Віленская беларуская гімназія

З пляцоўкі Вікіпедыя
Jump to navigation Jump to search
Святкаванне ўгодкаў абвяшчэння БНР у Віленскай беларускай гімназіі, 1935

Віленская беларуская гімназія (1919—1944) — адна з першых беларускіх сярэдніх школ ў Вільні.

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Базыльянскія муры, у якіх размяшчалася гімназія ў 1919—1937 гадах

Першыя беларускія школы ў Вільні адкрыліся яшчэ падчас нямецкай акупацыі ў 1915 годзе. Прыватная Віленская беларуская гімназія арганізавана 1 лютага 1919 года Іванам Луцкевічам, дазвол выданы немцамі ў канцы 1918 года і пацверджаны літоўскімі ўладамі напярэдадні заняцця горада Чырвонай Арміяй на пачатку студзеня 1919 года. Рэгулярныя заняткі ў школе пачаліся 1 лютага 1919 года. Гімназія размяшчалася ў г.зв. Базыльянскіх мурах, найбуйнейшым беларускім асяродку ў Вільні[nb 1]. Гімназія з’яўлялася 8-класнай навучальнай установай гуманістычнага тыпу. Па-беларуску спачатку выкладаліся ўсе прадметы толькі ў падрыхтоўчым, першым і другім класах, старшакласнікі вучыліся на рускай мове (выключэнне складалі беларуская літаратура, гісторыя і геаграфія Беларусі). Паступова гімназія стала нацыянальнай навучальнай установай, з 1924 усе дысцыпліны выкладаліся па-беларуску. На пачатку існавання гімназіі разам з ёю дзейнічаў прытулак для дзяцей-сіротаў, заснаваны кс. А. Станкевічам, настаўніцкія курсы.

Інтэрнат побач з касцёлам Св. Казіміра

Гімназія працавала нягледзячы на перашкоды з боку польскіх і савецкіх уладаў, некалькі разоў меняна памяшканне, юрыдычны і адукацыйны статус. Інтэрнат беларускай гімназіі ў другой палове 1930-х гадоў знаходзіўся ў трохпавярховым доме на вул. Вялікай (Didzioji g., 30) побач з касцёлам Св. Казіміра. Па Maironio g., 4 (былая вул. Св. Ганны) знаходзілася сталовая для вучняў беларускай гімназіі. Праваслаўныя вучні гімназіі з канца 1920-х слухалі казані па-беларуску ў царкве Св. Параскевы, або Пятніцкай (Didzioji g., 2).

У гімназіі дзейнічалі вучнёўскія гурткі, духавы аркестр, хор, бібліятэка, выдаваліся друкаваныя і рукапісныя часопісы.

У 1937—1939 гадах беларуская гімназія размяшчалася ў будынку (разбураным у вайну) насупраць касцёла Святога Духа на вул. Дамініканскай (Dominikonu g.), які належаў дзяржаўнай польскай гімназіі імя Юльюша Славацкага(польск.) бел. (з 1932 года беларуская навучальная ўстанова была яе філіялам, у 1939—1941 гадах — мела статус прагімназіі, затым няпоўнай сярэдняй школы).

Дзейнічала да чэрвеня 1944 года, закрытая пасля аднаўлення ў Вільні савецкай улады.

Віленская беларуская гімназія была адукацыйнай установай высокага ўзроўню, таму там апроч беларусаў, вучыліся і яўрэі, і палякі, рускія і некалькі латышоў. Пераймальнікам традыцый Віленскай беларускай гімназіі з’яўляецца беларуская сярэдняя школа імя Ф. Скарыны ў Вільнюсе[nb 2], адкрытая намаганнямі віленскіх беларусаў у канцы XX стагоддзя.

З навучэнцаў гімназіі складалася Беларуская драматычная майстроўня.

