Чэске-Будзеёвіцы

Чэске-Будзеёвіцы
Герб	Сцяг
Краіна	Чэхія
Край	Паўднёвачэшскі
Каардынаты	48°58′29″ пн. ш. 14°28′29″ у. д.HGЯO
Кіраўнік	Dagmar Škodová-Parmová[d]
Заснаваны	ліпень 1265
Першая згадка	1265
Плошча	55,56 км²
Вышыня цэнтра	381 м
Водныя аб’екты	Рака Влтава і Malše[d]
Насельніцтва	94747 чалавек
Шчыльнасць	1705 чал./км²
Часавы пояс	UTC+1 і UTC+2
Паштовы індэкс	370 2001 г.
Аўтамабільны код	C (старыя CB, CE)
Афіцыйны сайт	c-budejovice.cz; (англ.)(чэшск.)(ням.)
Карта раёна Чэске-Будзеёвіцы
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Чэске-Будзеёвіцы (чэшск.: České Budějovice, ням.: Böhmisch Budweis; у літаратуры сустракаецца таксама Чэшскія Будзеёвіцы) — горад на поўдні Чэхіі, адміністрацыйны цэнтр Паўднёвачэшскага края чэшск.: Jihočeský kraj).

Размешчаны ў зліцця рэк Влтава і Малшэ. Насельніцтва — 95245 (2004).

Гісторыя горада

Горад Будзеёвіцы заснаваны ў 1265 годзе чэшскім каралём Пржэмысл Отакара II (чэшск.: Přemysl Otakar II). Горад хутка будаваўся і эканамічна развіваўся дзякуючы свайму статусу каралеўскага горада і размяшчэнню на скрыжаванні гандлёвых шляхоў. Каб умацаваць вернасць жыхароў горада Каралеўскай улады, Будзеёвіцы надзяляліся каралём рознымі прывілеямі.

У канцы XIII — пачатку XIV стагоддзя ў горадзе Былі ўзведзены 2 каталіцкіх храма, а сам горад акружаны прыгоннай сцяной. На працягу наступнага XV стагоддзя Будзеёвіцы, у якіх былі моцныя пазіцыі каталіцкай царквы, з'яўляўся апорай барацьбы супраць гусітаў. У горадзе налічвалася 4000 жыхароў, і ён быў адным з найбольш буйных і значных гарадоў чэшскага каралеўства.

У XVI стагоддзі горад перажывае моцны эканамічны пад'ём, звязаны, перш за ўсё, з здабычай срэбра, а таксама з развіццём рыбалоўства і гандлю соллю. Будаўніцтва будынкаў у Будзеёвіцах у гэты перыяд падпарадкавана канонах архітэктуры Рэнесансу. У 1569 ў Будзеёвіцах заснаваны манетны двор, дзе чаканіліся манеты з срэбра, які здабываецца ў ваколіцах горада.

Трыццацігадовая вайна не прыкрыла вялікай шкоды горадзе, аднак у ліпені 1641 адбыўся буйны пажар, які знішчыў больш за палову дамоў. Аднаўленне горада працягвалася некалькі дзесяцігоддзяў. Эпоха барока значна змяніў выгляд горада, у цей перыяд быў пабудаваны шэраг рэлігійных аб'ектаў, а таксама фантан Самсона на цэнтральнай плошчы, які з'яўляецца адным з сімвалаў горада.

У XVIII стагоддзі росту культурнага значэння горада спрыяла падставу тут лацінскай гімназіі, гарадскога тэатра і філасофскага інстытута. Пры імператары Іосіфe II у 1785 годзе было заснавана Будвайзерское біскупства.

У XIX стагоддзі тэхнічны прагрэс закрануў многія бакі жыцця горада. Чыгунка, якая была пабудавана ў перыяд паміж 1825 і 1832 гадамі і звязала Чэске-Будзеёвіцы з Лінцам, і была першым такім будынкам у Еўропе. У цей ж перыяд на рацэ Влтава развівалася гандлёвае суднаходства. Развіццё транспарту цесна было звязана з ростам прамысловасці і гандлю. У 1847 годзе кампанія «Хардтмут» (вытворца канцылярскіх тавараў маркі «Кох-і-Hoop») з Вены перанесла ў Будзеёвіцы вытворчасць алоўкаў і керамічных вырабаў, у сувязі з чым у горадзе з'явілася першая вялікая фабрыка. У 1895 была заснавана Чэшская акцыянерная бровар, вядомая цяпер бровар «Budweiser Budvar» («Будвайзер Будвар»).

