Германская Паўднёва-Заходняя Афрыка
| пратэктарат | |||||
| Германская Паўднёва-Заходняя Афрыка | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Deutsch-Ostafrika | |||||
|
|||||
 |
|||||
|
1884 — 1915
|
|||||
| Сталіца | Віндхук (з 1891) | ||||
| Грашовая адзінка | Залатая марка[d] | ||||
| Плошча | 835 100 км² | ||||
| Насельніцтва | 200 000 (1902) | ||||
| Форма кіравання | манархія | ||||
| Дынастыя | Гогенцолерны | ||||
| Кіраўнікі дзяржавы | |||||
| Губернатар | |||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||
Германская Паўднёва-Заходняя Афрыка (ням.: Deutsch-Südwestafrika, DSWA) — германскі пратэктарат у Афрыцы ў 1884 - 1915 гг. на тэрыторыі сучаснай Намібіі.
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
Пачатак каланізацыі[правіць | правіць зыходнік]
Хаця ўзбярэжжа сучаснай Намібіі было добра вядома еўрапейцам з XV ст., яго каланізацыя не адбывалася з-за неспрыяльных умоў пустыні Наміб, якая адмяжоўвала ўрадлівае цэнтральнае плато ад марскіх шляхоў. Тэрыторыя здаўна была населена бушменамі і народамі банту. У XVII - XVIII стст. землі ад ракі Аранжавай да сучаснага Віндхука занялі нама, якія мігрыравалі з наваколляў Кейптаўна.
У XIX ст. цэнтральнае плато і ўзбярэжжа наведвалі экспедыцыі паляўнічых і місіянераў з Паўднёвай Афрыкі. У 1868 г. нямецкія місіянеры звярталіся да караля Прусіі за дапамогай у ахове іх місіі на паўднёвым захадзе Афрыкі, але не атрымалі яе. У 1876 г. брытанская адміністрацыя Паўднёвай Афрыкі прыняла захады для кантроля зямель нама, але і яна была вымушаны адмовіцца ад гэтага з-за супраціўлення мясцовых плямён.
Аднак росквіт здабычы кітоў на поўдні Атлантыкі зрабіў у канцы XIX ст. бухты маланаселенага ўзбярэжжа Намібіі прывабнымі для гандляроў і мараходаў. 1 мая 1883 г. брэменскі гандляр Адольф Людэрыц набыў за 200 вінтовак і 100 срэбраных фунтаў у нама землі вакол заліва Ангра-Пекена. У кантракце ён пазначыў плошчу набытых ім тэрыторый у мілях. Нама ведалі працягласць англійскай мілі і былі раз'юшаны, калі даведаліся, што А. Людэрыц вымяраў у даўжэйшых геаграфічных (нямецкіх) мілях. Каб пазбегнуць канфлікта, гандляр звярнуўся да Ота фон Бісмарка з прашэннем усталяваць пратэктарат. 24 красавіка 1884 г. ён атрымаў ад канцлера згоду. 7 жніўня 1884 г. каманды двух германскіх ваенных караблёў прыбылі ў порт Людэрыц і ў прысутнасці правадыра нама ўрачыста паднялі сцяг Германскай імперыі. А. Людэрыц таксама купіў у нама землі ўздоўж паўночнага берага ракі Аранжавая. Да 1885 г. германскі консул у Кейптаўне дамовіўся з брытанцамі пра размежаванне каланіяльных валоданняў на атлантычным ўзбярэжжы. У 1890 г. на месцы былога паселішча бураў на цэнтральным плато нямецкія салдаты заснавалі крэпасць Віндхук. У 1891 г. яна была пераўтворана ў адміністрацыйны цэнтр пратэктарата.
Да 1889 г. у пратэктараце фактычна дзейнічалі дзве адміністрацыйныя каланіяльныя структуры — ваенная, якая абапіралася на колькасна малы гарнізон і была вымушана заключаць мірныя пагадненні з нама і герэра, і цывільная, прадстаўленая нямецкім каланіяльным таварыствам на чале з буйнымі гандлярамі. Злоўжыванні гандляроў прывялі да канфлікта паміж нама і герэра, што стварыла пагрозу для каланістаў. Для нармалізацыі сітуацыі ўрад Германіі паслаў у Паўночна-Заходнюю Афрыку маёра Тэадора Ляйтвейна з шырокімі паўнамоцтвамі. Ён здолеў нанесці паражэнне ўзброеным атрадам тубыльцаў і заключыць новыя пагадненні з правадырамі. У 1896 г. Т. Ляйтвейн афіцыйна быў прызначаны першым губернатарам пратэктарата.
Падчас задушэння ваеннага канфлікта паміж нама і герэра нямецкая адміністрацыя адчужала ўрадлівыя землі цэнтральнага плато і перадавала іх у карыстанне еўрапейскім жывёлагадоўцам. Акрамя нямецкіх каланістаў, у Паўднёва-Заходняй Афрыцы сяліліся выхадцы з Паўднёвай Афрыкі. У 1902 г. прыкладная колькасць насельніцтва пратэктарата складала каля 200 000 чалавек, з іх толькі 2595 былі немцамі, 1354 — афрыканерамі, 452 — брытанцамі.