Віслава Шымборска

Віслава Шымборска

Віслава Шымборска (нар. 2 ліпеня 1923 году, па-польску: Wisława Szymborska) — польская паэтэса, эсэістка, літаратурны крытык і перакладчыца французскай літаратуры. Лаўрэатка Нобелеўскай прэміі ў галіне літаратуры за 1996 год.

Віслава Шымборска жыве пачынаючы з 1931 г. у Кракаве, дзе яна ў 1931 годзе скончыла школу. З 1945 па 1948 гг. вывучала польскую літаратуру і сацыялогію ў Ягелонскім універсітэце, але так яго і не скончыла. У 1948 годзе выйшла замуж за Адама Влодэка, з якім яна разышлася ў 1954 годзе. Некалькі пазней уступіла ў шлюб з пісьменнікам і паэтам Корнэлам Філіповічам, якога не стала ў 1990 годзе. Да 1966 года Шымборска была членам Польскай Аб'яднанай Рабочай партыі (PZPR). Але пазней яна дыстанцавалася ад сацыялізма. У 1980-х далучылася да апазіцыйнай арганізацыі "Салідарнасць" (Solidarność) і працавала ў польскім самавыданні Arka і ў часопісе "Культура", які выдаваўся ў Парыжы.

Першы верш "Шукаю слова" (Szukam słowa) быў апублікаваны ў сакавіку 1945 года ў штодзённым выданні "Польскі дзённік" (Dziennik Polski). Напрыканцы 1940-х выданню сборніка паэзіі Шымборскай было адмоўлена па ідэалагічным матывам, у выніку чаго паэтэса пачала збліжацца з сацыялістычным рэалізмам. Яе першы паэтычны зборнік выйшаў у 1952 годзе пад назвай "Для таго жывем" (Dlatego żyjemy), у сборнік уваходзілі вершы з такімі назвамі як "Ленін", "Мы вітаем будаўніцтва сацыялістычнага горада". Духам сацыялістычнага рэалізму пранікнуты таксама і яе другі зборнік вершаў "Пытанні да сябе" (Pytania zadawane sobie). Пазней паэтэса адзначала, што тэматыка і стыль яе першых двух зборнікаў былі яе "юнацкім грашком". Значным крокам наперад у творчым літаратурным станаўленні Шымборскай стаў яе зборнік вершаў "Прызывы да Еці" (Wołanie do Yeti), які выйшаў у 1957 годзе.

Юлія Хартвіг, Віслава Шымборска і Анна Палоні

У лірыцы Шымборска аддае перавагу свабоднаму вершу, напісанаму простай, незамыславатай мовай. Вядомы нямецкі літаратурны крытык Марсэл Райх-Ранікі характэрызаваў Шымборску як "найвыбітнейшую паэтэсу сваёй краіны, чыя надзвычай прадуманая, іранічная лірыка мае некаторую скіраванасць ў бок філасофскай лірыкі".

Узнагароды

У 1954 г. Шымборска была ўзнагароджана Літаратурнай прэміяй Кракава, у 1963 г. прэміяй польскага thumbстэрства культуры, у 1990 г. прэміяй Зігмунда Каленбаха, у 1991 г. прэміяй Гётэ, у 1995 г. прэміяй Гердэра. У тым жа годзе Віслава Шымборска атрымала ганаровы доктарскі тытул познаньскага Універсітэта імя Адама Міцкевіча. У 1996 годзе побач з прэміяй польскага ПЭН-клуба і прэміяй Самуэля Багуміля Ліндэ, Шымборска была ўзнагароджана Нобелеўскай прэміяй "за яе творчасць, якая іранічна-дасканала раскрывае гістарычную і біялагіную сувязь у фрагментах чалавечай рэчаіснасці"

Асноўныя творы

Dlatego żyjemy (1952) Pytania zadawane sobie (1954) Wołanie do Yeti (1957) Sól (1962) 101 wierszy (1966) Sto pociech (1967) Wiersze wybrane (1967) Poezje wybrane (1967) Wszelki wypadek (1972) Wielka liczba (1976)

Ludzie na moście (1986) Poezje: Poems (edycja dwujęzyczna polsko-angielska) (1989) Lektury nadobowiązkowe (1992) Koniec i początek (1993) Widok z ziarnkiem piasku (1996) Sto wierszy - sto pociech (1997) Chwila (2002) Rymowanki dla dużych dzieci (2003) Dwukropek (2005) Tutaj (2009)

У Сеціве

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Віслава Шымборска
• Віслава Шымборска, лірыка (на польскай мове)