Горад Груйтуйзена

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Горад Груйтуйзена
Агульны выгляд Горада на малюнку Груйтуйзена
Даўжыня 70 км
Шырыня 90 км

Го́рад Груйту́йзена — характэрнае месяцавае ўтварэнне, размешчанае на ўскраіне Цэнтральнага Заліва. Адкрыта ў 1822 годзе нямецкім астраномам Францам фон Груйтуйзенам  (руск.) (бел.[1]:156—157 і названа ім «Валверк»[2]:3—4. Першапачаткова лічылася горадам насельнікаў Месяца, пазней штучная прырода ўтварэння была пастаўлена пад сумнеў.

Астраномія ў XIX стагоддзі[правіць | правіць зыходнік]

Асноўны артыкул: Гісторыя астраноміі

XIX стагоддзе ўяўляла сабой час бурнага развіцця астранамічнай навукі, асновай якога з’явілася ў першую чаргу распрацоўка Ньютанам закона сусветнага прыцягнення, правільнасць якога атрымала канчатковае абгрунтаванне ў працах Галея, прысвечаных камеце, якая пазней атрымала яго імя. Нябесная механіка ў гэты час развіваецца асабліва бурна, увагу навукоўцаў прыцягваюць задачы пошуку невядомых планет Сонечнай сістэмы.

Назіральная астраномія таксама перажывала перыяд бурнага развіцця, павялічвалася колькасць абсерваторый у Еўропе, першыя абсерваторыі ў Паўднёвым паўшар’і адкрылі Дж. Гершэль і Н. Лакайль  (бел. (тар.)) (бел.. Раслі таксама памеры тэлескопаў, так у 1842 годзе ў строй уступіў пабудаваны У. Парсансам 2-метровы рэфлектар (у XIX стагоддзі гэта дасягненне так і не было нікім пераўзыдзена); у 1861 годзе В. Ласаль пабудаваў 122-см рэфлектар.

У 1836 годзе пачалося фотаметрычнае назіранне зорак, піянерам якога выступіў Дж. Гершэль, у 1840 годзе атрыманы першыя вынікі назіранняў Сонца ў інфрачырвоным дыяпазоне, у 1841—1845 гг. намаганнямі У. Бонда  (руск.) (бел. і Дж. Бонда  (руск.) (бел. (ЗША) нарадзілася фатаграфічная астраномія, у 1874 годзе выйшаў з друку першы фатаграфічны атлас Месяца.

У 1859—1862 гг. Р. Бунзен і Г. Кірхгоф распрацавалі асновы спектральнага аналізу, які зрабіў сапраўдную рэвалюцыю ў назіральнай астраноміі, бо з дапамогай гэтага метаду ўдалося атрымаць ніякім іншым спосабам недаступную ў той час інфармацыю аб хімічным складзе нябесных цел. З дапамогай спектральнага аналізу  (руск.) (бел. ўпершыню атрымалася навукова даказаць падабенства хімічнага складу Сонца і планет, і такім чынам атрымаць дастаткова пераканаўчы аргумент на карысць матэрыяльнага адзінства Сусвету[3].

Спрэчка пра наяўнасць жыцця ў Сонечнай сістэме ў 1750—1900 гг[правіць | правіць зыходнік]

Даўняе пытанне пра мноства светаў і наяўнасць разумнага жыцця ў Сусвеце і як яе прыватны выпадак — жыццё на нябесных целах Сонечнай сістэмы — паўстала з новай вастрынёй, перастаўшы быць чыста абстрактна гіпотэзай, якой з'яўлялвся да таго моманту.

Сапраўды, гіпотэза Канта — Лапласа з пераканаўчасцю паказала заканамернасць утварэння зорак і планетарных сістэм, падобных з нашай, адзінства хімічнага складу таксама сведчыла на карысць здагадкі пра наяўнасць жыцця, падобнага з зямным, на іншых целах Сонечнай сістэмы.

Магчымасць наяўнасці горада на Месяцы ў XIX стагоддзі не ўспрымалася як нешта неверагоднае, бо Месяц лічыўся заселеным: напрыклад, яшчэ Ёган Кеплер лічыў, што кратары на Месяцы маюць штучнае паходжанне і з'яўляюцца гарадамі месяцавых насельнікаў («эндыміёнаў»)[4][5].

