Мікалай Міхайлавіч Страхаў

Мікалай Міхайлавіч Страхаў
руск.: Николай Михайлович Страхов
Дата нараджэння	2 (15) красавіка 1900
Месца нараджэння	Болхаў, Болхаўскі павет[d], Арлоўская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	13 ліпеня 1978(1978-07-13) (78 гадоў)
Месца смерці	Масква, РСФСР, СССР
Месца пахавання	Данскія могілкі[d]
Грамадзянства	Расійская імперыя  Расійская рэспубліка  РСФСР  СССР
Дзеці	Уладзімір Мікалаевіч Страхаў[d]
Род дзейнасці	навуковы работнік, геолаг
Навуковая сфера	геалогія, геахімія і літалогія
Месца працы	Геалагічны інстытут РАН[d] Маскоўскі геолагаразведачны інстытут[d] Маскоўскі нафтавы інстытут МДУ
Навуковая ступень	доктар геолага-мінералагічных навук (1934) і акадэмік АН СССР[d] (1963)
Навуковае званне	прафесар
Альма-матар	МДУ
Вядомыя вучні	Vladimir Kholodov[d]
Прэміі
Узнагароды	Залаты медаль імя А. П. Карпінскага[d] (1967)
Подпіс
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Мікалай Міхайлавіч Стра́хаў (руск.: Николай Михайлович Страхов; 15 красавіка 1900 — 13 ліпеня 1978) — савецкі геолаг, літолаг і геахімік, доктар геолага-мінералагічных навук (1934), акадэмік Акадэміі навук СССР (1953). Бацька савецкага вучонага У. М. Страхава.

Біяграфія

Нарадзіўся ў горадзе Болхаў (Арлоўская вобласць Расіі) у сям’і настаўніка. У 1918—1919 гадах выкладаў на курсах чырвонаармейцаў, з 1919 года — у школе ў Болхаве. У 1923 годзе паступіў на геолага-геафізічнае аддзяленне фізіка-матэматычнага факультэта Маскоўскага дзяржаўнага ўніверсітэта. Універсітэт скончыў у 1928 годзе. У 1928—1929 гадах працаваў у Маскоўскім аддзяленні Геалагічнага камітэта, з 1934 года ў Геалагічным інстытуце Акадэміі навук СССР. Адначасова ў 1930—1944 гадах выкладаў Маскоўскім геолагаразведачным інстытуце і ў 1936—1937 гадах у Маскоўскім нафтавым інстытуце.

Навуковая дзейнасць

Асноўныя працы М. М. Страхава прысвечаны праблемам ўтварэння асадкавых горных пародам і звязаным з імі карысным выкапням (жалезныя руды, солі, гаручыя сланцы). Развіў і абгрунтаваў параўнальна-літалагічны метад тлумачэння ўтварэння старажытных асадкавых адкладаў. Стварыў вучэнне пра тыпы літагенезу ў розных кліматычных зонах і аб стадыях пераўтварэнні ападкавага матэрыялу ў пароды. Распрацаваў важнейшыя палажэнні геахіміі асадкавага працэсу і разгледзеў яе эвалюцыю ў гісторыі Зямлі, тэорыю дыягенезу, галагенезу, гуміднага рудаўтварэння. Устанавіў заканамернасці ўтварэння жалезарудных, карбанатных і іншых фацый. Вывучыў ўплыў фізіка-геаграфічнага ўзаемадзеяння вадазбораў і вадаёмаў сцёку на размеркаванне элементаў у працэсах утварэння асадкавых парод.

Член Міжнароднай асацыяцыі па седыменталогіі з 1966 года.

