Багуміл Ваячак

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Багуміл (Фёдар Іванавіч) Ваячак
чэшск.: Bohumil Vojáček
Асноўная інфармацыя
Дата нараджэння 10 чэрвеня 1857(1857-06-10)
Месца нараджэння
Дата смерці 3 красавіка 1934(1934-04-03) (76 гадоў)
Месца смерці
Месца пахавання
Краіна
Дзеці Павел Іванавіч Бачынін, Вольга Фёдараўна Боткіна[d] і Марыя Фёдараўна Ваячак[d]
Альма-матар
Месца працы
Музычная дзейнасць
Прафесіі кампазітар, дырыжор, педагог
Інструменты кантрабас
Узнагароды
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Багуміл Вая́чак, пазней Фёдар Іванавіч Вая́чак (чэшск.: Bohumil Vojáček; 10 чэрвеня 1857, Лубна, Чэхія — 3 красавіка 1934, Кіеў) — кампазітар, дырыжор, саліст-кантрабасіст, педагог. Чэх паводле паходжання. Адзін з заснавальнікаў і першы прафесар класа кантрабаса Кіеўскай кансерваторыі.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Багуміл Ваячак нарадзіўся 10 чэрвеня 1857 года ў Багеміі (Чэхія). У 1876[1] (або 1879) годзе скончыў класы кантрабаса і тэорыі музыкі ў Пражскай кансерваторыі. Затым некалькі гадоў выступаў у якасці саліста-кантрабасіста ў сімфанічных канцэртах у Чэхіі, Аўстрыі і Германіі[2].

У 1883 годзе, магчыма па запрашэнні опернага дырыжора і кампазітара Ёзефа Прыбіка[cs][3], Багуміл Ваячак пераехаў у Кіеў, дзе змяніў імя на Фёдар Іванавіч. З 1883 па 1915 гады Ваячак быў артыстам і канцэртмайстрам групы кантрабасістаў Кіеўскага опернага тэатра[uk]. З 1889 года кіяўляне і госці гораду мелі магчымасць пачуць і сольныя выступленні Ваячака ў летніх сімфанічных канцэртах, дзе ён выконваў музыку як саліст-кантрабасіст і другі дырыжор. У 1916-1917 гадах музыкант стаў дырыжорам тэатра «Бергонье» (дырэкцыя Кручыніна), у 1917-1925 гадах — капельмайстрам аркестра кіеўскай міліцыі, а пазней, у 1928-1934 гадах — дырыжорам сімфанічнага аркестра Кіеўскага радыё.

Паралельна з артыстычнай дзейнасцю Ваячак таксама займаўся і дзейнасцю педагагічнай. Пачынаючы з 1885 года і да самай смерці ў 1934 годзе, Ваячак выкладаў у Кіеўскім музычным вучылішчы, якое ў 1913 годзе было рэарганізавана ў Кіеўскую кансерваторыю. У новаўтворанай кансерваторыі Ваячак быў прызначаны прафесарам па класе кантрабаса. У 1914-1915 навучальным годзе ў яго класе вучыўся ўкраінскі кампазітар і дырыжор Міхаіл Верыкоўскі[uk][4]. Апрача Кіеўскай кансерваторыі Ваячак выкладаў і ў шэрагу іншых навучальных устаноў. Так, у 1900-я гады ён быў выкладчыкам музыкі ў Чацвёртай гімназіі і Першым камерцыйным вучылішчы, а ў Музычнай школе Мікалая Іконнікава чытаў курс аркестравых інструментаў. З 1910 года выкладаў кантрабас і быў дырыжорам вучнёўскага аркестра Першай кіеўскай гімназіі[uk][5].