Да канца XIX стагоддзя насельніцтва горада і навакольных сёлаў у асноўным, складалі немцы, аднак паступова чэшскае насельніцтва стала преоблада. Тым не менш, у 1918 бургамістрамі горада былі немцы. У 1945 годзе, пасля заканчэння Другой сусветнай вайны, будвайзерские немцы былі дэпартаваныя ў Заходнюю Германію і Аўстрыю.

У ХХ стагоддзі Чэске-Будзеёвіцы сталі эканамічнай і культурнай сталіцай Паўднёвай Чэхіі. З 1991 года ў Чэске-Будзеёвіцах дзейнічае Паўднёвачэшскі ўніверсітэт, а з 2000 ў горадзе размяшчаецца Адміністрацыя Паўднёвачэшскага края Чэхіі.

Транспарт

Горад Чэске-Будзеёвіцы размешчаны на скрыжаванні транспартных восяў Прага — Лінц і Вена — Чэске-Будзеёвіцы — Плзень. З поўначы на поўдзень праз горад праходзіць хуткасная траса R 3/E 55, злучае сталіцу Чэхіі Прагу з горадам Лінц у паўднёвай Аўстрыі. Іншая значная транспартная магістраль праходзіць з захаду на ўсход і злучае Вену з горадам Пльзень (хуткасная траса R 20/E 49). Акрамя аўтамабільных дарог абодва гэтых напрамкі звязваюць таксама чыгуначныя магістралі. У пачатку 2006 года гораду перададзены для грамадзянскага выкарыстання былы ваенны аэрадром Плана (Planá) на паўднёва-заходняй ускраіне Чэске-Будзеёвіцаў. Паводле існуючага праекта развіцця да 2011 года на базе гэтага аэрадрома будзе створаны міжнародны аэрапорт Чэске-Будзеёвіцаў, здольны прымаць самалёты тыпу «Боінг 737» і «аэробуса 318» і штогод абслугоўваць прыкладна 600 000 пасажыраў.

Спорт

У горадзе існуе прафесійны Хакейны клуб «Маўнтфілд Чэске Будзеёвіцы». Стадыён клуба — Budvar Arena.

Таксама маецца футбольны клуб «Дынама Чэске-Будзеёвіцы». Стадыён клуба — Střelecký ostrov.

Інфармацыя для турыстаў

Квадратная гарадская плошча са статуяй Самсона (фантан Самсона) у стылі барока
Ратуша на гарадской плошчы пабудовы ў 1727—1730 гг. з трыма вежкамі і статуямі, якія ўвасабляюць чатыры грамадзянскія цноты: Справядлівасць, Мужнасць, Мудрасць і Абачлівасць ^[2]
Чорная Вежа (чэшск.: Černou Věž) — 72 метровая вежа ў цэнтры горада
Сабор Святога Мікулаша (чэшск.: katedrál Sv.Mikuláš) у гістарычным цэнтры горада
Дамініканскі манастыр (чэшск.: Dominikánský klášter
Вежа Жалезная Дзева (чэшск.: Železná panna) з часткай захаваліся гарадскім умацаванняў (прыгоннай сцяны)

У Чэске-Будзеёвіцах размешчаны Паўднёвачэшскі тэатр оперы і балета, сучасная канцэртная зала, музей Паўднёвай Чэхіі, музей матацыклаў, музей энергетыкі. Недалёка ад горада размешчаны папулярны сярод турыстаў замак у неагатычным стылі Глубока-над-Влтавай.

Горад згадваецца ў рамане Яраслава Гашака прыгоды бравага салдата Швейка падчас сусветнай вайны, як месца лакалізацыі маршавага батальёна, у які герой рамана ішоў не самай кароткай дарогай.

Сярод ганаровых грамадзян горада — Іосіф Сталін ^[3].