Морыц Аранскі

Морыц Аранскі Maurits van Oranje
Марыс Аранскі. Праца Міхіль ван Мірэвельта (каля 1613-1620).
Штатгальтар Галандыі і Зеландыі
1585 — 1625
Папярэднік:	Вільгельм I Аранскі
Пераемнік:	Фрэдэрык-Генрых Аранскі
Штатгальтар Утрэхта, Гелрэ і Аверэйсела
1590 — 1625
Папярэднік:	Адолф ван Ньювенаар
Пераемнік:	Фрэдэрык-Генрых Аранскі
Штатгальтар Гронігена і Дрэнтэ
1620 — 1625
Папярэднік:	Вільгельм Людвіг Насау-Дыленбургскі
Пераемнік:	Эрнст Казімір, граф Насау-Дзіц
Адукацыя:	Лейдэнскі ўніверсітэт
Дзейнасць:	палітык
Веравызнанне:	пратэстанцтва
Нараджэнне:	14 лістапада 1567(1567-11-14) Дыленбург, Нідэрланды
Смерць:	23 красавіка 1625(1625-04-23) (57 гадоў) Гаага, Нідэрланды
Пахаванне:	Ньівекерк[d]
Род:	Насау-Аранская дынастыя
Бацька:	Вільгельм I Аранскі
Маці:	Ганна Саксонская
Жонка:	Margaretha van Mechelen[d]
Дзеці:	афіцыйных няма

Морыц Аранскі (нідэрл.: Maurits van Oranje, ням.: Moritz von Oranien; (13 або 14 лістапада 1567, Дыленбург — 23 красавіка 1625, Гаага) — прынц Аранскі, граф Насау, сын Вільгельма I, паклаўшага пачатак незалежнасці Нідэрландаў. Штатгальтар Галандыі, Зеландыі, Гелдэрланда, Гронінгена і Оверэйсела.

Штатгальтар

Пасля смерці бацькі ў 1585 годзе быў абраны штатгальтарам Галандыі, Зеландыі і Заходняй Фрысландыі, праславіўся як военачальнік, які з поспехам супрацьстаяў лепшым іспанскім генералам, стваральнік новай тактычнай школы.

Морыц першы падзяліў непаваротлівае і няздольнае да манеўраў войска, на больш дробныя і лёгкія часткі. Рыштунак конніцы ён значна палегчыў, звярнуўшы галоўную ўвагу на развіццё рухомасці. Пяхоту і конніцу ён надзяліў статутамі і наогул зрабіў нідэрландскае войска паказальным для ўсіх войскаў Еўропы. Яшчэ больш паўплываў Морыц на развіццё замкавай вайны, звяртаючы асаблівую ўвагу на развіццё актыўнага элемента ў абароне крэпасцяў.

Морыц і Олдэнбарневелт

Дзяржаўным дарадцам Морыца з'яўляўся Ёхан ван Олдэнбарневелт. Часам паміж імі ўзнікалі частыя канфлікты. У 1609 годзе не зважаючы на пратэст Морыца Олдэнбарневелт падпісаў з Іспаніяй Дванаццацігадовае перамір'е, якое трывалася да 1621 года. Напружанне паміж дзяржаўцамі павялічвалася. 13 мая 1619 года Олдэнбарневелт быў арыштаваны, абвінавачаны ў дзяржаўнай здрадзе і пакараны смерцю. Морыцу дасталася неабмежаванная ўлада. Ціснуў на свайго брата Фрэдэрыка Генрыха, каб апошні ажаніўся для захавання дынастыі. У 1621 годзе вайна з Іспаніяй аднавілася. У 1625 годзе Морыц Аранскі памёр, не пакінуўшы пасля сабе афіцыйных нашчадкаў.

Літаратура

• Groen v. Prinsterer, «Maurice et Barnevelt» (Утрэхт, 1875).
• Mała Encyklopedia Wojskowa, 1967, Wydanie I