Фёдар Іванавіч Ваячак быў адным з тых, хто падрыхтаваў глебу для з’яўлення ўкраінскай кантрабаснай школы[6]. За час працы ў кансерваторыі ён выхаваў цэлую плеяду выдатных кантрабасістаў, якія працавалі ў Украіне, Румыніі, Малдове і нават у Амерыцы. Адзін з першых яго вучняў Мацвееў шмат гадоў працаваў першым кантрабасістам у Нью-Ёркскім сімфанічным аркестры. Сярод іншых вучняў Ваячака — Мікалаеў, браты Анатоль[uk] і Уладзімір Людміліны[7], педагог Прыемскі[8]. Вядомы ўкраінскі балетны танцоўшчык, харэограф і балетмайстар Серж Ліфар у сваіх успамінах згадвае, што браў у прафесара Ваячака ўрокі ігры на скрыпцы[9]: «Я стаў вучыцца іграць на скрыпцы ў кансерваторыі ў знакамітага прафесара Ваячака. Але скрыпка мяне мала задавальняла, як і ўсе іншыя сольныя інструменты — я любіў спевы, аркестр або аркестр у мініяцюры — раяль, і праз год перайшоў у клас раяля»[10].

Нягледзячы на перагружаны графік, Ваячак таксама пісаў музыку. Яму належаць шматлікія творы для фартэпіяна і «Раманс без слоў» для віяланчэлі і аркестра, опера «Вій» (па аднайменным творы М. В. Гогаля); інструментальнае суправаджэнне оперы Мікалая Аркаса «Кацярына» і оперы Мікалая Лысенкі «Накцюрн»; урачыстая кантата, прысвечаная тэатру Мікалая Салаўцова (для хору, салістаў і аркестра); сімфанічная паэма «Памяці П. І. Чайкоўскага»; маршы для духавога аркестра; уверцюра на малдаўскія народныя мелодыі і інш. У фондах Нацыянальнай бібліятэкі імя У.І. Вярнадскага захаваліся ноты вальса «La Tristesse» для фартэпіяна[3].

У 1926 годзе святкаваўся 50-гадовы юбілей яго музычна-педагагічнай дзейнасці[2]. У 1929 годзе атрымаў званне Герой Працы[uk][11].

Фёдар Іванавіч Ваячак памёр 3 красавіка 1934 года. Пахаваны ў Кіеве на Лук’янаўскіх могілках[uk] (участак 13-III)[12].

Творчасць[правіць | правіць зыходнік]

  • аркестроўка опер:
  • опера «Вій» (па аднайменнай аповесці М. Гогаля)
  • сімфанічная паэма «Памяці П.І. Чайкоўскага» (словы С. Плаксіна)
  • урачыстая кантата, прысвечаная тэатру Салаўцова (для хору, салістаў ды аркестра)
  • уверцюры:
    • уверцюра на малдаўскія народныя мелодыі
    • уверцюра Памяці Леніна
  • маршы для духавога аркестра:
    • «Урачысты актавы марш» (прысвечаны 100-годдзю Першай кіеўскай гімназіі; 1909)
    • марш у гонар Х-годдзя Чырвонай Арміі
    • рэвалюцыйны марш Першага мая
  • для віяланчэлі з аркестрам — раманс без слоў, серэнада
  • 35 музычных п’ес для фартэпіяна[5]

Асабістае жыццё[правіць | правіць зыходнік]

Магіла Багуміла Ваячака на Лук’янаўскіх могілках.

Месцы пражывання[правіць | правіць зыходнік]

З 1883 года Багуміл Ваячак жыў і працаваў у Кіеве. Вядомы наступныя яго месцы пражывання[3][14]:

Сям’я і нашчадкі[правіць | правіць зыходнік]

11 лістапада 1916 года пабраўся шлюбам з Пелагеяй Саваўнай Бачынінай[15], з якой на той момант меў чатырох дзяцей: Мікалая, Паўла, Марыю і Вольгу.

