Міхаіл Трыфанавіч Іаўчук

Міхаіл Трыфанавіч Іаўчук
2-і Сакратар па прапагандзе і агітацыі ЦК КПБ 7 сакавіка 1947 — 19 лютага 1949
Папярэднік	Цімафей Гарбуноў
Пераемнік	пасада скасаваная
Нараджэнне	6 (19) лістапада 1908 ці 19 лістапада 1908(1908-11-19) Завужоўе, Пружанскі павет, Гродзенская губерня, Літоўскае генерал-губернатарства, Расійская імперыя
Смерць	9 студзеня 1990(1990-01-09) (81 год) Масква, РСФСР, СССР
Месца пахавання	Увядзенскія могілкі[d]
Партыя	УКП(Б) (з 1926)
Член у	Акадэмія навук СССР
Адукацыя	Акадэмія камуністычнага выхавання імя Н. К. Крупскай[d]
Навуковая ступень	доктар філасофскіх навук
Дзейнасць	марксізм-ленінізм, гісторыя філасофіі[d] і Дыялектычны матэрыялізм
Месца працы	БДУ Расійскі хіміка-тэхналагічны ўніверсітэт Д. І. Мендзялеева[d] Маскоўская сельскагаспадарчая акадэмія імя К. А. Ціміразева Камуністычны інтэрнацыянал МДУ Уральскі дзяржаўны ўніверсітэт імя А. М. Горкага Інстытут філасофіі РАН[d] Акадэмія грамадскіх навук пры ЦК КПСС
Узнагароды	Медаль «За абарону Сталінграда» Медаль «За абарону Каўказа» Медаль «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 гг.»

Міхаі́л Тры́фанавіч Іаўчу́к (6 (19) лістапада 1908, в. Завужоўе, цяпер Кобрынскага раёна Брэсцкай вобласці — 9 студзеня 1990, Масква) — савецкі філосаф і партыйны дзеяч.

Член кампартыі з 1926 года, кандыдат у члены ЦК КПСС (1971—1981). Дэпутат Вярхоўнага Савета СССР 2-га склікання.

Спецыяліст па гісторыі рускай філасофіі, , прафесар, член-карэспандэнт АН СССР (1946). Замежны член Балгарскай АН (1972). Прадстаўнік александраўскай групы ў савецкай філасофіі.

Першы лаўрэат прэміі імя Г. В. Пляханава (1971).

Біяграфія

Скончыў філасофскае аддзяленне Акадэміі камуністычнага выхавання імя Н. К. Крупскай (1931). Пасля заканчэння — аспірант Камуністычнага універсітэта выкладчыкаў грамадскіх навук. У 1933—1936 гадах начальнік палітаддзела саўгаса ў Беларускай ССР. У 1936—1939 гадах кіраваў кафедрамі дыялектычнага матэрыялізму і марксізму-ленінізму ў Маскоўскім хіміка-тэхналагічным інстытуце і ў Маскоўскай сельскагаспадарчай акадэміі. Кандыдат філасофскіх навук, дысертацыя аб філасофскіх і сацыяльна-палітычных поглядах Бялінскага. У 1939—1941 гадах на партыйнай рабоце ў Выканкаме Камінтэрна, у 1941—1947 гадах ва Упраўленні прапаганды і агітацыі ЦК УКП(б) (з 1944 года намеснік начальніка ўпраўлення), таксама з 1943 года загадваў створанай па яго ініцыятыве кафедрай гісторыі рускай філасофіі на філасофскім факультэце МДУ. Доктар філасофскіх навук (1946), дысертацыя «З гісторыі рускай матэрыялістычнай філасофіі XVIII—XIX стагоддзяў», закрытая абарона праходзіла ў Акадэміі грамадскіх навук пры ЦК партыі. З 4 снежня 1946 года член-карэспандэнт Акадэміі навук СССР па Аддзяленню гісторыі і філасофіі (гісторыя філасофіі).

У 1947—1949 гадах сакратар ЦК КП Беларусі па прапагандзе і агітацыі, таксама працаваў у БДУ.

У 1949—1970 гадах вёў навукова-выкладчыцкую працу ва Уральскім універсітэце (загадваў кафедрай дыялектычнага і гістарычнага матэрыялізму Уральскага дзяржаўнага універсітэта ў 1949—1953 гадах), МДУ (у 1957—1963 гадах загадваў кафедрай гісторыі марксісцка-ленінскай філасофіі на філасофскім факультэце МДУ), Інстытуце філасофіі АН СССР. У 1970—1977 рэктар Акадэміі грамадскіх навук пры ЦК КПСС.

Адзін з заснавальнікаў свярдлоўскай філасофскай школы. Пляханавед.

У 1971 годзе стаў першым у гісторыі лаўрэатам прэміі імя Г. В. Пляханава «за працы „Г. В. Пляханаў і яго працы па гісторыі філасофіі“ (1960), і „Ленінізм, філасофскія традыцыі і сучаснасць“ (1970)».

