Язэп Рэшаць

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Язэп Рэшаць
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння 28 жніўня 1890(1890-08-28)
Месца нараджэння
Дата смерці 15 лютага 1958(1958-02-15) (67 гадоў)
Месца смерці
Пахаванне
Альма-матар
Месца працы
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці драматург, публіцыст, пісьменнік, педагог, святар, багаслоў, місіянер
Мова твораў беларуская
Грамадская дзейнасць
Партыя
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Язэп Рэшаць (28 жніўня 1890, в. Рушчаны, Гродзенская губерня — 15 лютага 1958; Псеўданімы: Язэп Рушчанец, J.Ruščanec; Крыптанімы: І. Р.) — беларускі рэлігійны і культурна-асветны дзеяч, навуковец, педагог, пісьменнік, драматург і публіцыст. Каталіцкі святар заходняга абраду, бенедыкцінец, місіянер, доктар філасофіі і тэалогіі. Адзін з відных тэолагаў і вучоных у гісторыі беларускага хрысціянскага руху XX стагоддзя.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся ў сялянскай сям'і беларусаў-каталікоў Яна і Ганны (у дзявоцтве Баброўская) Рэшацяў. Скончыў Беластоцкую гарадскую гімназію (1910). У 1910 г. паступіў у Віленскую духоўную каталіцкую семінарыю. На правах члена ўваходзіў у культурна-асветны гурток беларускіх студэнтаў. У 19131915 г. супрацоўнічаў з каталіцкім тыднёвікам «Беларус». Вучыўся ў Грыгарыянскім універсітэце ў Рыме (1913—1919), які скончыў са ступенню доктара філасофіі і тэалогіі, адначасова наведваў заняткі ў папскім Усходнім інстытуце (1919—1921) і ў Collegium Germanicum. Пасвячоны ў святары 2.12.1917 у Рыме.

Пасля вяртання на радзіму ў 1921 г. кароткі час служыў вікарыем-кааператарам у Гродне. Працаваў у Віленскай духоўнай каталіцкай семінарыі на пасадзе прафесара філасофіі і апалагетыкі. Адначасова выкладаў патрыстыку ва Універсітэце Стэфана Баторыя і Закон Божы ў Віленскай беларускай гімназіі.

Прымаў удзел у заходнебеларускім нацыянальна-рэлігійным жыцці. У 19281929 г. актыўны дзеяч Беларускай Хрысціянскай Дэмакратыі. У складзе беларускай дэлегацыі ўдзельнічаў у працы 5-га Уніяцкага кангрэса ў Велеградзе (Чэхаславакія, 20-24.7.1927). Супрацоўнічаў каталіцкім перыядычным выданнем «Chryścijanskaja Dumka».

З прыходам на пасаду кіраўніка Віленскай дыяцэзіі біскупа Р. Ялбжыкоўскага пераведзены ў Беластоцкую настаўніцкую семінарыю, а пазней — на душпастырскую дзейнасць у в. Даўнары на Падляшшы (з 1931). У 1938 г. выехаў у ЗША да кс. Яна Тарасевіча ў мясцовасці Лайл (Ліс-Ілінойс) каля Чыкага, дзе ўступіў у ордэн бенедыкцінцаў у абацтве Св. Пракопа. Пасля года навіцыяту атрымаў манаскае імя Апанас.

Аўтар рэлігійных і навуковых кніг «З Хрысьціянскай Аполёгэтыкі», «Сьвятыя», Асновы хрысціянскай веры для беларускага народа (Вільня, 1927, кірыліцай, пад крыптанімам І. Р.), «Кароткі Катэхізм для Беларусаў-Каталікоў» (Вільня, 1927, лацінкай, выдана за кошт архібіскупа Р. Ялбжыкоўскага; Перавыд.: Мінск, кан. 1941 кс. С. Глякоўскім без дазволу нямецкай цэнзуры). Адзін з распарцоўшчыкаў статуту Лігі абароны правоў беларусаў-каталікоў. Пад псеўданімам Язэп Рушчанец выдаў п'есы «Першыя Ластаўкі», «Зорка-ідэя».

Сястра Язэпа Рэшаця — Марыя, жонка Браніслава Туронка і маці Юрыя Туронка.

Пахаваны на могілках бенедыкцінскага кляштара Св. Пракопа ў Лайле, штат Ілінойс[1].

Бібліяграфія[правіць | правіць зыходнік]

  • Асновы хрысьціянскай веры для беларускага народу, Вільня, 1927
  • Karotki katechizm dla biełarusaŭ-katalikoŭ, Вільня, 1927, друкарня Скарына
  • Z historyi apolohetyki chryścijanskaj, Вільня, 1928 выданьне «Хрысьціняскай Думкі»
  • Pieršyja łastaŭki, п'еса, Вільня, 1931. БІГіК
  • Zorka-ideja, п'еса, Вільня,1933, БІГіК
  • Śviatyja, Вільня-Львоў, 1937, Хрысьціянская Думка
  • Karotki katechizm dla biełarusaŭ-katalikoŭ, Менск, 1941

Зноскі

  1. Гардзіенка Н. Могілкі як частка мемарыяльнай культуры беларускай эміграцыі. — academia.edu.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Гарбінскі Ю. Рэшаць // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).
  • Рэшаць Язэп // Беларускія рэлігійныя дзеячы XX ст.: Жыццярысы, мартыралогія, успаміны. — Мінск-Мюнхен: Беларускі кнігазбор, 1999. ISBN 985-6318-65-3.
  • Туронак Ю. Трагізм і загадкавасьць лёсу. Да гісторыі беларускага каталіцкага душпастырства ў Менску // Мадэрная гісторыя Беларусі. — Вільня, 2008. С. 424;

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]