Лявон Маджарскі

Лявон Маджарскі
Дар[d]
Род дзейнасці	ткач, рамеснік, тэкстыльны дызайнер
Дата нараджэння	каля 1740
Месца нараджэння	Стамбул, Асманская імперыя
Дата смерці	1811
Месца смерці	Слуцк, Слуцкі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя
Месца пахавання	Слуцкі кляштар бернардзінцаў
Грамадзянства	Вялікае Княства Літоўскае
Бацька	Ян Маджарскі
Жонка	Марыяна са Станішэўскіх[d]
Дзеці	Антон Маджарскі[d]

Лявон (Леў) Маджарскі (Лявон Маджаранц) (каля 1740, Стамбул — 1811, Слуцк) — ткач, мастак, кіраўнік і арандатар Слуцкай мануфактуры шаўковых паясоў.

Біяграфія

Сын Яна Маджарскага і яго жонкі Армінэ. Нарадзіўся ў Стамбуле, пасля пераехаў з бацькамі ў Слуцк.

Навучыўся ткацкай справе ў бацькі і заняўся сямейнай справай. Працаваў на Слуцкай мануфактуры шаўковых паясоў, пазней стаў яе арандатарам, а потым і кіраўніком. У 1793 годзе там было 28 станкоў розных тыпаў і 60 супрацоўнікаў. Але дзейнасць «персіярні» ўжо не набірала тыя абароты, як калісьці. Мода на слуцкія паясы адчувальна знізілася. У 1795 годзе Лявон вырашыў ад адмовіцца ад фабрыкі, але з-за агульнай неўрэгуляванасці радзівілаўскіх спраў яму давялося займацца ёй да 1807 года. У якасці расплаты па запазычанасцях Маджарскія займелі маёнтачак Манькаў.

Герб «Дар»

У 1790 годзе падчас Вялікага сойма Лявон Маджарскі атрымаў шляхецкую годнасць за немалыя заслугі перад Айчынай і 500 дукатаў. Апошні кароль Рэчы Паспалітай Станіслаў Аўгуст Панятоўскі надаў у 1791 годзе яму герб «Дар». Праўда, адсутнасць афіцыйнай набілітацыі не замінала Маджарскім пісацца шляхтай яшчэ ў 1770-я гг.

Палітычныя ўмовы, якія неспрыяльна склаліся для Польшчы, прымусілі Лявона Маджарскага спачатку згарнуць вытворчасць напалавіну, а затым, у 1792 годзе зусім ад яе адмовіцца.

Памёр у Слуцку ў 1811 годзе, быў пахаваны побач з бацькам ў тамтэйшых бернардзінаў.

Творчасць

Слуцкі пояс, зроблены Лявонам Маджарскім, 1790-я гады

Стварыў новую сістэму дэкаратыўнага аздаблення сярэднікаў, бардзюраў і галоў паясоў са складанай, шматколернай арнаментацыяй; распрацаваў і відазмяніў вырашэнне галоў паясоў з выявамі букетаў, вазонаў.

Дазваляў сваім палітычным сімпатыям адбівацца на прадукцыі Слуцкай персіярні. Пасля знішчэння аўтаноміі Літвы, у склад якой уваходзілі і беларускія землі, і поўнага аб’яднання яе з Польшчай, Слуцкая фабрыка выпусціла паясы з меткай у выглядзе польскага дзяржаўнага герба — аднагаловага арла з каронай. Адмена канстытуцыі 3 мая 1791 года была адзначана выпускам зялёных паясоў, затканых серабром. Зялёны колер сімвалізаваў надзею і месяц май. Такія паясы насіліся прыхільнікамі канстытуцыі ў знак пратэсту і называліся «пазітыўкамі». Пасля II падзелу Рэчы Паспалітай гэтыя зялёныя паясы былі забаронены.

Сям’я

Ажаніўся 29 чэрвеня 1768 года ў слуцкім касцёле з Марыянай са Станішэўскіх, прадстаўніцай дробнага шляхецкага роду са Случчыны. У шлюбе з ёй нарадзіўся сын Антон-Ігнат, ахрышчаны 15 мая 1770 года, яго хроснымі сталі дзед Ян Маджарскі і Алена Станкевіч. Праз год, 25 траўня 1771 года, быў ахрышчаны другі сын — Ян-Францішак, 23 сакавіка 1773  — Разалія-Язафата, а 25 жніўня 1774 — Анжэла.

Пасля смерці першай жонкі Лявон ажаніўся з Марыяй Латкоўскай, таксама з дробнай слуцкай шляхты, якая яшчэ ў XVII ст. вызнавала кальвінскую веру.

Сын Антон 21 чэрвеня 1799 года ў маёнтку Каўпеніца пад Баранавічамі ажаніўся з Тэафіліяй з Алізаровічаў, прадстаўніцай вельмі старога гарадзенскага шляхецкага роду. Яе бацькам быў ротмістр Гарадзенскага павета Францішак-Канстанцін Алізаровіч, які на той момант ужо памёр, у шлюбе з Петранэлай з Кандыбаў ён меў таксама Юзафа, Антона, Францішку, Ганну-Караліну і Юзафату. Петранэла з Кандыбаў пасля смерці мужа пабралася другім шлюбам з Антонам Ваўкавыцкім, гродзенскім гараднічым. Тэафілія памерла маладой ва ўзросце 26 гадоў. Ад яе Антон Маджарскі меў толькі дваіх дзетак. Па ўсей верагоднасці, першай была Альжбета — будучая маці Станіслава Манюшкі, якая з’явілася на свет у 1800 годзе. Яе брат Лявон-Юзаф-Ігнат быў ахрышчаны 20 жніўня 1801 года. Ён застаўся халастым. Вядомы праз свой гумар і востры розум, у 1824 годзе быў абраны межавым суддзёй наваградскага павета. Апошняя згадка яго імя прыпадае на 1859 год.

Сын Ян ажаніўся з Фаўстынай з Корсакаў, таксама шляхцянкай са Случчыны. Жыў папераменна то ў Красевічах, то ў Драгобылі. Ягоны сын Эдвард памёр малым. Дочкі дасягнулі паўналецця і пайшлі замуж. Юзэфа ў шлюбе з Трацэвічам нашчадкаў не мела. Вікторыя (1815—1886), якая стала жонкай Крушынскага і нарадзіла ад яго пяць сыноў і тры дачкі. Трэцяя дачка, Марыя, выйшла за Юльяна Шпіхальскага, ад якога мела дзяцей. Вікторыя пахаваныя на Кальварыйскіх могілках, дзе ў двайной магіле пахаваныя таксама яе дзеці — Каміла з Крушынскіх Жаба (1848—1892) і Яўген Крушынскі (1852—1904).

Літаратура

• Якуніна, Лідзія Іванаўна. Слуцкія паясы = Слуцкие пояса. Малы лексікон / Л. І. Якуніна ; [рэдактары: А. І. Залескі, К. П. Кабашнікаў ; Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору АН БССР]. — Мінск: Выдавецтва Акадэміі навук БССР, 1960. — 237, [2] с. : іл., каляр. іл.. — 3 000 экз.