Юньцзінь

Юньцзінь (кіт. трад. 雲錦, спр. 云锦, піньінь yúnjǐn, літаральна: «воблачная парча») — парча, якая паходзіць з горада Нанкіна (КНР) і разам з сунцзінь з горада Сучжоў правінцыі Цзянсу і шуцзінь з правінцыі Сычуань якая прадстаўляе «тры ўзроўні дасканаласці кітайскай парчы». Аб’ект нематэрыяльнай культурнай спадчыны Кітая.

Апісанне

Драконавы халат імператара Цяньлуна з юньцзінь (Музей Грасіі ў Лейпцыгу, Германія)

Воблачная парча ствараецца з шоўку і нітак золата і срэбра; таксама могуць выкарыстоўвацца іншыя матэрыялы — напрыклад, валокны з паўлінавага пяра. Стракаты ўзор на парчы нагадвае пёрыстыя аблокі, што асвятляюцца ўзыходзячым сонцам, што і паслужыла крыніцай яе назвы. Адной з характэрных асаблівасцяў Нанкінскай парчы з’яўляецца тое, што адценні ўзору пад рознымі вугламі гледжання ўспрымаюцца па-рознаму.

Станок для вырабу юньцзінь мае даўжыню 5,6 м, шырыня 1,4 м і вышыню 4 м, за ім адначасова працуе двое ткачоў. Тэхналагічныя асаблівасці вытворчасці дазваляюць выпускаць на адным станку толькі парадку 5 см палатна за працоўны дзень. Шырыня палатна складае 78 см, пры гэтым для яго пляцення патрабуецца 14 000 нітак. Працэс вырабу парчы пачынаецца са стварэння макета на лістку паперы, на якім, акрамя ўзору, пазначаецца будучае размяшчэнне нітак. Затым па створаным макеце пераплятаюць баваўняную нітку асновы з шаўковымі ніткамі ўтка, а таксама дадаюць залатыя і афарбаваныя ў розныя колеры ніткі для стварэння ўзору.

Малюнак на юньцзінь бывае розным і залежыць ад становішча ў дзяржаўнай і сацыяльнай іерархіі чалавека, для якога прызначаўся выраб.

Гісторыя

Станкі для вырабу Нанкінскай парчы (Нанкінскі музей юньцзінь)

Шаўкаводства і шаўкапрадзенне у раёне сучаснага Нанкіна зарадзілася ў эпоху Трохцарства (III стагоддзе). Пасля пераносу Усходняй Цзінь сталіцы ў тут сталі збірацца майстры-ткачы, і пачала актыўна развівацца вытворчасць парчы. Пасля ўсталявання ў XII стагоддзі мангольскай дынастыі Юань у афармленні тканіны стала мацней запатрабавана золата, і тады на аснове каляровай парчы (кіт. трад. 彩錦, спр. 彩锦, піньінь cǎijǐn, пал. цайцзінь), якая існавала да гэтага, з’явілася юньцзінь.

Піка вытворчасць воблачнай парчы дасягнула ў XVII—XVIII стагоддзя, а пасля падзення дынастыі Цын у пачатку XX стагоддзя рэзка пайшла на спад з-за таго, што такі дарагі і складаны ў вырабе матэрыял больш не знаходзіў сабе пакупніка, якім да таго выступаў імператарскі двор.

Пасля ўтварэння КНР была праведзена работа па захаванні традыцый вырабу нанкінскай парчы, для чаго былі створаны спецыяльныя даследчая група ў 1954 годзе і Інстытут у 1957 годзе. У 2004 годзе адкрыўся Нанкінскі музей юньцзінь).

20 мая 2006 года юньцзінь была ўключана ў першы спіс з 226 аб’ектаў нематэрыяльнай культурнай спадчыны Кітая.

28 верасня 2009 года на чацвёртай сесіі Міжурадавага камітэта ЮНЕСКА па захаванні нематэрыяльнай культурнай спадчыны ў Абу-Дабі шаўкаводства і шаўкапрадзенне ў Кітаі, часткай якога з’яўляецца выраб Нанкінскай парчы, было ўнесена ў Рэпрэзентатыўны спіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны чалавецтва.

Юньцзінь разам з сунцзінь з горада Сучжоў правінцыі Цзянсу і шуцзінь з правінцыі Сычуань называюць «трыма ўзроўнямі дасканаласці кітайскай парчы» або таксама — «тры знакамітыя парчы» (кіт.: 三大名锦).