Уільям Гершэль таксама лічыў Месяц заселеным, і ў 1780 годзе пісаў каралеўскаму астраному Н. Маскелайну  (англ.) (бел.: «Несумненна, што на Месяцы жыццё павінна існаваць у той ці іншай форме…»; П’ер Гасендзі лічыў, што ўмовы на Месяцы непрыдатныя для зямнога жыцця, — такім чынам, істоты, якія жывуць там, арганізаваны інакш, чым зямныя[4].

Дырэктар Берлінскай абсерваторыі  (руск.) (бел. Ёган Элерт Бодэ  (руск.) (бел. (1747—1826) даказваў наяўнасць жыцця на Сонцы, якое валодала, на яго думку, «халодным і цёмным ядром, акружаным шчыльнай атмасферай, дзе існуюць вада і суша, а горныя ланцугі змяняюцца далінамі», прычым, па яго думку, гэтая ўнутраная паверхня Сонца можа і павінна быць населеная разумнымі істотамі, «якія без стомы аддаюць хвалу свайму Творцу». На думку Бодэ, чыя тэорыя пазней атрымала імя «панпапулізма», кожнае касмічнае ўтварэнне, няхай гэта будзе планета, зорка або астэроід, абавязкова будзе населенае разумнымі істотамі. Адказваючы сваім навуковым сапернікам, паказваецца, што адлегласць ад Сонца, розная для кожнага планетнага ўтварэння, павінна ўплываць на ўмовы на канкрэтнай планеце, Бодэ сцвярджаў, у сваю чаргу, што атмасфера кожнага нябеснага цела здольная ўносіць сваю лепту ў фарміраванне тэмпературнага рэжыму, і іншапланетныя «расліны, жывёлы і разумныя істоты» зусім не абавязаны нагадваць зямных[6].

Але калі гэтыя першыя здагадкі былі чыста абстрактнымі, так, у прыватнасці, Бодэ зыходзіў з пасылкі ўсеблагасці Тварца, Ёган Шротэр  (руск.) (бел. у сваіх працах, якія адносяцца да канца XVIII стагоддзя, паведаміў аб назіраннях атмасферы, дарог, зялёнага поля, канала і нават горада на Месяцы, а таксама апісаў змены колеру месяцавай паверхні, звязаныя, як ён лічыў, з расліннасцю, з'яўленне аблокаў, туманаў, а таксама дыму, які сведчыць аб прамысловай дзейнасці[4].

Гісторыя адкрыцця[правіць | правіць зыходнік]

12 ліпеня 1822 года лекар, прафесар астраноміі Мюнхенскага ўніверсітэта Франц фон Груйтуйзен  (руск.) (бел. (1774—1852), назіраючы паверхню Месяца паблізу Цэнтральнага Заліва ў свой 2,4-цалевы (6 см) тэлескоп-рэфрактар[2], замаляваў паблізу кратара Шротэр  (англ.) (бел. «Горад» — утварэнне, якое чымсьці нагадвае фрагмент павучынай сеткі  (руск.) (бел.: нізкія прамыя валы, разбежныя пад вуглом 45 градусаў, злучаныя парамі «кратамі» з папярочных валаў. На адным з канцоў сеткі было размешчана нешта, якое нагадвае цытадэль. Ён сцвярджаў, што назіраў на месяцавай паверхні таксама ўмацаванні, дарогі і нават звярыныя сцежкі[7]. Увесь горад, названы ім «Валверк» (ням.: Wallwerk) — гэта значыць у перакладзе з нямецкага «<горад>, акружаны прыгоннай сцяной», распасціраўся прыкладна на 37 км.

