Тэбрыз

Тэбрыз
	Сцяг
Краіна	Іран;
Каардынаты	38°04′26″ пн. ш. 46°17′46″ у. д.HGЯO
Кіраўнік	Iraj Shahin Baher[d]
Плошча	324 км²;
Вышыня цэнтра	1 340 м
Насельніцтва	▲1 558 693 чал. (2016);
Часавы пояс	UTC+03:30
Тэлефонны код	041
Паштовыя індэксы	51368
Аўтамабільны код	15
Афіцыйны сайт	tabriz.ir
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Тэбры́з^[4], Таўры́з^[4] (перс.: تبریز Tabriz, азерб. Təbriz, تبریز) — горад з насельніцтвам 1,4 мільёна чалавек ля возера Урмія ў Іране, адміністрацыйны цэнтр іранскай правінцыі Усходні Азербайджан. У горадзе асноўны склад насельніцтва складаюць азербайджанцы, пасля іх вынікаюць персы, курды і іншыя нацыянальнасці. Насельніцтва размаўляе як на азербайджанскай, так і на персідскай мовах. Чацвёрты па велічыні горад Ірана.

Гісторыя

IV стагоддзе да н.э. — сталіца Атрапатэны.
III—VII стагоддзя — у складзе дзяржавы Сасанідаў.
XII—XIII стагоддзя — сталіца дзяржавы Атабекаў Азербайджана.
1220—1222 — горад тройчы падвергся нападу манголаў падчас Першага, разведвальнага паходу манголаў на Паўднёвы Каўказ (1220—1222) і тройчы ад іх адкупіўся.
XIII—XIV стагоддзя — адна са сталіц дзяржавы ільханаў-Хулагуідаў.
1375—1468 — сталіца Кара-Каюнлу.
1469—1501 — сталіца Ак-Каюнлу.
1501—1555 — сталіца дзяржавы Сефевідаў.

Горад тройчы быў разбураны (у 858 годзе, 1041 годзе і 1721 годзе) з-за магутных землетрасенняў, а таксама моцна пацярпеў падчас баявых дзеянняў падчас ірана-іракскай вайны 1980—1988 гадоў

Насельніцтва

Год	Колькасць
1974	510 000	^[5]
1983	852 000	^[6]

Год	Колькасць
1995	1 450 000	^[7]
2011	1 500 000	^[8]

Год	Колькасць
2016	1 558 693	^[2]^[3]

Эканоміка

Гістарычна Тэбрыз быў буйным гандлёвым цэнтрам, пра што сведчыць старадаўні Тэбрызскі базар — помнік Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА. Цяпер горад з’яўляецца другім па значэнні прамыслова-індустрыяльным цэнтрам Ірана. У горадзе размешчана сетка профільных заводаў і фабрыкаў Іранскай трактарабудаўнічай кампаніі «Тэбрыз Махсен», якая складае ядро машынабудаўнічай індустрыі Ірана, філіялы якой дзейнічаюць у шматлікіх гарадах краіны і за мяжой. У горадзе размешчаны таксама нафтаперапрацоўчы, хімічны і цэментавы заводы. Развіта лёгкая і тэкстыльная прамысловасць, функцыянуе дыванаткацкая прадзільная фабрыка.

Навука і адукацыя

У 1898 годзе вядомы персідскі паэт Абід-аль-Мемалік пачаў выдаваць у Тэбрызе газету «Адаб».

У Тэбрызе дзейнічаюць каля дваццаці вышэйшых навучальных устаноў, сярод якіх вылучаюцца Тэбрызскі ўніверсітэт, Тэбрызскі ўніверсітэт медыцынскіх навук, Універсітэт мастацтваў і Універсітэт педагогаў Азербайджана. У горадзе знаходзіцца Цэнтр навукі і тэхналогій Усходняга Азербайджана і Тэбрызская нацыянальная бібліятэка.

Гарады-пабрацімы

Баку, Азербайджан^[9]^[10]
Газа, Дзяржава Палесціна
Конья, Турцыя
Магілёў, Беларусь (17 красавіка 2012)^[11]
Стамбул, Турцыя
Худжанд, Таджыкістан

Вядомыя асобы

Гегам Багдасаравіч Сар’ян (1902—1976) — армянскі паэт^[12].