Некаторыя супрацоўнікі[правіць | правіць зыходнік]

Група другога выпуску гімназіі. Першая справа ў трэцім шэрагу — Наталля Арсеннева. 1921
  • Абрамовіч Майсей, выкладаў Закон Божы іўдзеям
  • Адольфава[1], настаўніца геаграфіі, гісторыі Польшчы[1]
  • Александровіч Марыя
  • Александроўская («Александровічава»)[1][2], настаўніца польскай мовы, пасля Каліноўскага
  • Аляхновіч Францішак[3], настаўнік польскай мовы
  • Анцукевіч Мікола, настаўнік, дырэктар (?)
  • Астроўская Антаніна[1][4], выкладала «ручную працу»[1]
  • Астроўскі Радаслаў[1], дырэктар (1924—1936, з перапынкам), выкладаў матэматыку, фізіку і касмаграфію
  • Багаткевіч Ян, выкладаў праваслаўную рэлігію
  • Багдановіч Вячаслаў (Вацлаў)[5], настаўнік матэматыкі
  • Багдановіч Генадзь, настаўнік геаграфіі, гісторыі, алгебры, заканадаўства
  • Барысаглебскі Леанід, настаўнік фізікі
  • Бенцлебен (Банцлебен) Наталля[1][6], настаўніца нямецкай мовы
  • Бобіч Ільдэфонс, выкладаў польскую і лацінскую мовы, каталіцкі Закон Божы
  • Бракоўскі Сцяпан, выкладаў гігіену
  • Бэер[1], кіраваў хорам
  • Віславух Севярын[1], выкладаў гісторыю Польшчы
  • Вітан-Дубейкаўская Юліяна, настаўніца нямецкай мовы (1919—22)
  • Вішнеўскі[5]
  • Галкоўскі Канстанцін
  • Гарбачка Алёна, настаўніца французскай мовы
  • Гарэцкая (Чарняўская) Леаніла[1][7], настаўніца беларускай мовы, геаграфіі, арыфметыкі
  • Гарэцкі Максім, беларуская мова
  • Гафтовіч Станіслаў, настаўнік гімнастыкі
  • Глухоўскі Уладзіслаў bepl
  • Глякоўскі Станіслаў, настаўнік Закону Божага (1933—39)
  • Грабінскі Баляслаў, доктар
  • Грыневіч Антон[1], настаўнік спеваў
  • Грышкевіч Францішак, дырэктар (1941—44)
  • Дварчанін Ігнат[1], настаўнік беларускай літаратуры
  • Дзічкоўскі Я.[1], выкладаў праваслаўны Закон Божы
  • Дмахоўскі Аляксандр, настаўнік матэматыкі, касмаграфіі, фізікі
  • Драздовіч Язэп
  • Дубіцкі[1], вёў дадатковыя матэматычныя курсы і падрыхтоўчыя курсы да здачы на атэстат («матуру»)
  • Душэўская Ганна[8], настаўніца польскай мовы
  • Дыліс Павел[9], выкладаў кальвіністам Закон Божы
  • Егер Аляксандр, настаўнік біялогіі і геаграфіі
  • Жук-Грышкевіч Вінцэнт[1], настаўнік гісторыі
  • Заморын Міхаіл[1][5][10], настаўнік беларускай, рускай моў, геаграфіі і гімнастыкі
  • Зарэмба Язэп
  • Згірскі Арон[11], настаўнік спеваў
  • Згірскі Фелікс, настаўнік спеваў і гімнастыкі
  • Згірскі Язэп, настаўнік лацінскай мовы і спеваў
  • Зеньковіч В.[12]
  • Ігнатава Лідзія, настаўніца французскай мовы
  • Ілляшэвіч Мікола[1], выкладаў прапедэўтыку філасофіі
  • Ілляшэвіч Хведар, настаўнік беларускай мовы
  • Казека Сяргей, настаўнік рускай мовы
  • Каліноўскі[1], настаўнік польскай мовы, пасля Швахловіча
  • Капава Галіна, настаўніца гімнастыкі
  • Кароль Сымон[9], настаўнік спеваў
  • Карэтнікаў Ян, настаўнік музыкі
  • Касіньская Габрыелія (Касінская Габрыэля), настаўніца польскай мовы[13]
  • Катовіч Іван[1], настаўнік прыродазнаўства ў першых класах, геаграфіі