Вынікі сваіх назіранняў фон Груйтуйзен апублікаваў у 1824 годзе ў рабоце «Выяўленне шматлікіх слядоў разумнага жыцця на Месяцы» (ням.: «Entdeckung vieler deutlicher Spuren der Mondbewohner»)[8]. У наступным годзе ён падрыхтаваў аб'ёмны артыкул у ням.: Berliner astronomisches Jahrbuch (які выйшаў у 1828 годзе), у якім дэталёва расказваў пра двухгадовую гісторыю назіранняў, выказваючы надзею, што кожны, які мае «добрае, дасведчанае вока», можа паўтарыць яго даследаванні[9]. Пасля гэтага ён адправіўся ў падарожжа, паказваючы свой Горад астраномам, філосафам, каралям[10]. Першым пацвердзіў паведамленне Груйтуйзена князь Метэрніх у Вене, другім — прафесар Боненбергер  (руск.) (бел., а трэцім стаў вядомы астраном-аматар Генрых Швабе  (англ.) (бел.[11].

Гэта адкрыццё зрабіла сенсацыю, выклікаўшы сярод іншага, неабыякую часопісную палеміку. Так, калі верыць шатландскаму «New Philosophical Journal», Генрых Ольберс выступіў гарачым прыхільнікам ідэі, што Месяц пакрыты расліннасцю і населены разумнымі істотамі. Гаус у размове з першаадкрывальнікам падтрымаў яго ідэю паспрабаваць звязацца з насельнікамі месяцавага горада, пакрыўшы сібірскія раўніны сеткай велізарных каналаў у форме геаметрычных фігур, запоўненых падпаленым газам, так як «матэматычныя паняцці насельнікаў Месяца павінны быць падобныя з нашымі»[6].

З іншага боку, выдавец часопіса «Annals of Philosophy» адкрыта высмеяў Груйтуйзена, ахрысціўшы яго самога і яго паслядоўнікаў «цвердалобымі лунацікамі», дадаўшы да таго, што Гаус напэўна «пасмяяўся цішком над яго недарэчнымі, шалёнымі ідэямі», бо ад Груйтуйзена «нельга было чакаць іншага, акрамя порцыі поўнага і непраходнага глупства»[12], і толькі ў цяперашні час удалося пацвердзіць, што, сапраўды, цалкам або часткова абодва навукоўцы падтрымалі першаадкрывальніка. Са свайго боку, Вільгельм Лорман  (англ.) (бел. у 1830 годзе адзначаў, што падобным гіпотэзам, якія змяшчаюць на бязводны і беспаветраны Месяц лясы, гарады і насельнікаў, «якіх, быць можа, атрымаецца разгледзець, здарся ім прайсці шчыльным гуртам праз лес», няма месца ў сур'ёзнай навуцы[6].

Сучаснікі адкрыцця лічылі, што гэта — збудаванні насельнікаў Месяца, альбо ж велічэзныя пісьмёны, з дапамогай якіх жыхары Месяца хацелі звярнуць на сябе ўвагу.

Аднак праз 15 гадоў пасля гэтага адкрыцця нямецкі астраном Ёган Генрых Медлер  (руск.) (бел. катэгарычна заявіў, што ён ніколі не бачыў на Месяцы і следу падобных на ўмацаванні валаў. Ён начарціў на спецыяльнай карце звычайным спосабам, гэта значыць рыскамі, гэтую ўяўную сіметрычную сетку ў выглядзе цэлага шэрагу зблытаных горных ланцугоў, якія часта бачныя на Месяцы і нічым не характэрныя[13]. У такім жа духу выказаўся і брытанскі астраном Томас Веб  (англ.) (бел., апісваючы свае ўласныя назіранні Горада[14]:

…цікаўны ўзор паралельнасці, але настолькі грубы, што яго прыроднае паходжанне відавочна…

Тым не менш, прыхільнік штучнага паходжання месяцавага горада В. Бёльшэ пісаў[15]:

…пры спрыяльным становішчы сонечных прамянёў, можна так ясна і лёгка бачыць гэтыя ўмацаванні… Гэта з'ява абавязкова зачароўвае кожнага назіральніка Месяца, таму што падобнае відовішча не сустракаецца больш нідзе. Старыя малюнкі гэтых умацаванняў, з часоў да Медлера, добра перадаюць гэтую карціну, і калі сіметрыя сеткі некалькі перабольшаная ў гэтых малюнках, то і ў малюнках Медлера існуе такое ж суб'ектыўнае перабольшанне заблытанасці ліній.

