Арнашт Мука

Арнашт Мука
в.-луж.: Arnošt Muka
Дата нараджэння	10 сакавіка 1854(1854-03-10)
Месца нараджэння	Großhänchen[d], Burkau[d], раён Баўтцэн, Саксонія
Дата смерці	10 кастрычніка 1932(1932-10-10) (78 гадоў)
Месца смерці	Баўтцэн, акруга Дрэздэн-Баўцэн[d], Каралеўства Саксонія
Месца пахавання	Q62032743?
Грамадзянства	Германія
Род дзейнасці	пісьменнік, настаўнік, філолаг
Навуковая сфера	лінгвістыка
Альма-матар	Лейпцыгскі ўніверсітэт (1879)
Член у	Пецярбургская акадэмія навук Акадэмія навук СССР Расійская акадэмія навук Маціца серба-лужыцкая Сербская акадэмія навук і мастацтваў
Узнагароды	Ордэн Альбрэхта Ордэн Святога Станіслава Ордэн Святой Ганны III ступені
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Арнашт Мука (н.-луж.: Arnošt Muka, ням.: Ernst Mucke; 10 сакавіка 1854, вёска Вулькі-Восык, Лужыца — 10 кастрычніка 1932, Баўтцэн) — сербалужыцкі педагог, грамадскі дзеяч і славіст. Заснавальнік Сербалужыцкага музея і Сербалужыцкага дома ў Баўтцене.

Біяграфія

Лічыцца адным з самых выбітных сербалужыцкіх гуманістаў XIX і XX стагоддзяў, значна паспрыяўшых развіццю лужыцкай нацыянальнай свядомасці. У 1874—1879 гадах вучыўся ў Лейпцыгскім універсітэце, дзе вывучаў класічную філалогію і славістыку. У 1875 годзе арганізаваў першы моладзевы летнік-фестываль для лужыцкіх гімназістаў пад назвай «Схадзаванка». З 1879 г. быў настаўнікам у Цітаў (Жытава), а пазней у гімназіі ў Баўтцэне (Будзішын). З юнага ўзросту стаў удзельнічаць у лужыцкім культурным і навуковым руху. Член Societas Slavica Budissenensis, а таксама Маціцы Сербскай.

У 1882—1886 гадах быў рэдактарам часопіса Łuzica, а ў 1884—1932 гадах рэдагаваў «Časopis Maćicy Serbskeje» (Часопіс Маціцы Сербскай). На старонках гэтага часопіса ў 1884—1886 гг. ён публікаваў дэмаграфічнае даследаванне «Statistikа Łužiskich Serbow», у якім прадставіў статыстычныя дадзеныя аб колькасці, рассяленню, сацыяльнай структуры і ўзроўні адукацыі лужыцкіх сербаў.

Дзякуючы яго рашучасці і арганізатарскім талентам атрымалася ў 1904 годзе адкрыць Сербалужыцкі дом у Баўтцэне. Акрамя таго, Мука спрабаваў арганізаваць Сербалужыцкі музей. Быў членам шэрагу акадэмій і навуковых таварыстваў (у тым ліку абраны членам-карэспандэнтам Пецярбургскай Акадэміі навук). Падчас падарожжаў па Лужыцы, праводзіў даследаванні мовы, фальклору і культурнай спадчыны лужычанаў. Быў аўтарам мноства навуковых прац, якія моцна паўплывалі на лужыцкую інтэлігенцыю. Выступаў супраць германізацыі. Двойчы адпраўляўся нямецкімі ўладамі ў ссылку ўглыб Германіі за нацыяналістычную дзейнасць.

Пахаваны на Тухарскіх могілках у Будзішыне.

Навуковая спадчына

• Szczątki języka połabskiego Wendów Luneburskich, [in:] i Materiały prace Komisyi językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, t. I, Kraków 1904, s. 313—569.
• Historische und vergleichende Laut — und Formenlehre der niedersorbischen (niederlausitzisch — wendischen) Sprache, Lipsk 1891
• Słownik dolnoserbskeje rěcy a jeje narěcow, St. Petersburg — Praga 1911
• Statistika łužiskich Serbow, 1980. На аснове гэтай працы ў сучаснай Германіі былі вызначаны межы культурна-тэрытарыяльнай аўтаноміі «Лужыцкая пасяленчая вобласць».

Літаратура

• Гугнин А. А. Введение в историю серболужицкой словесности и литературы от истоков до наших дней, Российская академия наук, Институт славяноведения и балканистики, научный центр славяно-германских отношений, М., 1997. — ISBN 5-7576-0063-2 (руск.)
• Лазарава Дз. І. Мука // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11).

Спасылкі

• Арнашт Мука ў Лужыцкім музеі
• Мука, Эрнест // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.