Цьмянец духмяны

	Цьмянец духмяны
Навуковая класіфікацыя
Дамен:	Эўкарыёты
Царства:	Расліны
Аддзел:	Кветкавыя
Клас:	Двухдольныя
Парадак:	Парасонакветныя
Сямейства:	Парасонавыя
Падсямейства:	Apioideae
Трыба:	Scandiceae
Падтрыба:	Scandicinae
Род:	Цьмянец
Від:	Цьмянец духмяны
Міжнародная навуковая назва
	Chaerophyllum aromaticum L., Sp. pl. 1:259. 1753
ITIS	822322
NCBI	82082
EOL	5040731
GRIN	t:315549
IPNI	840135-1
TPL	kew-2714173

Цьмяне́ц духмяны^[3]^[4] (Chaerophyllum aromaticum) — від кветкавых раслін роду Цьмянец (Chaerophyllum) сямейства Парасонавыя (Umbelliferae).

Назвы

Цьмянец духмяны, цьмянец дзікі, дзеньчаль^[5]^[6].

Батанічнае апісанне

Шматгадовая травяністая расліна з тоўстым карэнішчам і вышынёй да 2 м. Сцябло прамастойнае, моцнае, галінастае, злёгку ўздутае ў вузлах, апушанае цвёрдымі валаскамі ў ніжняй частцы. Лісце буйное, шэра-зялёнага колеру, двойчытрайчастае або амаль тройчытрайчастае, з суцэльнымі, зубчастымі па краі сегментамі. Ніжняе лісце на доўгіх чаранках, верхняе — з меншай пласцінкай, пераходзячай у похву. Кветкі белыя, у парасоніку з 12—20 прамянямі першага парадку. Тычынак 5. Плод — віслаплоднік.

Распаўсюджанне і экалогія

Расліна распаўсюджана на тэрыторыі Еўропы, на Каўказе (Грузія) і ў Турцыі^[7]. Святлолюбівая расліна, мезафіт і мезатроф^[8]. Расце на сухіх і стэпавых лугах, па берагах вадаёмаў і ў прыбярэжных хмызняках, на ўзлесках, у алешніках, шыракалістых і зрэджаных хваёва-дубовых лясах, у ярах, на аблогах, пустках. Цвіце ў ліпені^[3].

Ахоўваецца ў Эстоніі і шэрагу рэгіёнаў Расіі^[9].

Выкарыстанне

Лекавая расліна (настой карэнішча выкарыстоўваецца пры хваробах страўніка). Добры меданос. Маладыя парасткі магчыма выкарыстоўваць у ежу.

Зноскі

↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
↑ ^а ^б Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1986. — 583 с., іл. — 10 000 экз.
↑ Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 35. — 160 с. — 2 350 экз.
↑ Анненков Н. (руск.) (бел. Ботанический словарь, Спб, 1878
↑ Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. Горы-Горкі, 1927
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) (англ.)
↑ Бутень ароматный: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
↑ ООПТ России.

Літаратура

Бывалава Т. А. Цьмянец // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1986. — С. 291. — 583 с., іл. — 10 000 экз.
Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. 959. Chaerophyllum aromaticum L. — Бутень ароматный // Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах. — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл, 2003. — Т. 2. Покрытосеменные (двудольные: раздельнолепестные). — С. 622. — ISBN 9-87317-128-9.

Спасылкі

Бутень ароматный: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
Chaerophyllum aromaticum L. (Бутень душистый, Бутень ароматный) у базе біяразнастайнасці на сайце інфармацыйна-аналітычнай сістэмы «ООПТ России». (руск.) (Праверана 24 чэрвеня 2023)
Бутень // Архив природы России Архівавана 21 лютага 2020. (руск.) (Праверана 24 чэрвеня 2023)

[1] Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.

[2] Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».

[ЭПБ5-3] а ^б Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1986. — 583 с., іл. — 10 000 экз.

[Киселевский-4] Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 35. — 160 с. — 2 350 экз.

[ReferenceA-5] Анненков Н. (руск.) (бел. Ботанический словарь, Спб, 1878

[6] Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. Горы-Горкі, 1927

[GRIN-7] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) (англ.)

[ПЛНТ-8] Бутень ароматный: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)

[FOOTNOTEООПТ_России-9] ООПТ России.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]