  • Катовіч Мікола, дзелавод
  • Кахановіч Міхаіл, старшыня педагагічнай рады (1918), дырэктар (1919—1922), настаўнік гісторыі
  • Кіт Барыс, настаўнік (1931—1939), дырэктар (1939)
  • Коўш Аляксандр[1], настаўнік праваслаўнага Закона Божага
  • Красінскі Мікалай[14], выкладаў гісторыю і рускую мову, інспектар гімназіі
  • Краскоўскі Ян[5], настаўнік гісторыі
  • Крамянёва (Кшэменёва, Кжэменёва) Марыя[1], настаўніца польскай мовы, пасля Александровіч
  • Кульчыцкі Ніл, выкладаў праваслаўны Закон Божы
  • Ласковіч Мікола, настаўнік матэматыкі
  • Луцкевіч Антон[1], настаўнік беларускай мовы
  • Луцкевіч Іван, настаўнік беларусазнаўства і краязнаўства
  • Лукашэвіч У.[1], выкладаў праваслаўны Закон Божы
  • Лукашэвіч[9], сакратар гімназіі
  • Мароз Вольга[9], буфетчыца і прыбіральшчыца
  • Марцінкевіч[Удакладніць!], настаўнік фізкультуры[15]
  • Марцінчык Мікалай[1][16], выкладаў хімію і анатомію
  • Маткоўская Ніна, настаўніца французскай мовы
  • Мікуліна Фаіна[5], выкладчыца агульнай гісторыі, рускай мовы
  • Міхалевіч Аляксандр[1][17], настаўнік лацінскай і нямецкай моў, дырэктар
  • Мэнке Юліяна, выкладала нямецкую мову, агульную гісторыю, прапедэўтыку філасофіі
  • Наруцкая Эмілія, настаўніца гісторыі
  • Неканда-Трэпка Антон[1], дырэктар (1922-23, 1928-30), выкладаў фізіку з 1920
  • Пакроўскі Мікола, доктар
  • Паўловіч Сяргей[1], настаўнік праваслаўнага Закону Божага, дырэктар (1925—1928)[18]
  • Пліс Міхаіл[1], настаўнік праваслаўнага Закону Божага (1919—1923)
  • Пронька Соф’я, настаўніца беларускай мовы, арыфметыкі, малявання, каліграфіі
  • Радзюк Пётра[19], настаўнік фізікі (1941-44)
  • Рак-Міхайлоўскі Сымон, настаўнік матэматыкі, фізікі і хіміі (1920 — ?)
  • Ральцэвіч Канстанцін[1], настаўнік матэматыкі
  • Русак Вольга[20], настаўніца нямецкай мовы (НБГ, з 1934)
  • Русецкая Люба[1], выкладала «навукі аб рэчах»[1]
  • Рэшаць Язэп, настаўнік Закону Божага
  • Савіцкі Іван[1], настаўнік гісторыі ў пачатковых класах
  • Савінскі Леанід[5], настаўнік матэматыкі і фізікі
  • Сакалова-Лекант Алёна[1][21], настаўніца беларускай мовы, арыфметыкі, малявання, каліграфіі (1919—1944)
  • Сасноўская Ніна[1], настаўніца малявання і каліграфіі
  • Сіняўскі Мікола[1], настаўнік матэматыкі
  • Станкевіч Адам[1], кс., настаўнік каталіцкага Закону Божага (1919—1944[1]), лацінскай мовы, дырэктар
  • Талочка Уладзіслаў[5], кс., настаўнік каталіцкага Закону Божага
  • Тарашкевіч Браніслаў, дырэктар (1921—1922), выкладаў прапедэўтыку філасофіі
  • Швахловіч[1], настаўнік польскай мовы
  • Шнаркевіч Язэп[1][22], кіраваў хорам
  • Шутовіч Марыя[5], загадвала інтэрнатам
  • Шырма Рыгор[1], настаўнік спеваў і выхавацель у інтэрнаце
  • Шчасны Пётра[23], настаўнік фізікі
  • Южык Павел, выкладчык малявання (1920-я)
  • Юзьврэк Яўгенія, настаўніца французскай мовы
  • Якубецкі Андрэй, настаўнік гімнастыкі
  • Яцкевіч Мадэст, настаўнік гімнастыкі

