Ааміцэты

Ааміцэты
Лічынка насякомага, пашкоджаная ааміцэтам роду сапралегнія (Saprolegnia)
Навуковая класіфікацыя
Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Храмісты Аддзел:  Ааміцэты Клас:  Ааміцэты
Міжнародная навуковая назва
Oomycetes G. Winter, 1880
Парадкі
Lagenidiales Leptomitales Peronosporales Pythiales Rhipidiales Saprolegniales Sclerosporales
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы NCBI   4762 EOL   5719 MB   90274

Ааміцэты (Oomycota, Oomycetes) — аддзел (ці клас) мікраскапічных міцэліяльных арганізмаў. Раней адносілаіся да грыбоў (фікаміцэтаў), затым пераведзены з царства Fungi ў Chromista (па іншай сістэме ў Straminopila). Апошнія ўключаюць, нароўні з шэрагам груп водарасцей, грыбападобныя арганізмы, адрозныя ад сапраўдных грыбоў паводле біяхімічнага складу клетак, іх ультраструктуры, наяўнасці стадыі са жгуцікамі (гладкім і пёрыстым). Падабенства гэтай групы з грыбамі выяўляецца ў будове грыбніцы (міцэлію) і размнажэнні спорамі.

Будова

Міцэлій цэнацытны, г.зн. шматядзерны, які не мае перагародак, акрамя тых, якія адасабляюць рэпрадуктыўныя органы. Ён звычайна разгаліноўваецца слаба, у некаторых прымітыўных відаў фармуе плазмодый. Клетачная сценка складаецца з цэлюлозы (а не хіціну як у сапраўдных грыбоў) і глюкана. Гэта сведчыць пра паходжанне аамаіцэтаў ад жоўта-зялёных водарасцей або флагелятаў.

Уключаюць два класы: гіфахітрыдыяміцэты (Hyphochytridiomycetes) і ўласна ааміцэты (Oomycetes). Да першага класа адносяцца водныя арганізмы са слаба развітым міцэліем, якія паразітуюць на водарасцях і некаторых водных беспазваночных. Палавы працэс характарызуецца зліццём дзвюх рухомых гамет. У прадстаўнікоў другога класа міцэлій няклетачны, добра развіты. Падчас аагамнага палавога працэсу зліваюцца яйцаклетка і спецыялізаваная шмат’ядравая галіна міцэлію — антэрыдый.

Пашырэнне

Пашыраны ў Еўразіі, Афрыцы, Паўночнай Амерыцы. На Беларусі каля 100 відаў з парадкаў перанаспаральныя (Peronosporales) і сапралегніяльныя (Saprolegniales).

Жывуць пераважна ў водным асяроддзі, дзе выклікаюць раневыя інфекцыі рыб або з’яўляюцца сапратрофамі. Іншыя з’яўляюцца паразітамі вышэйшых раслін, у прыватнасці, да ааміцэтаў адносіцца Phytophthora infestans, якая выклікае фітафтароз бульбы.

Цыкл развіцця

Ааміцэты размнажаюцца як бясполым, так і палавым шляхам. Пры бясполым размнажэнні ўтвараюцца зааспоры ў спарангіях. У шэрагу выпадкаў спарангій можа аддзяляцца ад спарангіяносьбіта і прарастаць як адна спора. Зааспоры маюць два жгуцікі — пярэдні пёрысты і кнутападобны задні, уласна i служыць для перамяшчэння.

Палавое размнажэнне прадстаўлена своеасаблівай аагаміяй. Аагоній змяшчае адну або некалькі яйцаклетак, у той час як антэрыдый не ўтварае адасобленых гамет і пры апладненні проста пералівае частку свайго клетачнага змесціва з ядрамі ў аагоній, што з’яўляецца характэрнай прыкметай, паводле якой вылучана група. Утвораныя пасля апладнення ааспоры з’яўляюцца спачывальнай формай ааміцэта, у якой ён знаходзіцца ў неспрыяльны перыяд, напрыклад, зімой. Увесну яны прарастаюць, даючы зааспарангій. Такім чынам, ааспоры да таго ж і адзіная дыплоідная стадыя ў цыкле развіцця ааміцэтаў. Для ааміцэтаў характэрны гінадраміксіс (ад «гіна» — жаночы, «андрас» — мужчынскі), г.зн. змена полу пры наяўнасці пэўных ферамонаў (антэрыдыёл, ааганіёл). Сустракаецца толькі ў двудомных, у якіх антэрыдыі і архегоніі развіваюцца на розных таломах.

Літаратура

• Шуканаў А. Ааміцэты // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 575 с., іл. — 10 000 экз. — С. 15.
• Constantine John Alexopoulos, Charles W. Mims, Meredith Blackwell: Introductory mycology. 4 Auflage. Wiley-VCH, New York 1996, ISBN 0-471-52229-5.
• Emil Müller, Wolfgang Loeffler: Mykologie, 4. Aufl., Stuttgart und New York (Georg Thieme) 1982, S. 177—187

Спасылкі

• Большая росийская энциклопедия Архівавана 26 верасня 2020. (руск.)
• Encyclopaedia Britannica (англ.)