Назіранні[правіць | правіць зыходнік]

Горад Груйтуйзена размешчаны на перасечанай раўніне (абсалютная вышыня раўніны не перавышае некалькіх сотняў метраў[16]), на ўскраіне Заліва Спякоты і займае плошчу 70×90 км[17]. Раён, у якім размешчаны Горад, мае больш цёмную афарбоўку ў параўнанні з паверхняй навакол яго. Лава выцякала, па ўсёй бачнасці, з «заліва Спякоты»: пра гэта можна меркаваць паводле размяшчэння грабянёў хваль застылай лавы, а таксама па разбурэнні і запаўненні некаторых кратараў, у тым ліку кратара Шротэр.

Горад лепш бачны на працягу сутак пасля першай квадры Месяца, пры ўмове спакойнай атмасферы, для яго назірання досыць невялікага тэлескопа[18]; аднак пры большым дыяметры аб'ектыва горад бачны і пры большай адлегласці тэрмінатара ад яго[19]. Селенаграфічныя каардынаты  (руск.) (бел. цэнтра рашоткі Горада каля 6° пн. ш. 8° з. д. / 6° пн. ш. 8° з. д. / 6; -8G, гэта значыць ён знаходзіцца паміж кратарамі Эратасфен  (руск.) (бел. і Шротэр, бліжэй да апошняга[13].

З затопленага лавай кратара Шротэр (каардынаты 5°00′ пн. ш. 7°48′ з. д. / 5° пн. ш. 7,8° з. д. / 5; -7.8G цягнуцца два радыяльныя прамыя валы, якія ўтвараюць краты разам з пяццю іншымі паралельнымі лініямі. Адны валы ідуць ад пагоркаў і напаўзасыпаных кратараў, іншыя — пачынаюцца і заканчваюцца прама ў месцах перасячэння краты.

У розныя фазы Месяца на тэрыторыі Горада можна заўважыць розныя цікавыя асаблівасці. Пры высокім становішчы Сонца над Горадам становіцца прыкметным ланцужок светлых плям, якія абмяжоўваюць з двух бакоў цёмную выгнутую паласу. З захаду і ўсходу ад Горада можна ўбачыць нешта падобнае на «рысавыя палі» — трохвугольныя паласатыя тэрыторыі. Прыкладна за 20 гадзін да апошняй кварты Месяца на заходнім вале добра бачная белая паласа. Яна мае даўжыню, якая не ўступае даўжыні «Прамой сцены», тонкая і прамая настолькі, што нагадвае нацягнутую нітку. Горад размешчаны на ўзвышшы. Звяртае на сябе ўвагу галоўны звод горада, вышыня якога, паводле вымярэнняў даўжыні цені, складае каля 300—500 метраў, тады як вышыня падстаў валаў нязначная. З левага боку ад горада маецца шырокая насып[13].

Майкл Уітлі, які назіраў Горад 11 чэрвеня 1870 года пры дапамозе 6,5-цалёвага (16,25 см) рэфлектара[19], склаў такое апісанне[1]:157:

…цэнтральны хрыбет пачынаецца на поўначы ад ўзвышша, і цягнецца на поўдзень да кратара з цэнтральнай горкай…
У яго заходняй частцы ў паўднёва-заходнім кірунку разыходзяцца пяць хрыбтоў, найбольш прыкметны з якіх самы паўночны; ён адкідвае невялікую цень…
На ўсход ад цэнтральнага пагорка — у паўднёва-ўсходнім напрамку разыходзяцца чатыры хрыбты, якія бачныя не так выразна, і паступова зліваюцца з навакольнай мясцовасцю…
Самі хрыбты белыя і размешчаны на цёмнай паверхні, што робіць іх добра прыкметнымі і вельмі падобнымі на альховае лісце, як апісаў іх Груйтуйзен; тым больш кур'ёзнае тое, што аб'ект у цэлым выглядае несумненна натуральнага паходжання…
Тыя, хто не назіраў гэтага выдатнага аб'екта, безумоўна, знойдуць яго годным сваіх пошукаў.

Горад Груйтуйзена паводле рысунка Годыбера.