Некаторыя вучні[правіць | правіць зыходнік]

Памылкі гістарыёграфаў

Заўвагі[правіць | правіць зыходнік]

  1. ↑ Яшчэ там размяшчаліся 2 беларускія пачатковыя школы (агулам у Вільні іх было 7), Беларускі музей, Беларускае навуковае таварыства, Беларускі нацыянальны камітэт, Беларускія настаўніцкія курсы (рыхтавалі настаўнікаў для беларускіх пачатковых школ), Беларуская школьная рада Віленшчыны, Духоўная семінарыя і царква Св. Троіцы.
  2. ↑ Адзіная поўная сярэдняя школа ў Літве з беларускай мовай навучання, у 2005 годзе ў школе каля 170 вучняў, і каля 40 настаўнікаў, дырэктар — Галіна Сівалава.
  3. ↑ 3,0 3,1 Адзін з ініцыятараў у 1935 стварэння дружыны скаўтаў у ВБГ.
  4. ↑ Ініцыятар стварэння ў 1922 1-й дружыны скаўтаў у ВБГ.
  5. ↑ Брат Яна Пятроўскага?
  6. ↑ Адна з першых абітурыентак.
  7. ↑ Пазней танцор хору Р. Шырмы.

Зноскі

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 1,19 1,20 1,21 1,22 1,23 1,24 1,25 1,26 1,27 1,28 1,29 1,30 1,31 1,32 1,33 1,34 1,35 1,36 1,37 1,38 1,39 1,40 1,41 1,42 1,43 1,44 Галяк, 1982-1983
  2. ↑ Маці Станіслава Александровіча — гісторыка, прафесара ўніверсітэтаў у Торуні і Беластоку.
  3. ↑ У Базыльянскіх мурах месцілася Беларуская драматычная майстроўня Ф. Аляхновіча.
  4. ↑ Жонка Р. Астроўскага
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 Шутовіч Я. Успаміны пра …
  6. ↑ Перад 2-ой сусветнай вайной жыла ў Вільні па вул. Антокаль.
  7. ↑ Жонка М. Гарэцкага
  8. ↑ Сястра К. Дуж-Душэўскага
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 Луцкевіч, 1998
  10. ↑ Паводле ўспамінаў вучняў «найбольш рускі» сярод настаўнікаў. Выехаў у Радашковічы, адкуль у 1930-я перабраўся ў СССР, рэпрэсіраваны.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 Серпухов… С. 32.
  12. ↑ 12,0 12,1 Серпухов… С. 31.
  13. ↑ Wspominana jest jako dobra nauczycielka o usposobieniu romantycznym.
  14. ↑ 14,0 14,1 Ляхоўскі…
  15. ↑ Кіраўнік Віленскага камітэта БНП, арыштаваны савецкай бяспекай, лёс невядомы.
  16. ↑ (3.12.1901, в. Кубельнікі каля Бераставіцы — 23.5.1980). Лекар. Скончыў Віленскі ўніверсітэт (1927), адзін з кіраўнікоў Беларускага студэнцкага саюза, рэдактар часопіса «Студэнцкая Думка», дзеяч Грамады, Таварыства беларускай школы. Настаўнічаў у Віленскай беларускай гімназіі. Некалькі разоў быў арыштаваны польскай паліцыяй, у 1931 сасланы з Вільні пад нагляд паліцыі. Працаваў лекарам у Нараўцы на Беласточчыне. У 1948 арыштаваны органамі савецкай дзяржбяспекі. 12.8.1949 прыгавораны на 10 гадоў лагераў, сасланы ў Варкуту. У 1956 вярнуўся ў Гродна.
