Яраслаў Гашак

Яраслаў Гашак
Jaroslav Hašek
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні	чэшск.: Jaroslav Matěj František Hašek
Дата нараджэння	30 красавіка 1883(1883-04-30)[…]
Месца нараджэння	Прага, Каралеўства Багемія, Цыслейтанія, Аўстра-Венгрыя[…]
Дата смерці	3 студзеня 1923(1923-01-03)[…] (39 гадоў)
Месца смерці	Ліпніцы-над-Сазавау[d], раён Гаўлічкаў-Брод[d], Чэхія
Грамадзянства	Чэхаславакія
Бацька	Josef Hašek[d]
Жонка	Ярміла Гашакава[d]
Дзеці	Richard Hašek[d]
Альма-матар	Reálné gymnázium v Ječné[d]
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	аўтар, сатырык, раманіст, журналіст, пісьменнік, публіцыст
Гады творчасці	1900—1922
Мова твораў	чэшская і руская мова
Грамадская дзейнасць
Партыя	Party for Moderate Progress Within the Bounds of the Law[d] (невядома) Чэшская сацыял-дэмакратычная партыя[d] (невядома)
Подпіс
Творы на сайце Lib.ru
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы
Цытаты ў Вікіцытатніку

Яраслаў Гашак (чэшск.: Jaroslav Hašek; 30 красавіка 1883, Прага — 3 студзеня 1923, Ліпніцы) — чэшскі празаік-сатырык, журналіст і публіцыст.

Біяграфія

Сын настаўніка. Адукацыю атрымаў у камерцыйнай акадэміі. Літаратурную дзейнасць пачаў з 18 гадоў у газетах і гумарыстычных часопісах кароткімі апавяданнямі чэхаўскага тыпу, якія ён называў «гумарэскамі». Ужо ў гэтых апавяданнях высмейваліся рэлігійныя забабоны, сямейны побыт дробнага буржуа, парламент і іншыя з’явы ў тагачасным чэхаславацкім грамадстве.

Мабілізацыя перапыніла літаратурную дзейнасць Яраслава Гашэка. У час 1-й сусветнай вайны ён трапіў на фронт. Праз нейкі час Гашэк апынуўся Расіі як палонны. Тут ён удзельнічае ў Кастрычніцкай рэвалюцыі, уступае ў камуністычную партыю і падчас Грамадзянскай вайны працуе ва Уфе. Пасля заканчэння вайны вяртаецца ў Прагу і з гэтага часу займаецца выключна літаратурай.

Помнік Гашаку ў Празе

Раман пра ўдалага ваяку Швейка

помнік браваму салдату Швейку ў Гуменным, Славакія

Вайна і рэвалюцыя вызначылі другі перыяд яго творчасці. Ад дробных побытавых апавяданняў Гашак перайшоў да эпапеі. Яго «Прыгоды ўдалага ваякі Швейка ў сусветную вайну» (Osudy dobrého vojáka Švejka za světové války) (1921—1923) прынеслі Гашаку сусветную славу і перакладзены на мноства моў. Твор Гашака напісаны сакавітай мовай з прымессю салдацкага жаргону і пражскага арго, пабудаваны на чаргаванні падзей салдацкага жыцця галоўнага героя, якое перарываецца характэрнымі адступленнямі — успамінамі Швейка, анекдотамі, прыкладамі з яго жыцця. Самі чэхі апраўдана называюць раман самай смешнай кнігай у свеце.

Заўчасная смерць аўтара з-за сухотаў у 1923 годзе пакінула раман няскончаным. З імем Гашака звязана мноства паданняў. Піваварня, дзе любіў бавіць час пісьменнік — самае прыцягальнае месца для турыстаў у Празе. Яраслаў Гашак — самы вядомы чэшскі пісьменнік мінулага стагоддзя.

Беларускія пераклады рамана

У 1931—1932 гады ў беларускім перакладзе выдадзена эпапея «Прыгоды ўдалага ваякі Швейка» (у 6 т.) аўтарства Яраслава Гашэка і Карэла Ванэка. 1-ы том перакладаў Міхась Зарэцкі (1931), 2-і — Кандрат Крапіва, 3-і — Максім Лужанін, 4-ы — Лукаш Калюга (1932), 5-ы — Тодар Кляшторны са Змітраком Астапенкам, 6-ы — Кузьма Чорны.

Таксама «Швейка» перакладаў Аляксандр Мажэйка.

Памяць

У яго гонар названы астэроід — Гашак.

Бібліяграфія

• Цвёрдая скура: Апавяданні для дзяцей сярэд. і ст. узроста: Пер. з рус. мовы / Я.Гашэк. — Мн. : Белдзяржвыд, 1931. — 35 с.
• Госць у хату: Апавядані: Пер. з чэш. / Уклад. А. Мажэйкі. — Мн.: Мастац.літ., 1984. — 279 с. — (Бібліятэка замежнай прозы).
• Гашак Я. Прыгоды бравага салдата Швейка / Пераклад А. Мажэйкі. — Мінск: Ураджай, 1998. — 5000 ас. — (Серыя «Школьная бібліятэка»).

Літаратура

• Ančík Zd. O životě J. Haška. — Praha, 1953;
• Křizek J. J. Hašek v revolucním Rusku. — Praha, 1957;
• Pytílk R., Lajske М. Bibliografie J. Haška. — Praha, 1960;
• Frynta E. Hašek der Schöpfer des Schwejk. — [Praha, 1965].

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Яраслаў Гашак