У 1874 годзе французскі астраном Казімір Годыбер  (англ.) (бел. у сваім артыкуле, прысвечаным назіранням Горада, звярнуў увагу на тое, што яго выгляд змяніўся з часам, у прыватнасці, некаторыя яго «сцены» абрынуліся, з'явіліся новыя ўтварэнні[14]:

Несумненна, замалёўкі гэтага аб'екта існуюць, і было б цікава параўнаць іх з яго сучасным выглядам. Здаецца практычна вызначаным, што выгляд Груйтуйзена зведаў змены, і яго ўсходнія «рэбры» зніклі, за выключэннем паўночна-заходняга «рабра», якое, як уяўляецца, утоена мерыдыянальнай сцяной. На ўскрайку наступнага «рабра» замест сцяны я бачыў западзіну, а пасля яе — працяг «рэбры». У трэцяга і чацвёртага рабра няма працягаў, але на поўдзень адзін з іх сканчаецца западзінай, за якой знаходзіцца тое, што ўяўляецца працягам «мерыдыянальнай» сцяны; так што мы назіраем два заканчэнні гэтай сцены без яе сярэдзіны. Было б цікава таксама даведацца, ці знаходзіцца ўсходняя частка ў такім жа стане, як гэта было тады, калі Груйтуйзен страціў «рэбры», і ці назіраліся тры кратары на поўнач ад аб'екта [раней]. Здаецца, што яны ўтварыліся нядаўна. Назіраючы гэты аб'ект пры павелічэнні 550, я выявіў, што яго паверхня пакрыта дробнымі грудамі, і вялікімі на шыраце другога «рабра». Падчас маіх назіранняў тэрмінатар перасякаў [кратар] Стадыю.

Спіс асноўных аб'ектаў Горада[правіць | правіць зыходнік]

«Прамая сцяна» на рысунку Элгера. 1887 г.
Утварэнне Каардынаты[16] Заўвага
«Арэна» (Шротэр W) 4°48′ пн. ш. 7°36′ з. д. / 4,8° пн. ш. 7,6° з. д. / 4.8; -7.6G «Кратар з горкай» паводле Уітлі
«Цытадэль» 6°36′ пн. ш. 7°30′ з. д. / 6,6° пн. ш. 7,5° з. д. / 6.6; -7.5G Узвышша на поўначы Горада
«Прамая сцяна» 5°30′ пн. ш. 7°30′ з. д. / 5,5° пн. ш. 7,5° з. д. / 5.5; -7.5G Галоўны хрыбет
«Заходная сцяна» 5°42′ пн. ш. 7°12′ з. д. / 5,7° пн. ш. 7,2° з. д. / 5.7; -7.2G Заходні хрыбет
«Усходняя сцяна» 5°24′ пн. ш. 7°54′ з. д. / 5,4° пн. ш. 7,9° з. д. / 5.4; -7.9G Усходні хрыбет
Кратар Шротэр T 7°06′ пн. ш. 7°48′ з. д. / 7,1° пн. ш. 7,8° з. д. / 7.1; -7.8G Адзін з 3 кратараў на поўнач ад аб'екта, апісаны Гудыбертам

Сучасныя ацэнкі[правіць | правіць зыходнік]

Улічваючы агульную размытасць утварэння, памер «горада», які складае дзесяткі кіламетраў, таўшчыню валаў і сцен, якая дасягае некалькіх кіламетраў, адсутнасць нават павярхоўнай аналогіі з якім-небудзь вядомым штучным аб’ектам (на Месяцы знойдзена пакуль яшчэ толькі адна падобная форма рэльефу на захад ад кратара Фра Маўра  (англ.) (бел.[10]), большасць астраномаў лічыць, што гэта ўтварэнне месяцавага рэльефу натуральнага паходжання[17]. Сам малюнак паўстаў пры руху і астыванні месяцавай лавы, калі на яе шляху знаходзілася некалькі пагоркаў. Гэтыя перашкоды ўтварылі на шляху некалькі разбежных пад вуглом адзін да аднаго хваль. Адначасова з гэтым, згодна з савецкім астрафізікам І. С. Шклоўскім, праявай дзейнасці розуму можна лічыць толькі феномен, які не атрымоўваецца растлумачыць натуральнымі прычынамі (прынцып прэзумпцыі натуральнасці)[4].