  • Багуміл Ваячак, пазней Фёдар Іванавіч Ваячак (1857—1934)
    • Мікалай Фёдаравіч Ваячак — кантрабасіст[16], яхтсмен[17][18].
    • Павел Фёдаравіч Ваячак, пазней Павел Іванавіч Бачынін (1895—1976) — віяланчэліст і дырыжор, заслужаны дзеяч мастацтваў Малдовы[21].
      • Леанард Паўлавіч Бачынін
      • Вікторыя Паўлаўна Бачыніна
    • Марыя Фёдараўна Рэйслер (1900—?) — жонка інжынера і пісьменніка А. У. Рэйслера[22][23].
      • Арэст Аляксандравіч Рэйслер (1920—?)
        • Аляксандр Арэставіч Рэйслер
        • Эма (прыёмная дачка)
    • Вольга Фёдараўна Боткіна (1903—1977)
      • Іна Мікалаеўна Боткіна (1927—2008) — жонка беларускага мастака У. П. Кульваноўскага.
        • Аляксандра Кульваноўская (нар. 1956)
        • Вікторыя Кульваноўская (нар. 1963)

Зноскі[правіць | правіць зыходнік]

  1. ↑ Доброхотов 1974, с. 83.
  2. ↑ а б Зільберман 2012, с. 308.
  3. ↑ а б в Богумил Воячек (укр.). Сайт «Musician.ua» (30 сакавіка 2017). Праверана 3 сакавіка 2020.
  4. ↑ Зведений каталог нотних рукописів і друкованих видань творів М. І. Вериківського з фондів ЦДАМЛМ України / Автори-укладачі: Ю. В. Бентя, І. Є. Таміліна. — Київ: Центральний державний архів-музей літератури і мистецтва України, 2016.(недаступная спасылка)
  5. ↑ а б Александр Муратов, Дина Муратова. Чешские педагоги классических языков в Киевском учебном округе. Часть 2 (руск.). Сайт гістарычнага таварыства «Русская традиция» (20 сакавіка 2017). Праверана 24 мая 2020.
  6. ↑ Доброхотов 1974, с. 120.
  7. ↑ Столярчук 1996, с. 153.
  8. ↑ Доброхотов 1974, с. 124.
  9. ↑ Зільберман 2012, с. 308—309.
  10. ↑ Зильберман Ю.[uk], Смилянская Ю. Киевская симфония Владимира Горовица. — Киев, 2002. — 412 с.
  11. ↑ Українська музична енциклопедія 2006, с. 417.
  12. ↑ Відомі контрабасисти України… (укр.). Державний історико-меморіальний Лук'янівський заповідник (6 красавіка 2017). Праверана 5 сакавіка 2020.
  13. ↑ Олександр Щетинський. Моя версія «Енеїди» Лисенка(укр.) // Музика[uk]. — Київ: 2013. — № 1 (390). — С. 60—61.
  14. ↑ Житловий будинок 1889–90, в якому проживав Воячек Б. І. (укр.). Звід памяток історіі та культури. Праверана 2 ліпеня 2019.
  15. ↑ Метрычная кніга Мікалаеўскай царквы ў Святошыне[uk] за 1916 год.
  16. ↑ а б в Зинькевич Е. Неформат: о «человекоявлении» Святославе Крутикове(руск.). — Киев
  17. ↑ Батюшков Ю. Под парусами(руск.) // Огонёк[ru]. — 03.10.1954. — Т. 40. — № 1425. — С. 24.
  18. ↑ К. Л. Бирюкович. Киевский крейсерский яхт-клуб (руск.). Сайт «Barque.ru». Праверана 5 сакавіка 2020.
  19. ↑ Метрычная кніга Сабора Раства Багародзіцы ў Пыратыне за 1917 год.
  20. ↑ Воячек Константин Николаевич (руск.). Сайт «Память народа». Праверана 23 сакавіка 2023.
  21. ↑ 06 июня — Календарь событий (укр.). Сайт «Moldovenii.md». Праверана 11 чэрвеня 2021.
  22. ↑ Рейслер Александр Владимирович (руск.). Сайт «Сахаровский центр». Праверана 5 мая 2020.
  23. ↑ РЕЙСЛЕР Александр Владимирович (руск.). Сайт «Заклейменные властью». Праверана 5 мая 2020.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Багуміл_Ваячак&oldid=4551652"