Надзея Канстанцінаўна Крупская

Надзея Канстанцінаўна Крупская
руск.: Надежда Константиновна Крупская
Дата нараджэння	14 (26) лютага 1869
Месца нараджэння	Санкт-Пецярбург, Расійская імперыя
Дата смерці	27 лютага 1939(1939-02-27)[…] (70 гадоў)
Месца смерці	Масква, РСФСР, СССР
Пахаванне	Некропаль каля Крамлёўскай сцяны
Грамадзянства	Расійская імперыя  РСФСР  СССР
Адукацыя	Бястужаўскія курсы[d]
Навуковая ступень	доктар педагагічных навук
Партыя	УКП(б) (1939)
Член у	Акадэмія навук СССР ЦК КПСС Цэнтральны выканаўчы камітэт СССР Усерасійскі цэнтральны выканаўчы камітэт
Род дзейнасці	бібліятэкарка, пісьменніца, настаўніца, палітык
Бацька	Канстанцін Крупскі[d]
Маці	Elizaveta Krupskaya[d]
Муж	Уладзімір Ільіч Ленін
Узнагароды
Аўтограф
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Надзея Канстанцінаўна Крупская (Ульянава) (26 лютага 1869, Санкт-Пецярбург — 27 лютага 1939, Масква) — савецкая грамадская дзеячка, педагог. Жонка У. Леніна. Ганаровы член АН СССР (1931). Доктар педагагічных навук (1936).

Біяграфія

Нарадзілася ў Санкт-Пецярбургу ў незаможнай шляхецкай сям’і беларускага паходжання, якая выехала з Валынскай губерні. Яе бацька — паручнік Канстанцін Ігнацьевіч Крупскі (1838—1883) належаў да арганізацыі Камітэт рускіх афіцэраў у Польшчы, маці — Лізавета Васільеўна Цістрава (1843—1915), гувернантка. Дзед па бацьку Ігнат Крупскі быў прадстаўніком мясцовага дваранства ў Слуцку, у сувязі з чым трапіў у якасці аднаго з герояў у паэму «Файнбергада» слуцкага паэта Р. Скурата.

Скончыла гімназію (1887), вучылася на вышэйшых Бястужаўскіх жаночых курсах. У 1891—1896 г. настаўнічала ў Пецярбургу, адначасова (з 1890) займалася рэвалюцыйнай дзейнасцю. Была арыштаваная ў 1896 г., з 1898 член Расійскай сацыял-дэмакратычнай рабочай партыі, у тым жа годзе яе асудзілі да трох гадоў ссылкі ў сяло Шушанскае Уфімскай губерні (цяпер Краснаярскі край), дзе адбываў ссылку і У. Ульянаў (Ленін). Там яна з ім прымае хрысціянскі шлюб у Рускай Праваслаўнай Царквы. У 1900—1901 адбывала ссылку г. Уфа. З 1901 г. суправаджала У. Леніна ў эміграцыі, падтрымлівала яго ў якасці сакратара і прэс-сакратара. Дапамагала У. Леніну ў выданні газет «Искра» і «Вперёд» (1901—1905), «Пролетарий» і «Социал-демократ» (1907—1911). 3 красавіка 1917 зноў у Расіі. Удзельніца Кастрычніцкай рэвалюцыі 1917. Пасля 1917 г. працавала ў савецкай сістэме адукацыі. Член калегіі Наркамасветы, з лістапада 1920 старшыня Галоўпалітасветы пры Наркамасветы РСФСР, з 1929 намеснік народнага камісара асветы РСФСР. 3 1924 член ЦКК, з 1927 член ЦК ВКП(б).

Распрацоўвала прынцыпы савецкай сістэмы народнай асветы, метадалагічных і метадычных асноў навучання і выхавання. Аўтар прац па педагогіцы і ўспамінаў пра У. Леніна.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 8: Канто — Кулі / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 8. — С. 487. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0144-3 (т. 8).