  17. ↑ Юрыст. Прыняў духоўны сан — стаў праваслаўным святаром. Падчас 2-ой сусветнай вайны быў настаяцелем прыходу ў Заходняй Беларусі. Пахаваны на Свята-Еўфрасіннеўскіх могілках (Вільнюс).
  18. ↑ Маракоў Л. У. РЛ; РС.
  19. ↑ 19,0 19,1 Пецюкевіч, 2005
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 Летапіс…
  21. ↑ Адна з пачынальнікаў беларускага школьніцтва ды ініцыятараў стварэння ВБГ. Да арышту жыла ў Вільні па вул. Вострабрамскай 8 (Ausros Vartu g. 9) — «Базыльянскія муры». Пасля 1944 рэпрэсіраваная савецкай бяспекай, асуджана на 6 гадоў лагераў. У сяр. 1950-ых вярнулася ў Вільнюс. Памерла ў 1960, пахавана на Свята-Еўфрасіннеўскіх могілках (Вільнюс). Гл.: Войцік Г. Алёна Сакалова-Лекант: (серыя «Партрэты Віленчукоў») / Галіна Войцік. — Вільня: Рунь, 2004. — 17, (3) с.: партр.; ISBN 9955-427-03-5
  22. ↑ З 1921 настаўнік Нясвіжскай беларускай гімназіі. Быў кіраўніком беларускамоўных класаў, выкладчыкам беларускай мовы, беларусазнаўства і спеваў. Пасля закрыцця польскімі ўладамі Нясвіжскай беларускай гімназіі (1924) працаваў настаўнікам у Віленскай беларускай гімназіі. Разам з жонкай Надзеяй пахаваны на праваслаўных Свята-Еўфрасіннеўскіх могілках (Вільнюс).
  23. ↑ Паходзіў з Навагрудчыны. Скончыў Вышэйшую школу гандлёвую ў Варшаве. Валодаў англійскай, нямецкай, рускай, беларускай, польскай мовамі. Разам з Барысам Кітам у 1942 працаваў у семінарыі ў Паставах.
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 24,3 24,4 24,5 24,6 24,7 24,8 Кнырэвіч, 2020
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 25,3 25,4 25,5 25,6 Серпухов… С. 33.
  26. ↑ У 1931 пасля ліквідацыі Клецкай беларускай гімназіі (дзе яго бацька быў настаўнікам) пачаў вучыцца ў Віленскай беларускай гімназіі. Арыштаваны польскі ўладамі, пасля выхаду на волю нелегальна перайшоў у СССР, рэпрэсіраваны.
  27. ↑ Туронак Ю. Беларуская кніга пад…
  28. ↑ [1]
  29. ↑ Дачка Эдварда Будзькі. Выпускніца Віленскага ўніверсітэта. Перад 2-ой сусветнай вайной выйшла замуж за Вацлава Пануцэвіча. У 1939—1941 разам з мужам працавала настаўніцай у Будславе. Пасля 2-ой сусветнай вайны ў эміграцыі. Была настаўніцай прыродазнаўства ў Беларускай гімназіі імя М. Багдановіча ў Германіі. Жыве ў ЗША.
  30. ↑ Дачка Эдварда Будзькі. Выпускніца Віленскага ўніверсітэта. У 1939—1941 працавала настаўніцай у Будславе. Пасля 2-ой сусветнай вайны ў эміграцыі. У 1950-я выйшла замуж за Антона Бяленіса. Жыла ў ЗША. Супрацоўнічала з газетай «Беларус».
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 31,3 31,4 31,5 31,6 31,7 31,8 Коўш, С. Мае ўспаміны…
  32. ↑ Паходзіў з Будслава. У 1939 рэпрэсіраваны савецкай дзяржбяспекай.
  33. ↑ Дачка Зоські Верас
  34. ↑ Эмігравала ў Аўстралію
