Джэймс Сомервіль

Джэймс Фаўнс Сомервіль
Джэймс Фаўнс Сомервіль
	англ.: James Fownes Somerville
Дата нараджэння	17 студзеня 1882
Месца нараджэння	Уэйбрыдж, Элмбрыдж[d], Сурэй, Англія, Злучанае каралеўства Вялікабрытаніі і Ірландыі;
Дата смерці	19 сакавіка 1949 (67 гадоў)
Месца смерці	Сомерсет, Англія, Вялікабрытанія;
Бацька	Arthur Fownes Somerville[d]
Грамадзянства	Вялікабрытанія;
Прыналежнасць	Каралеўскі ваенна-марскі флот Вялікабрытаніі
Род войскаў	флот
Гады службы	1897-1945
Званне	адмірал флоту
Камандаваў	Злучэнне H ; Брытанскі Усходні флот
Бітвы/войны	Аперацыя «Катапульта»
	Рыцар Вялікага крыжа найшаноўнага ордэна Лазні
У адстаўцы	1945
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сэр Джэ́ймс Фаўнс Со́мервіль (англ.: James Fownes Somerville, 17 ліпеня 1882 — 19 сакавіка 1949) — адзін з самых знакамітых брытанскіх адміралаў Другой сусветнай вайны.

Біяграфія

Джэймс Сомервіль нарадзіўся ў 1882 годзе ў Уэйбрыджы (графства Сурэй). 15 студзеня 1897 года ён паступіў кадэтам у Каралеўскі флот, а 15 сакавіка 1904 года атрымаў званне лейтэнанта. Сомервіль стаў вядучым спецыялістам флоту ў вобласці радыёсувязі. Падчас Першай сусветнай вайны ён удзельнічаў у Дарданэльскай аперацыі і быў узнагароджаны ордэнам «За выдатныя заслугі».

Пасля вайны Сомервіль застаўся на службе, 31 снежня 1921 года атрымаў званне кэптэна і стаў камандаваць лінкорам «Бенбау». З 1925 па 1927 год Сомервіль служыў начальнікам Аддзела сувязі Адміралцейства, у 1927 годзе стаў флаг-капітанам адмірала Джона Кэлі, а з 1929 па 1931 гады быў інструктарам па ваенна-марской справе ў Імперскім каледжы абароны. У 1932 годзе ён атрымаў званне камадора і стаў начальнікам Флоцкіх казармаў у Портсмуце. 12 кастрычніка 1933 года атрымаў званне контр-адмірала, з 1934 года ўзначаліў Кадравую службу Адміралцейства.

З 1936 па 1938 год Сомервіль камандаваў флатыліяй эсмінцаў Міжземнаморскага флоту і ў гады грамадзянскай вайны ў Іспаніі дапамагаў прыкрываць Мальёрку ад рэспубліканцаў. У 1938—1939 гадах ён быў галоўнакамандуючым Ост-Індскай станцыі, а ў 1939 годзе быў вымушаны сысці ў адстаўку (у яго памылкова дыягнаставалі сухоты).

Пасля пачатку Другой сусветнай вайны Сомервіль быў ізноў закліканы на службу, і стаў працаваць у Аддзеле радараў. У маі 1940 года Сомервіль пад камандаваннем адмірала Бертрама Рамсея дапамагаў арганізоўваць дзюнкеркскую эвакуацыю.

Пасля таго, як было сфарміравана Злучэнне H, якое базіравалася ў Гібралтары, Сомервіль атрымаў пад камандаванне яго флагман — лінейны крэйсер «Худ». Пасля таго, як 22 чэрвеня 1940 года маршал Петэн падпісаў перамір'е з Германіяй, Чэрчыль аддаў загад знішчыць асноўную частку французскага флоту. Нягледзячы на тое, што ўнутрана Сомервіль лічыў гэты загад памылковым, ён яго выканаў, і 3 ліпеня 1940 года расстраляў французскі флот у Мерс-эль-Кебіры. У якасці главы Злучэння H 9 лютага 1941 года Сомервіль арганізаваў рэйд на Геную, а 26 мая 1941 года адыграў важную ролю ў патапленні германскага лінкора «Бісмарк». Яму неаднаразова даводзілася арганізоўваць прычыненне важных ваенных канвояў, якія ішлі на Мальту і ў Егіпет. За свае заслугі ў справе камандавання Злучэннем H Сомервіль атрымаў у 1941 годзе Ордэн Брытанскай імперыі.

У сакавіку 1942 года Сомервіль быў прызначаны галоўнакамандуючым Усходнім флотам. Пасля падзення Сінгапура флот базіраваўся ў Трыкамалі, аднак Сомервіль быў нездаволены тым, якую бяспеку гэта база магла забяспечыць флоту, і загадаў стварыць сакрэтную базу для флоту на атоле Аду ў паўднёвай частцы Мальдыўскіх астравоў. Пасля заняцця японцамі Андаманскіх астравоў флот быў пераведзены на Аду і ў гавань Кіліндзі каля Мамбасы (Кенія). Японскі рэйд у Індыйскі акіян, здзейснены ў красавіку 1942 года, прадэманстраваў правільнасць дзеянняў Сомервіля. У 1944 годзе, пасля атрымання падмацаванняў, Сомервіль змог перайсці ў наступ і арганізаваў шэраг авіяносных нападаў на акупаваную японцамі Галандскую Ост-Індыю.

Улетку 1944 года Сомервіля на пасадзе камандуючага Усходнім флотам змяніў адмірал Брус Фрэйзер. Праз два месяца Сомервіль узначаліў Дэлегацыю Брытанскага Адміралцейства ў Вашынгтоне, застаючыся на гэтай пасадзе да снежня 1945 года. 8 мая 1945 года ён атрымаў званне Адмірала флоту.

Пасля вайны Сомервіль выйшаў у адстаўку. У жніўні 1946 года ён стаў лордам-намеснікам Сомерсета, і жыў у сямейным маёнтку ў Дындэр-хаус, дзе і сканаў у 1949 годзе.