Гл. таксама

Зноскі

↑ ^а ^б ^в Moin M. فرهنگ فارسی معین — Amir Kabir Publishers, 1972.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4746777"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3462918"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3318947"></a>
↑ ^а ^б Statistical Center of Iran > Home
↑ ^а ^б جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری Праверана 29 кастрычніка 2023.
↑ ^а ^б БелЭн 2002.
↑ Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. — Т. 25. — С. 353.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
↑ Географический энциклопедический словарь: Географические названия / под ред. В. М. Котляков — 3-е изд. — М.: Большая российская энциклопедия, 2003. — 903 с. — ISBN 5-85270-216-1
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q120475222"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4236098"></a>
↑ Большой словарь географических названий / под ред. В. М. Котляков — Екатеринбург: Русское географическое общество, 2003. — С. 633. — 832 с. — ISBN 5-94799-148-9
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q113510146"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q726762"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q887"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4236098"></a>
↑ Большая российская энциклопедия — М.: Большая российская энциклопедия, 2004. Праверана 7 ліпеня 2024.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1768199"></a>
↑ http://baku-ih.gov.az/page/26.html
↑ http://azerbaijans.com/content_1719_az.html
↑ https://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/tebriz-islamskaya-respublika-iran/
↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).

Літаратура

Таўры́з // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 460. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
Тебри́з, Тавриз // Т. 25. Струнино — Тихорецк. — М. : Советская энциклопедия, 1976. — С. 353. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
Тебри́з, Тавриз // Большой словарь географических названий (руск.) / Гл. ред. В. М. Котляков. — Екатеринбург: У-Фактория, 2003. — С. 633—634. — 832 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-94799-148-9.
Тебри́з, Тавриз // Географический энциклопедический словарь: Географические названия (руск.) / Гл. ред. А. Ф. Трёшников; Ред. кол.: Э. Б. Алаев, П. М. Алампиев (зам. гл. ред.) и др. — 2-е изд., исправл. и дополн. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 474. — 592 с. — 210 000 экз. — ISBN 5-85270-057-6.
Тебри́з // Географические названия мира: Топонимический словарь: Ок. 5000 единиц (руск.) / Е. М. Поспелов; Отв. ред. P. A. Агеева. — 2-е изд., стереотип.. — М.: Русские словари: ООО «Издательство Астрель»: ООО «Издательство ACT», 2002. — С. 413. — 512 с. — ISBN 5-17-001389-2 (ООО «Издательство ACT»), ISBN 5-271-00446-5 (ООО «Издательство Астрель»), ISBN 5-93259-014-9 (Издательство «Русские словари»).

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Тэбрыз

[_43344d4a2f97202b-1] а ^б ^в Moin M. فرهنگ فارسی معین — Amir Kabir Publishers, 1972.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4746777"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3462918"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3318947"></a>

[_5a6659c337b80721-2] а ^б Statistical Center of Iran > Home

[_a608f449ff840557-3] а ^б جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری Праверана 29 кастрычніка 2023.

[FOOTNOTEБелЭн2002-4] а ^б БелЭн 2002.

[_a3fd782a38fb913b-5] Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. — Т. 25. — С. 353.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>

[_a97c2825ed73a6e2-6] Географический энциклопедический словарь: Географические названия / под ред. В. М. Котляков — 3-е изд. — М.: Большая российская энциклопедия, 2003. — 903 с. — ISBN 5-85270-216-1
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q120475222"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4236098"></a>

[_52135194f3b26bec-7] Большой словарь географических названий / под ред. В. М. Котляков — Екатеринбург: Русское географическое общество, 2003. — С. 633. — 832 с. — ISBN 5-94799-148-9
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q113510146"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q726762"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q887"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4236098"></a>

[_85cda4a641989bfe-8] Большая российская энциклопедия — М.: Большая российская энциклопедия, 2004. Праверана 7 ліпеня 2024.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1768199"></a>

[_e9bc6394305720c4-9] ttp://baku-ih.gov.az/page/26.html

[_cb1058abc9c6e290-10] ttp://azerbaijans.com/content_1719_az.html

[_00066073ca7a7800-11] ttps://goridcentr.csgpb.by/pobratimy/virtualnaya-ekskursiya/tebriz-islamskaya-respublika-iran/

[БЭ14-12] Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]