  35. ↑ Не скончыў навучання, нелегальна перайшоў у СССР, рэпрэсіраваны
  36. ↑ Маракоў РЛ
  37. ↑ Жаўнер Арміі Андэрса, жыў у Вялікабрытаніі
  38. ↑ 38,0 38,1 Серпухов… С. 30
  39. ↑ Сястра Я. Жамойціна. Нар. 9.6.1915 у сялянскай сям’і ў в. Клімавічы, на Лідчыне. Скончыла педагагічны інстытут (1939). У 1939—1941 працавала ў Лідскай беларускай дзесяцігодцы, у тым часе выйшла замуж. З 1941—1943 кіравала Самашкскай беларускай пачатковай школай. У 1943 выехала ў Вільню. З 1946 жыла ў Польшчы ў Любліне, а з 1956 у Варшаве. Працавала настаўніцай рускай мовы ў ліцэі імя Ю. Славацкага. Пам. 3.1.1986.
  40. ↑ Пад акупацыяй кіраваў школай у Пружанах.
  41. ↑ Чыгрын С. Не пыталі, ці зжата, ці скошана… // Ніва № 4 (2280), 23 студз. 2000.
  42. ↑ 1
  43. ↑ Сын Гасана Канапацкага
  44. ↑ Нар. 18.10.1919 у в. Старое Сяло на Міншчыне. Палітычна-грамадскі дзеяч. У 1928—1929 вучыўся ў Радашковіцкай беларускай гімназіі. З 1929 вучань Віленскай беларускай гімназіі (скончыў 1936). Пасля студэнт медыцынскага факультэта Віленскага ўніверсітэта. Быў апошнім кіраўніком Беларускага студэнцкага саюза. Падчас нямецкай акупацыі працаваў у Баранавічах лекарам, належаў да падпольнай Беларускай незалежніцкай партыі. У 1944 арыштаваны НКУС, асуджаны на 10 гадоў зняволення. Памёр у пач. кастрычніка 1984 у Баранавічах.
  45. ↑ Маракоў РЛ.
  46. ↑ Паводле адных звестках, расстраляны немцамі ў 1943 на даносе, па другіх — палякамі ў 1944 (Коўш С.), паводле трэціх — пасля 2-ой сусветнай вайны жыў у Вілейцы і быў рэпрэсіраваны.
  47. ↑ 47,0 47,1 47,2 Наша слова, 1991, № 22, 17-23 ліпеня.
  48. ↑ Нар. 1922. Падчас нямецкай акупацыі — афіцэр Беларускай Краёвай Абароны, быў у батальёне «Дальвіц», арыштаваны ў Польшчы (1945), праходзіў па працэсе над кіраўнікамі БНП («справа 6-ці», Мінск, 1946), пасля лагераў жыў у Вільнюсе. Пам. 1997.
  49. ↑ Маракоў Л. Міско Якуб Герасімавіч // Рэпрэсаваныя літаратары… Т. 2.
  50. ↑ 50,0 50,1 Бацька — настаўнік гімназіі Аляксандр Міхалевіч
  51. ↑ нар. 1917. Навучаўся адзін год. Скончыў чыгуначную школу ў Лунінцы. Пасля вайны жыў у Польшчы, працаваў на «Pafawag» (фабрыка чыгуначных вагонаў) ва Уроцлаве. Памёр 1968, Уроцлаў.
  52. ↑ нар. 1911. Навучаўся адзін год. Перад 2-ой сусветнай вайной працаваў бухгалтэрам у Лунінцы. Пасля вайны жыў у Польшчы. Памёр у 1995, Длугалэнцы каля Уроцлава.
  53. ↑ Сын Антона
  54. ↑ Сястра Яраслава Станкевіча.
