Сокалы (партызанскі атрад)
| Партызанскі атрад «Сокалы», Спецатрад НКДБ СССР | |
|---|---|
| Гады існавання | 1942—1944 |
| Краіна | |
| Краіны |
 Беларуская ССР |
| Падпарадкаванне | Беларускі штаб партызанскага руху |
| Тып | разведвальна-дыверсійнае і партызанскае падраздзяленне |
| Войны | Вялікая Айчынная вайна |
| Удзел у | |
| Камандзіры | |
| Вядомыя камандзіры |
|
Партызанскі атрад «Сокалы», Спецатрад НКДБ СССР. Дзейнічаў на тэрыторыі Клецкага, Ляхавіцкага, Навамышскага, Кобрынскага, Быценскага, Бярозаўскага, Ганцавіцкага, Драгічынскага раёнаў. Камандзіры — Кірыл Арлоўскі, С. А. Нікольскі.
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
26 кастрычніка 1942 года закінута група «Сокалы» з 10 чалавек — К. П. Арлоўскі «Раман» (камандзір групы), P. В. Івашкевіч «Міша» (камісар), Хуста Лопес «Лорыс», A. М. Бліноў (радыст), М. Г. Калмыкоў, А. А. Васілевіч, I. К. Тунік, I. К. Грыцавец і I. І. Якубоўскі — якія дэсантаваліся за 20 км на ўсход ад Выганаўскага возера і радыравалі ў Цэнтр пра пачатак работы. 20 сакавіка 1943 года да іх дэсантавана яшчэ 8 чалавек. Таксама група папоўніўся мясцовым насельніцтвам і сфарміраваўся атрад з 75 чалавек.
Партызаны пусцілі пад адхон 16 эшалонаў ворага, разбілі больш за 100 чыгуначных вагонаў і платформ, узарвалі 41 аўтамашыну, 4 прамысловыя прадпрыемствы, 2 масты, пашкодзілі больш за 10 км чыгункі, 18 км тэлефонна-тэлеграфнай сувязі, разграмілі 2 гарнізоны. 12 лютага 1943 года байцы атрада на чале з Арлоўскім знішчылі штатс-камісара Баранавічаў, гебітскамісара Баранавіцкай акругі, обергрупенфюрара войск СС, 7 афіцэраў, 2 камендантаў паліцыі і некалькі салдат праціўніка, захапілі дакументы. Перадавалі ў Цэнтр звесткі разведкі.
З мая 1943 года атрад «Сокалы» стаў адной з баз адпраўкі разведвальна-дыверсійных груп далей на захад, у т.л на тэрыторыю акупаванай немцамі Польшчы, атрад забяспечваў іх праваднікамі. Адной з першых такіх разведвальна-дыверсійных груп была «Вест».
5 ліпеня 1944 года атрад (каля 150 чалавек) злучыўся з Чырвонай Арміяй. Камандзіру атрада Кірылу Арлоўскаму нададзена званне Героя Савецкага Саюза.
«Вест»[правіць | правіць зыходнік]
«Вест» — разведвальна-дыверсійная група НКДБ СССР. Камандзір — капітан дзяржаўнай бяспекі Аляксандр Міронаў, аператыўны псеўданім «Ляскоў» («Лесков»).
Закінута на поўдзень Заходняй Беларусі ў жніўні 1942 года, у складзе 28 чалавек дэсантавалася на парашутах у раёне Пясчанкі Мінскай вобласці, у распалажэнне брыгады Градава, адтуль з праваднікамі ў канцы мая — пачатку чэрвеня 1943 года перайшла на базу партызанскага атрада «Сокалы» ў Машукоўскім лесе.
Задачы групы — разведка дыслакацыі нямецкіх войск паміж Брэстам і Варшавай. Для выканання задання да групы са складу атрада «Сокалы» далучаны праваднікі, якія добра ведалі мясцовасць і польскую мову. Аднаму з праваднікоў, Паўлу Сямёнавічу Гаўрысу (з Машукоў), даручылі весці «Вест» на захад, таксама ў склад групы ўвайшлі байцы «Сокалаў» — Павел Вераб’ёў (настаўнік з Мядзведзічаў) і Іван Турэйка.
Група ўнікала сустрэч як з нямецкімі падраздзяленнямі, так і з падраздзяленнямі Арміі Краёвай, хоць і выдавала сябе мясцоваму насельніцтву за адно з апошніх. Паспяхова паўз Бяла-Падляску і Беласток дайшла да Варшавы. З радыёграм групы савецкае камандаванне атрымлівала звесткі пра войскі праціўніка, што дазваляла наносіць авіяцыйныя ўдары.
Потым «Вест» вярнулася назад, прынамсі Павел Гаўрыс зноў далучыўся да «Сокалаў» на тэрыторыі Брэсцкай вобласці.
Памяць[правіць | правіць зыходнік]
У 1972 годзе каля вёскі Машукі Клецкага раёна ва ўрочышчы Раскоп у гонар атрада пастаўлены помнік.
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Беларусь у Вялікай Айчыннай вайне, 1941—1945: Энцыкл. / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1990. — 680 с. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-012-2.
- Павлов В. П. Белорусы в европейском Сопротивлении. — Мн.: Белорусская наука, 2015. — ISBN 978-985-08-1823-2 — С. ?
- Борисов И. Человек из легенды: документальная повесть. — Минск, 1991. — С. 315.
- Зевелев А. И. и др. Ненависть, спрессованная в тол. — М., 1991. — С. 121, 129.