Перайсці да зместу

Альбрэхт V (герцаг Баварыі)

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Альбрэхт V
ням.: Albrecht V. von Bayern
61-ы герцаг Баварыі
7 сакавіка 1550 — 24 кастрычніка 1579
Папярэднік Вільгельм IV Баварскі
Пераемнік Вільгельм V Набожны

Нараджэнне 29 лютага 1528
Смерць 24 кастрычніка 1579 (51 год)
Месца пахавання
Род Вітэльсбахі
Бацька Вільгельм IV Баварскі
Маці Марыя Якоба Бадэнская[d]
Жонка Ганна Аўстрыйская[1][2]
Дзеці Вільгельм V Набожны, Фердынад Баварскі[d], Марыя Ганна Баварская[1], Эрнст Баварскі[d] і Марыя Максіміліяна Баварская[d]
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

А́льбрэхт V Баварскі (ням.: Albrecht V. von Bayern, Альбрэхт V Вялікадушны (ням.: Albrecht V. der Großmütige); 29 лютага 1528, Мюнхен, герцагства Баварыя — 24 кастрычніка 1579, Мюнхен) — герцаг Баварыі з 1550 года.

Альберт атрымаў адукацыю ў Інгальштаце ў выкладчыкаў-каталікоў. Ён быў адным з нешматлікіх нямецкіх князёў, які цвёрда стаяў на баку каталіцтва, і адным з кіраўнікоў нямецкай контррэфармацыі. Пасля смерці бацькі ў 1550 годзе ён стаў герцагам Баварыі. Некаторыя гісторыкі паказваюць на малаважную ролю герцага Альбрэхта V у кіраванні дзяржавай. Напрыклад, Генрых Бемер так ахарактарызаваў асобу герцага:

«…герцаг быў дабрадушны, але гультаяваты, бестурботны і пазбаўлены ўсякай сур’ёзнага ўсведамлення сваіх абавязкаў.»[3]
Альбрэхт V і яго жонка Ганна за гульнёй у шахматы. Ганс Міліх

Герцаг усё ж браў удзел у справах дзяржаўнага кіравання, аднак быў пад моцным уплывам сваіх саветнікаў, сярод якіх на пачатковым этапе яго кіравання былі два каталікі, Георг Штокхамер і Вігулеус Хунт. Апошні адыгрываў важную ролю ў падзеях, якія прывялі да падпісання Пасаўскага дагавора ў 1552 і Аўгсбургскага міру ў 1555 годзе.

Назіраючы сур’ёзную неабходнасць у царкоўнай рэформе, герцаг прыняў дапамогу езуітаў і 7 ліпеня 1556 года 8 айцоў-езуітаў і 12 схаластыкаў прыбытку ў Інгальштат. Менавіта ва ўніверсітэце Інгальштата, заснаваным Альбертам V, езуіты ўпершыню занялі сур’ёзныя выкладчыцкія пасады. У Інгальштаце езуіты адкрылі гімназію, а ў 1578 годзе яшчэ і бясплатную семінарыю. Пры ім калегіумы езуітаў з’явіліся таксама ў Аўгсбургу і Мюнхене1559 годзе), асаблівы ўплыў набыў езуіт Пётр Канізій.

Рэлігійная палітыка герцага Альбрэхта пасля з’яўлення ордэна езуітаў у Баварыі набыла даволі рэзкую контррэфармацыйную афарбоўку. Пачынаючы з 1563 года герцаг стаў бязлітасна пераследваць анабаптыстаў (паводле слоў езуіта Агрыкалы, «агнём, вадою і жалезам»[4]) і паслядоўна знішчаць пратэстанцкія кнігі і памфлеты. Тысячы адступнікаў ад рымскай каталіцкай царквы былі выгнаны з Баварыі. Гарадскому савету Мюнхена герцаг Альбрэхт заявіў літаральна наступнае:

«Але слава Божая і выратаванне душ мусяць быць пастаўлены вышэй за ўсе свецкія інтарэсы.»[4]

Альберт намагаўся зрабіць свайго сына Эрнста архібіскупам-курфюрстам Кёльна. Гэта адбылося толькі пасля смерці Альберта, аднак на працягу наступных двух стагоддзяў гэтую пасаду займалі баварскія Вітэльсбахі. З 1560 года Альбрэхт кіраваў таксама графствам Глатц у якасці пераемніка свайго дзядзькі Эрнэста Зальцбургскага, але прадаў яго імператару Максіміліяну II у 1567 годзе.

Альбрэхт быў аматарам мастацтваў, мецэнатам і калекцыянерам і зрабіў Мюнхен адным з культурных цэнтраў Еўропы. Кнігі яго асабістай бібліятэкі паслужылі асновай для Баварскай дзяржаўнай бібліятэкі ў Мюнхене. Ён меў велізарную калекцыю грэчаскага і рымскага антыкварыяту, карцін і манет. Для захоўвання сваёй калекцыі герцаг адвёў Антыкварыум у Мюнхенскай рэзідэнцыі, які стаў найбуйнейшай залай твораў мастацтва Рэнесансу на поўнач ад Альпаў. Ён запрасіў да двара Арланда дзі Ласа і падтрымліваў многіх іншых творчых асоб, што пацягнула за сабой узнікненне немалых даўгоў. Герцаг выступіў заказчыкам ілюстраванага вопісу каштоўнасцей сваёй жонкі «Кніга скарбаў герцагіні Ганны Баварскай» — манускрыпта, выкананага мастаком Гансам Міліхам у 1555 годзе.

Альбрэхт V быў пахаваны ў мюнхенскай Фраўэнкірхэ. Пераемнікам стаў яго сын Вільгельм.

Сын герцага Баварыі Вільгельма IV і Марыі Якабы Бадэнскай.

У 1547 годзе Альбрэхт ажаніўся з Ганнай Аўстрыйскай (15281590), дачкой імператара Фердынанда I. Мэтай саюза было заканчэнне палітычнага суперніцтва паміж Аўстрыяй і Баварыяй. З сямі дзяцей герцага выжылі пяцёра:

Альбрэхт быў апекуном сястры Якобы Бадэнскай, пасля герцагіні Юліхскай, і Філіпа Бадэнскага, пасля маркграфа Бадэна-Бадэна.

Зноскі

  1. а б Kindred Britain
  2. (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.
  3. Генрих Бемер. История ордена иезуитов// Орден иезуитов: правда и вымысел. М.: Издательство АСТ, 2004. — 539 с., С.106
  4. а б Генрих Бемер. История ордена иезуитов// Орден иезуитов: правда и вымысел. М.: Издательство АСТ, 2004. — 539 с., С.107
  • Генрих Бемер. История ордена иезуитов// Орден иезуитов: правда и вымысел. М.: Издательство АСТ, 2004. — 539 с.