Ваяводскі мундзір

Ваяводскі мундзір — святочны строй польскай шляхты, які мусілі насіць падчас з’ездаў сеймікавых і сеймавых паслы кожнага ваяводства і павета. Быў прыняты пастановай на сейме Рэчы Паспалітай у 1776 годзе, выкарыстоўваўся ў 1776—1795 гадах.

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Сейм 1776 года (польск.) (бел. рэкамендаваў шляхце кожнага ваяводства насіць аднастайныя строі, выкананыя абавязкова з мясцовага сукна, якія павінны былі стаць элементам, які адрозніваў і вызначаў дэпутатаў ад дадзенага рэгіёна. Нягледзячы на тое, што канстытуцыя Сейма не ўказвала знешні выгляд уніформы і ўводзіла свабоду іх нашэння, рэкамендацыі Сейма былі практычна неадкладна выкананы, і асобныя сеймікі прынялі ўласныя колеры адзення, жупанаў і паясоў. Паны прыехалі на Сейм у 1778 годзе ў ваяводскіх мундзірах. Некаторыя ваяводствы (у тым ліку Бжесць-Куяўскае (руск.) (бел. і Інаўроцлаўскае (руск.) (бел.) таксама ўвялі асобную сеймавую форму, адрозную ад адзення на сейміках. Закон аб ваяводскіх мундзірах быў пацверджаны Сеймам 1780 года (польск.) (бел., адначасова забараняючы насіць з імі любыя ўпрыгажэнні.

Ваяводскія мундзіры, якія ўзніклі на хвалі супраціву кансерватыўна настроенай шляхты супраць французскай моды, унеслі свой уклад у абуджэнне нацыянальнай самасвядомасці і згулялі сваю ролю ў працэсе стварэння польскага нацыянальнага касцюму. На яго спаслаўся сейм Герцагства Варшаўскага, увёўшы для шляхты па ўсёй краіне адзіны цэласны строй.

Прыклады[правіць | правіць зыходнік]

ваяводства Брацлаўскае: кунтуш ясна-шафіравы, вылогі^[2] шкарлатныя^[3], жупан белы^[4]
ваяводства Віленскае: кунтуш гранатавы, вылогі і жупан кармазінавыя^[5]^[4]
павет Ашмянскі: кунтуш, вылогі і жупан зялёныя^[4]
ваяводства Полацкае: кунтуш кармазінавы, вылогі і жупан гранатавыя^[4]
ваяводства Новагародскае: кунтуш шкарлатны, жупан і вылогі чорныя^[4]
павет Слонімскі: кунтуш шафіравы, жупан і вылогі саламянага колеру; на сейме — кунтуш кармазінавы, жупан і вылогі шафіравыя^[4]
павет Ваўкавыскі: кунтуш гранатавы, жупан і вылогі кармазінавыя; на сейм — кунтуш кармазінавы, вылогі і жупан гранатавы^[4]
павет Аршанскі, ваяводства Віцебскае: кунтуш зялёны, вылогі і жупан белыя^[4]
ваяводства Брэст-Літоўскае: кунтуш шафіравы, вылогі кармазінавыя, жупан і пас белыя^[4]
ваяводства Мсціслаўскае: кунтуш гранатавы, вылогі блакітныя, жупан саламяны^[4]
ваяводства Менскае: кунтуш кармазінавы, жупан і вылогі гранатавыя^[4]
павет Рэчыцкі Менскага ваяводства: кунтуш кармазінавы, жупан і вылогі белыя^[4]^[6]

Зноскі

↑ Szlachta w mundurach wojewódzkich na polu elekcyjnym
↑ Дэталі мундзіра, якія розніліся колерам ад агульнага колеру мундзіра: каўнер, лацканы, манжэты, акантоўкі
↑ пурпурныя, ярка-чырвоныя
↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^і ^к ^л Бялявіна, В. М. Беларускі касцюм / В. М. Бялявіна, Л. В. Ракава. — Мінск : Беларусь, 2017. — 463 с. : іл. ISBN 978-985-01-1241-5
↑ цёмна-чырвоныя
↑ Zygmunt Gloger. Geografia historyczna ziem dawnej Polski

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Tadeusz Jeziorowski (польск.) (бел., Andrzej Jeziorkowski. Mundury wojewódzkie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. — Warszawa, 1992. — ISBN 83-85314-02-4.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Mundury wojewódzkie (нявызн.).
Mundury wojewódzkie a renesans polskiego stroju narodowego w epoce stanisławowskiej (руск.)

[1] Szlachta w mundurach wojewódzkich na polu elekcyjnym

[2] Дэталі мундзіра, якія розніліся колерам ад агульнага колеру мундзіра: каўнер, лацканы, манжэты, акантоўкі

[3] пурпурныя, ярка-чырвоныя

[БК-4] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^і ^к ^л Бялявіна, В. М. Беларускі касцюм / В. М. Бялявіна, Л. В. Ракава. — Мінск : Беларусь, 2017. — 463 с. : іл. ISBN 978-985-01-1241-5

[5] цёмна-чырвоныя

[6] Zygmunt Gloger. Geografia historyczna ziem dawnej Polski

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]