  55. ↑ Нар. 1915, сын А. Сакаловай-Лекант. Скончыў Віленскую беларускую гімназію, юрыдычны факультэт Віленскага ўніверсітэта. У 1938 вывучаў юрыспрудэнцыю ў Варшаве. У 1941 — бурмістар г. Беразіно. У 1942 удзельнічаў ў несавецкім беларускім партызанскім руху, у атрадзе Ул. Шавеля пад Барысавам. Афіцэр Беларускае Краёвае Абароны, член БНП. Пасля вайны ў Германіі, далейшы лёс невядомы, магчыма эміграваў ў Амерыку.
  56. ↑ Міхась Хмялеўскі. Памёр Вінцук Склубоўскі // Тыднёвік беларусаў у Польшчы «Ніва». — 2002. — № 20 (2401).
  57. ↑ Сын Ст. «Кнігара» Станкевіча, брат Міраславы Русак
  58. ↑ Брат Казіміра Сваяка. Нар. 30.8.1907 у вёсцы Барані на Віленшчыне. У 1939 скончыў агранамічны факультэт Віленскага ўніверсітэта. У 1945 прыехаў у Сопат, да 1952 працаваў у Аддзеле сельскай гаспадаркі ваяводскай управы ў Гданьску, пасля ў Міністэрстве сельскай гаспадаркі ў Варшаве. У 1972 выйшаў на пенсію, пісаў артыкулы па аграноміі ў часопіс «Gromada Rolnik Polski». Пам. 9.8.1982.
  59. ↑ Кіт, Б. Успаміны аб…
  60. ↑ Пасля быў студэнтам юрыдычнага факультэта Віленскага ўніверсітэта. З 1943 камендант паліцыі Мінскай акругі, увосень 1943 загінуў пры невысветленых акалічнасцях. Яго памяці, між іншых, прысвечаны ўспаміны Язэпа Малецкага («Пад знакам Пагоні», Таронта, 1976).
  61. ↑ Сын Зоські Верас
  62. ↑ Нар. 27.4.1922 у вёсцы Заполле на Навагрудчыне (цяпер Карэліцкі р-н Гродзенскай вобл.) у сялянскай сям’і. Грамадская дзеячка, лекар. Скончыла Віленскую беларускую гімназію (1939). Удзельнічала ў II Усебеларускім кангрэсе. Арыштавана ў 1948 калі была студэнткай 4 курсу медінстытуту, асуджаная на 25 гадоў зняволення, пакаранне адбывала ў Кінгірскім лагеры. Пасля вызвалення (1956) была залічана на 4 курс Мінскага медінстытута. Працавала лекарам, жыла ў Навагрудку. Пам. 20.11.1998.
  63. ↑ Вера Сымонаўна Спарычанка‑Шостак. Нар. 19.12.1917 на Навагрудчыне. Працавала настаўніцай англійскай мовы ў Вільнюсе. Мела дачку і сына Яраслава Войціка. Пам. 4.3.2008, пахаваная на праваслаўных могілках Быліны (Вільнюс).
  64. ↑ Ёрш С. Сябры Беларускай Незалежніцкай Партыі. Біяграфічны даведнік // Вяртаньне БНП. Асобы і дакумэнты Беларускай Незалежніцкай Партыі. — Слонім-Мінск, 1998.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Адамковіч, Аляксандр. Беларусы ў Літве: учора і сёння. Кніга І – Вільня / рэд. Лілея Плыгаўка. — Вільня: Таварыства беларускай культуры ў Літве, 2010. — С. 43-78. — ISBN 978-9955-578-14-7.
  • Вабішчэвіч А. Праблема нацыянальнай свядомасці ў дзейнасці Таварыства беларускай школы ў 1920-30-я гады // Фарміраванне і развіццё нацыянальнай самасвядомасці беларусаў: Матэрыялы Міжнароднай канферэцыі, якая адбылася ў Маладзечне 19-20 жніўня 1992 г. — Мн.: Нацыянальны навукова-асветны цэнтр імя Ф.Скарыны, 1993. — С. 164—167.