Водгукі

— Л. Н. Коган:

Аб Іаўчуку нельга судзіць адназначна негатыўна.

— Г. С. Батыгін і І. Ф. Дзявятка:

М. Т. Іаўчук працаваў сакратаром па ідэалогіі ЦК Кампартыі Беларусі. Яго прызначылі туды пасля зняцця з пасады намесніка начальніка Упраўлення прапаганды, дзе ён пакінуў аб сабе, як сказана ў адным з лістоў у ЦК, сумную памяць. У адрозненне ад зручнага маскоўскага жыцця, у Мінску пераважалі суровыя норавы. Аўтар ліста назваў Іаўчука «зазнаўшымся, зарваўшымся і нахабным партбюракратам», «прайдзісветам, мацёрым спяцом па наладжванню асабістага дабрабыту», «заўзятым авантурнікам, да дна выкарыстоўваўшым свой высокі партыйны пост для сваіх нізкіх і карыслівых мэтаў». Гаварылася пра тое, «як спрытна Іаўчук ў тыднёвы тэрмін зарабіў званне прафесара, доктара і залез у члены-карэспандэнты Акадэміі навук СССР», што ўсе яго артыкулы пісаліся падначаленымі, дысертацыя сфабрыкаваная, жонка ходзіць у дыяментах і золаце.

— В. В. Сакалоў:

Іаўчук быў прамоўца добры, і на гэтым ён зрабіў кар’еру, а як філосаф ён зусім нічога сабой не ўяўляў. Заходняй гісторыі філасофіі ён не ведаў зусім, таму і рускую тлумачыў дубова.

Узнагароды

• ордэн Леніна (30.12.1948)
• ордэн Кастрычніцкай Рэвалюцыі (1975)
• 2 ордэны Працоўнага Чырвонага Сцяга (1945; 27.03.1954)
• ордэн Дружбы народаў (20.11.1978)
• ордэн Чырвонай Зоркі (20.04.1944)
• ордэн «Знак Пашаны» (12.12.1968)
• медалі

Асноўныя працы

• Иовчук М. Т. Белинский. Его философские и социально-политические взгляды. М., 1939. 192 с.
• Иовчук М. Т. Развитие материалистической философии в России в XVIII—XIX веках. М., 1940.
• Васецкий Г., Иовчук М. Очерки по истории русского материализма XVIII—XIX вв. М., 1942. 274 [2]с.
• Иовчук М. Т. Классики русской философии XIX века (Белинский, Герцен, Чернышевский, Добролюбов). «Большевик» № 12, 1944 °C.16-29
• Иовчук М. Т. Философские и социально-политические взгляды Н. А. Добролюбова // Большевик, 1945. № 2.
• Иовчук М. Т. Основные этапы и особенности развития русской философии // Вестник АН СССР. 1946. № 10.
• Иовчук М. Т. Г. В. Плеханов и вопросы истории русской философии // Вестник Московского университета. Серия экономики, философии и права. 1956. № 2.-С.15-33.
• Иовчук М. Т. Философские и социологические взгляды Н. П. Огарева. М., 1957. 115 с.
• Иовчук М. Т., Суворов Л. Н. Основные вехи развития в СССР истории философии как науки // Философские науки. 1958. № 1. С.34-51.
• Иовчук М. Т. История философии как наука, её предмет, метод и значение. М., 1960.
• Иовчук М. Т. Г. В. Плеханов и его труды по истории философии. М., 1960. 316 с.
• Иовчук М. Т. Ленинизм, философские традиции и современность. М., 1970.
• Иовчук М. Т. Взаимосвязь истории философии и истории науки в трактовке советской историко-философской науки // Философские науки. 1972. № 1.
• Иовчук М. Т.. О роли историко-философской науки в системе образования // Философские науки .-1973. № 2.
• Иовчук М. Т. Г. В. Плеханов — трибун воинствующего материализма // Философско-литературное наследие Г. В. Плеханова. Т. 1. М., 1973. С. 8-22.
• Иовчук М. Т. Взаимосвязь истории философии и истории науки в трактовке советской историко-философской науки // Философские науки. 1972. № 1.
• Иовчук М. Т., Мамедов Ш. Ф. Проблемы исследования истории философской и общественно-политической мысли в Средней Азии и Казахстане. // Вопросы философии. 1978. № 11.

Літаратура

• Іаўчу́к Міхаіл Трыфанавіч // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 342. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
• Иовчук Михаил Трифонович // Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)

Спасылкі

• Профіль Міхаіла Трыфанавіча Іаўчука на афіцыйным сайце РАН
• Біяграфія ў Даведніку па гісторыі КПСС
• Біяграфія на сайце філасофскага факультэта МДУ(недаступная спасылка)
• Персанальная старонка на сайце «Летапіс Маскоўскага універсітэта»
• Магіла М. Т. Іаўчука на Увядзенскіх могілках