. Амадэй пераканаў Іаана звярнуцца да Папы Рымскага па дапамогу ў вайне з туркамі.

У ліпені 1372 года Амадэй выступіў супраць міланскіх Вісконці ў складзе кааліцыі, на чале якой стаялі Папа Грыгорый XI, кіраўнікі Манферата, Эстэ і Карары, каралева Неапаля, а таксама Генуэзская і Фларэнційская рэспублікі. Амадэю ўдалося абараніць ад міланцаў горад Асці і пры дапамозе Джона Хоквуда разбіць іх войскі. Задаволіўшыся гэтымі поспехамі Амадэй выйшаў з кааліцыі і памірыўся з Вісконці. Неўзабаве ён далучыў да сваіх уладанняў істотную частку Манферата, хоць горад Асці за сабой захаваў Джан Галеаца Вісконці, які даводзіўся Амадэю пляменнікам.

Дзякуючы свайму высокаму аўтарытэту Амадэй неаднаразова выступаў у якасці арбітра для вырашэння спрэчак паміж кіраўнікамі Паўночнай Італіі. Пры яго пасродніцтве ў 1381 годзе быў заключаны мірны дагавор паміж Генуэзскай і Венецыянскай рэспублікамі, які паклаў канец Вайне К’ёджы.

Амадэй у апошнія гады жыцця марыў арганізаваць новы крыжовы паход у Святую зямлю, але гэтым планам не наканавана было збыцца^[5]. У 1382 годзе авіньёнскі Папа Клімент VII папрасіў Амадэя выступіць супраць Карла Дураца, абвешчанага каралём Неапаля рымскім Папам Урбанам VI, і аказаць дапамогу каралеве Джаванне. У чэрвені 1382 года Амадэй выступіў у паход, які з прычыны хвароб і голаду ўграз у Паўднёвай Італіі. Сам Амадэй сканаў у пачатку 1383 года ад хваробы ў Кампабаса.

Зноскі

↑ ^а ^б Lundy D. R. Amadeo VI Conte di Savoia // The Peerage Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824"></a>
↑ Amadeus VI. (Amadeus) // Brockhaus Enzyklopädie
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
↑ Amadeus VI // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>
↑ (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.
↑ ^а ^б Key Figures in Medieval Europe: An Encyclopedia / Richard K. Emmerson (Editor). — Routledge, 2005. — С. 33—35. — ISBN 978-0415973854.
↑ ^а ^б The Oxford Dictionary of Byzantium / Alexander P. Kazhdan (Editor). — Oxford University Press, 1991. — С. 72. — ISBN 978-0195046526.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Encyclopædia Britannica.. Amadeus VI (англ.). Encyclopædia Britannica Online (24 красавіка 2010). Архівавана з першакрыніцы 24 красавіка 2012. Праверана 30 красавіка 2010.

[_3e7d63f6bf6c82c5-1] а ^б Lundy D. R. Amadeo VI Conte di Savoia // The Peerage Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824"></a>

[_e9582d866be341db-2] Amadeus VI. (Amadeus) // Brockhaus Enzyklopädie
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

[_97859d75031d4071-3] Amadeus VI // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>

[_795575f5d3c2cc3f-4] (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.

[emmerson-5] а ^б Key Figures in Medieval Europe: An Encyclopedia / Richard K. Emmerson (Editor). — Routledge, 2005. — С. 33—35. — ISBN 978-0415973854.

[ox-byz-6] а ^б The Oxford Dictionary of Byzantium / Alexander P. Kazhdan (Editor). — Oxford University Press, 1991. — С. 72. — ISBN 978-0195046526.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]