  • Вабішчэвіч А. М. Беларускія гімназіі ў культурна-асветніцкім і грамадска-палітычным жыцці Заходняй Беларусі (1920 — 1930-яя гг.) // Białoruskie Zeszyty Historyczne. — 2002. — № 18. — С.78 — 90.
  • Вабішчэвіч А. М. Нацыянальная школа ў Заходняй Беларусі (1921—1939) // Беларускі гістарычны часопіс. — 1994. — № 2. — С. 38-46.
  • Вабішчэвіч А. М. Таварыства беларускай школы // Беларускі гістарычны часопіс. — 1997. — № 1. — С. 86-99.
  • Вабішчэвіч А. М. Асвета ў Заходняй Беларусі (1921—1939). — Брэст, 2004. — 116 с.
  • Галяк Л. Успаміны. У 2-х кн.. — ЗША: Летапіс, 1982-1983.
  • Гардзіенка, Н. Дзеячы беларускай паваеннай эміграцыі (біяграфічны даведнік) / Натальля Гардзіенка // Запісы БІНіМ. — 2014. — № 37. — С. 10 — 258. — С. 220.
  • Катковіч A., Катковіч-Клентак В. Успаміны / Навук. рэд. Глагоўская А., Харужы В. — Беласток: Беларускае гістарычнае таварыства, 1999. — 142 с. ISBN 83-909009-9-8.
  • Кіт Б. Успаміны аб Беларускай гімназіі ў Вільні (1928—1939) былога вучня, вучыцеля i дырэктара гэтай гімназіі / Летапіс віленскай беларускай гімназіі 1919—1944 // Спадчына. № 1, 1999. — С. 29-60.
  • Кнырэвіч С. Магілы беларусаў у Чэхіі і Славакіі. — Прага, 2020. — 270 с. — ISBN 978-80-908078-0-8.
  • Коўш С. Мае ўспаміны зь Віленскай беларускай гімназіі / Летапіс віленскай беларускай гімназіі 1919—1944 // Спадчына. № 1, 1999. — С. 29-60.
  • Летапіс віленскай беларускай гімназіі 1919—1944 // Спадчына. № 1, 1999. — С. 29-60.
  • Луцкевіч Л. Вандроўкі па Вільні.. — Вільня: Рунь, 1998. — ISBN 9986-9228-2-8.
  • Луцкевіч, Л. Віленская беларуская гімназія // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Т. 2. Беліцк — Гімн / БелЭн; Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1994. — 537 с.: іл. — ISBN 5-85700-142-0.
  • Нарысы гісторыі народнай асветы і педагагічнай думкі ў Беларусі. — Мн.: Народная асвета, 1968. — 624 с.
  • Пецюкевіч М. Лісты / рэд. Глагоўская Галена, Харужы Вячаслаў. — Беласток: Беларускае Гістарычнае Таварыства, друкарня: Offset-Print, Białystok, 2005. — 154 с. — ISBN 83-60456-00-3.
  • Ляхоўскі, У. Маладзёвы рух паміж дзвюмя войнамі (1921—1939 гг.) // Спадчына. — 2012. — № 161. — С. 3—115
  • Тумаш, В. Беларуская Віленская гімназія // Полацак. — 1992. — № 3 (13). — С. 48 — 52; № 4 (14). — С. 55 — 57; № 5 (15). — С. 49 — 51; № 9 .919). — С. 37 — 40.
  • Туронак Ю. Беларуская кніга пад нямецкім кантролем (1939—1944). — Мн., 2002.
  • Siemakowicz, M. Organizacja szkolnictwa dla ludności białoruskiej w II Rzeczypospolitej. // Białoruskie Zeszyty Historyczne. — 1999. — № 12.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Віленская_беларуская_гімназія&oldid=3832551"