Сярод апублікаванага:

• Задачи и методы исторической геологии — М.-Л.: НКТП, 1932. — 146 стр.
• Историческая геология [Текст] : Учебник для высших педагог. учеб. заведений : Утв. Всес. ком-том по делам высшей школы при СНК СССР. — 2-е изд., испр. и доп. — Москва : Учпедгиз, 1938 (Тип. «Кр. пролетарий»). — 500 с.: ил.; 27 см.
• Геологическое строение и история развития Черного моря, М. ‒ Л., 1938 (разам з А. Д. Архангельскім)
• Железорудные фации и их аналоги в истории Земли: опут историко-геологического анализа процесса осадконакопления / Л. В. Пустовалов. — М.: Издательство АН СССР, 1947. — 267 с. — 2000 экз.
• Типы литогенеза и их эволюция в истории Земли. — М.: Госгеолтехиздат, 1963. — 535 с., 7 л. схем., карт.: ил., карт.; 27 см.
• Развитие литогенетнческих идей в России и СССР — М., 1971.
• Проблемы геохимии современного океанского литогенеза. — Москва: Наука, 1976. — 298 с.: ил.; 27 см. — (Труды/ АН СССР Геол. ин-т; Вып. 292)
• Основы теории литогенеза. Том 1. Типы литогенеза и их размещение на поверхности Земли. — М.: Издательство АН СССР, 1960. — 212 с.
• Основы теории литогенеза. Том 2. Закономерности состава и размещения гумидных отложений. — М.: Издательство АН СССР, 1960. — 574 с.
• Основы теории литогенеза. Том 3. Закономерности состава и размещения аридных отложений. — М.: Издательство АН СССР, 1962. — 550 с.
• Избранные труды. Общие проблемы геологии, литологии и геохимии / Н. М. Страхов; Академия наук СССР (АН СССР), Отделение геологии, геофизики и геохимии; авт. предисл. В. Н. Холодов. — Москва : Наука, 1983. — 639 с.: ил., карт., 1 л. портр. — Список трудов: с. 29—35.

Узнагароды

• 3 ордэны Леніна (1953, 1970, 1975);
• 2 ордэны Працоўнага Чырвонага Сцяга (1945, 1960);
• медаль «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» (1946);
• Сталінская прэмія 1948 года;
• Ленінская прэмія 1961 года;
• Залаты медаль імя А. П. Карпінскага Акадэміі навук СССР (1967);
• медалі.

Памяць

Мемарыяльная дошка на будынку Геалагічнага інстытута РАН у Маскве

У гонар М. М. Страхава названы гара ў Антарктыдзе, адзін з найбуйнейшых разломаў у прыэкватарыяльнай частцы Атлантычнага акіяна, мінерал «страхавіт» з класа [[Сілікаты, від выкапнёвай фаўны, навукова-даследчае судна «Акадэмік Мікалай Страхаў» (руск.: «Академик Николай Страхов»).

На будынку Геалагічнага інстытута РАН у Маскве ўстаноўленая мемарыяльная дошка з імёнамі акадэмікаў М. М. Страхава, А. Д. Архангельскага, М. С. Шацкага, А. В. Пейвэ, У. В. Менера, П. М. Крапоткіна.

Літаратура

• Стра́хаў Мікалай Міхайлавіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 204. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Страхов Николай Михайлович / В. Н. Холодов // Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)
• Геологи и горные инженеры России / А. И. Мелуа. — Москва; Санкт-Петербург, 2000. (руск.)
• Смирнов В. И., Тимофеев П. П., Холодов В. Н. Научная деятельность академика Н. М. Страхова // Проблемы литологии и геохимии осадочных пород и руд: К 75-летию академика Николая Михайловича Страхова. — М.: Наука, 1975. — С. 1—16. — 342 с. (руск.)

Спасылкі

• Страхов Николай Михайлович (руск.) (Праверана 26 мая 2023) // Сайт РАН
• Страхов Николай Михайлович (руск.) (Праверана 26 мая 2023) // Сайт РАН
• Ильченко Е. В. Страхов Николай Михайлович // Летопись московского университета (руск.) (Праверана 26 мая 2023)
• Информационная система «История геологии и горного дела» (руск.) (Праверана 27 мая 2023) // Геалагічны інстытут РАН
• Страхов Николай Михайлович // Lithology.ru (руск.) (Праверана 26 мая 2023)
• Стра́хов Николай Михайлович // «Мегаэнциклопедия Кирилла и Мефодия» megabook.ru (руск.) (Праверана 26 мая 2023)
• Мазарович А. О. Научно-исследовательскоесудно «Академик Николай Страхов» (руск.) (Праверана 26 мая 2023)