Гісторыя індуізму

Артыкул па тэматыцы Індуізм
Гісторыя · Пантэон
Кірункі Вайшнавізм · Шываізм Шактызм · Смартызм
Вераванні і практыкі Дгарма · Артха · Кама Мокша · Карма · Сансара Ёга · Бхакці · Мая Пуджа · Мандзір · Кіртан
Свяшчэнныя пісанні Веды · Упанішады Рамаяна · Махабхарата Бхагавад-гіта · Пураны іншыя
Роднасныя тэмы Індуізм паводле краін · Каляндар · Святы · Крэацыянізм · Манатэізм · Зварот у індуізм · Аюрведа · Дж'ёціша
Партал «Індуізм»

Самыя раннія сведчанні аб практыцы індуізму датуюцца перыядам ад позняга неаліта да перыяду Харапскай цывілізацыі (5500-2600 год да н.э.). Вераванні і практыкі дакласічнага перыяду (XVI — VI стагоддзя да н.э.) называюцца «гістарычная ведыйская рэлігія» або «ведызм». Сучасны індуізм утварыўся з Ведаў, найстарэйшай з іх лічыцца «Рыгведа», якую большасць навукоўцаў датуюць XVI — XV стагоддзямі да н.э. Асноўнай рэлігійнай практыкай ведыйскай рэлігіі было здзяйсненне вогненных ахвярапрынашэнняў, якія называлі Яджна, і паўтарэнне ведыйскіх мантр. Старажытныя ведыйскія традыцыі маюць вялікае падабенства з зараастрызмам і іншымі індаеўрапейскімі рэлігіямі.

Свяшчэнная гара Кайлас у Тыбеце лічыцца духоўнай абіцеллю Шывы

У эпічны і пуранічны перыяды, прыкладна ў VI — II стагоддзях да н.э. былі запісаныя першыя версіі эпічных паэм «Рамаяны» і «Махабхараты», хоць вусна яны перадаваліся на працягу многіх стагоддзяў да гэтага перыяду. У гэтых эпічных творах апісваюцца гісторыі пра кіраўнікоў і войны старажытнай Індыі, якія падаюцца ў спалучэнні з рэлігійнымі і філасофскімі трактатамі. У Пуране апісваюцца гісторыі розных аватар, а таксама Дэвы, іх узаемаадносіны з людзьмі і бітвы з дэманамі.

Пачатак новай эпохі ў гісторыі індуізму паклалі прыход i распаўсюджванне па ўсёй Індыі філасофіі Упанішад, джайнізму, і будысцкай рэлігійна-філасофскай думкі. Упанішады, Махавіра і Буда вучылі таму, што для дасягнення мокшы або нірваны, не было неабходнасці прымаць аўтарытэт Ведаў або каставую сістэму. Буда пайшоў значна далей, абвясціўшы, што «Я»/душа і Бог проста не існуюць. Будызм асіміляваў ў свае вераванні некаторыя рысы індуізму. Будызм (ці, прынамсі, будысцкі індуізм) дасягнуў свайго апагею падчас кіравання імператара Ашока і імперыі Маўра, якія змаглі аб’яднаць індыйскі субкантынент у адну дзяржаву у III стагоддзі да н.э.. У II стагоддзі да н э. вылучыліся розныя школы індыйскай філасофіі, такія як Санкх'я, ёга, ньяя, вайшэшыка, пурва-мімамса і веданта. Чарвака, заснавальнік школы атэістычнага матэрыялізму, з’явіўся ў Паўночнай Індыі у VI стагоддзі да н.э. Паміж IV і X стагоддзем н.э., індуізм ўзяў ўверх над будызмам і распаўсюдзіўся па ўсёй Індыі, выцесніўшы будызм за яе межы.

Крышна падымае ўзгорак Говардхана. Барэльеф VII стагоддзе ў Махабаліпурам, Тамілнад

Хоць іслам прыйшоў у Індыю ўжо ў пачатку VII стагоддзя, разам з арабскімі купцамі і заваяваннем Сіндха, ён ператварыўся ў адну з асноўных рэлігій у больш позні перыяд заваявання мусульманамі індыйскага субкантынента. Падчас гэтага перыяду будызм канчаткова прыйшоў у заняпад, а многія індусы перайшлі ў іслам. Многія мусульманскія кіраўнікі, такія як Аурангзеб разбуралі індускія храмы і пераследавалі індусаў, а некаторыя, такія як Акбар, наадварот адрозніваліся памяркоўнасцю. У сярэднія вякі індуізм зведаў вялікія змены, у асноўным дзякуючы вядомым ачар'ям Рамануджы, Мадхве, і Чайтаньі. Паслядоўнікі руху бхакці замянілі абстрактную канцэпцыю Брахмана, якую філосаф Шанкара сфармуляваў за некалькі стагоддзяў перад гэтым, эмацыйнай і гарачай адданасцю альвараў да аватараў Бога, асабліва да Крышны і Рамы.

Індалогія як навуковая дысцыпліна вывучэння індыйскай культуры з еўрапейскай перспектывы ўзнікла ў XIX стагоддзе, яе заснавальнікамі былі такія навукоўцы як Макс Мюлер і Джон Вудроф. Яны прынеслі ведыйскую, пуранічную і тантрычную літаратуру і філасофію ў Еўропу і ЗША.

Літаратура

• Doniger, Wendy (2010). The Hindus: An Alternative History. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-959334-7.
• Eliot, Sir Charles (2003). Hinduism and Buddhism: An Historical Sketch. Vol. I (Reprint ed.). Munshiram Manoharlal. ISBN 978-81-215-1093-6.
• Flood, Gavin (2008). The Blackwell Companion to Hinduism. John Wiley & Sons.
• Jones, Constance; Ryan, James D. (2006). Encyclopedia of Hinduism. Infobase Publishing. ISBN 978-0-8160-7564-5.
• Klostermaier, Klaus K. (2000). Hinduism: A Short History. Oneworld. ISBN 1851682139.
• van der Veer, Peter (1994). Religious nationalism Hindus and Muslims in India. University of California Press. ISBN 0520082567.
• Halbfass, Wilhelm (1988). India and Europe: An Essay in Understanding. State Univ of New York Press. ISBN 0887067948.
• Radhakrishnan, S; Moore, CA (1967). A Sourcebook in Indian Philosophy. Princeton University Press. ISBN 0-691-01958-4.
• A Cultural History of India / Edited by A. L. Basham. — Oxford: Clarendon Press, 1999. — xx, 585 p. — (Oxford India Collection). — ISBN 0195639219.
• Coulson, Michael (1992). Sanskrit: An Introduction to the Classical Language (2nd ed.). Lincolnwood, Ill., U.S.A.: NTC Pub. Group. ISBN 0-8442-3825-2.
• Goldman, RP (2007). The Ramayana of Valmiki: An Epic of Ancient India. Princeton University Press. ISBN 0-691-06663-9.
• Nikhilananda, Swami (1990). The Upanishads: Katha, Iśa, Kena, and Mundaka. Vol. I (5th ed.). New York: Ramakrishna-Vivekananda Center. ISBN 0-911206-15-9.
• Rinehart, R (Ed.) (2004). Contemporary Hinduism: Ritual, Culture, and Practice. ABC-Clio. ISBN 1-57607-905-8.
• Sarma, Dittakavi S. (1944). Studies in the Renaissance of Hinduism in the Nineteenth and Twentieth Centuries. Benares Hindu University.