Магчыма, памылка Груйтуйзена была ў дастатковай меры абумоўлена тым, што ў яго распараджэнні знаходзіўся ўсяго толькі досыць сціплы 2-цалевы рэфрактар, слабае разрозненне тэлескопа дапоўнілася ўяўленнем, і, як тое бывае, даследчык убачыў тое, што пажадаў[20]. Іншымі словамі, як і ў выпадку каналаў на Марсе  (руск.) (бел., многія назіральнікі былі ўведзеныя ў зман асаблівасцямі чалавечага ўспрымання, назіраючы аб’ект, які знаходзіцца на мяжы раздзяляльнай здольнасці іх інструментаў.

Кульмінацыяй пошукаў жыцця на Месяцы стала адкрыццё «Валверка» фон Груйтуйзенам. Паводле ацэнкі супрацоўніка Радыёастранамічнага інстытута Нацыянальнай акадэміі навук Украіны А. В. Архіпава[13],

У любым выпадку, гэты аб’ект з’яўляецца помнікам піянерскім спробам пошуку разумнага жыцця па-за Зямлёй.

Вялікае месяцавае махлярства[правіць | правіць зыходнік]

Месяцавыя мышалюдзі, жывёлы і пейзаж. Літаграфія XIX стагоддзя.
Асноўны артыкул: Вялікае месяцавае махлярства

Імя «вялікага месяцавага махлярства», або «месяцавай качкі», атрымала серыя нарысаў у нью-ёркскай газеце «Sun» (№ 615—619), першы з якіх выйшаў з друку 25 жніўня 1835 года.

Самым сур’ёзным тонам у нарысах выкладалася гісторыя пра тое, што Джон Гершэль, адпраўлены урадам у Паўднёвую Афрыку, зрабіў нябачаны тэлескоп з павелічэннем у 42 000 раз, злучаны з мікраскопам, так што паверхня Месяца набліжалася на бачную адлегласць у 100 ярдаў (каля 92 м). Праекцыя нібыта перадавалася на расцягнутую на сцяне на манер экрана прасціну, пасля чаго перад вачыма ў здзіўленых даследчыкаў адкрылася карціна месяцавага жыцця.

Атрымалася разглядзець зялёныя лугі, базальтавыя горы, чараду вярблюдаў, бізонаў, аднарогаў і чыста англійскага выгляду ваўняных авечак. Больш за тое, разам з апошнімі з’явіліся і пастухі ростам каля чатырох англійскіх футаў (прыкладна 1,2 м) з меднага колеру скурай, поўсцю і перапончатыя крыламі, што неадкладна падштурхнула Гершеля даць ім найменне vespertilio-homo, гэта значыць «лятучы мышачалавек»[21].

Амерыку ахапіла ліхаманкавае ўзбуджэнне, увесь наклад «Sun» неадкладна знік з прылаўкаў, у дадатак да яго прыйшлося дадрукаваць яшчэ 60 тыс. экземпляраў. Нью-ёркскія і правінцыйныя газеты аднадушна заяўлялі, што рэпартаж несумненна «праўдзівы і навукова абгрунтаваны».

Адзіны пратэстуючы голас належаў Эдгару Алану По, запэўніваюць, што невядомы аўтар папросту спісаў сюжэт з яго аповяду «Незвычайная прыгода нейкага Ганса Пфааля», аднак ніхто не жадаў яго слухаць.

Энтузіязм прыхільнікаў месяцавага жыцця атрымалася астудзіць толькі афіцыйнай справаздачай з Паўднёвай Афрыкі, у якой катэгарычна сцвярджалася, што звесткі «Sun» з’яўляюцца выдумкай ад пачатку да канца. Як высветлілася пазней, «качку» запусціў нью-ёркскі журналіст Рычард Адамс Лок[22]. Асновай жа для гісторыі месяцавых мышалюдзей паслужыла не што іншае, як заява Груйтуйзена, апублікаваная ў «Edinburgh New Philosophical Journal»[23].

Маргінальныя і непацверджаныя тэорыі[правіць | правіць зыходнік]

У цяперашні час, аднак жа, знаходзяцца жадаючыя верыць, што горад Груйтуйзена сапраўды з'яўляецца месцам знаходжання гіпатэтычных разумных істот або, па меншай меры, пакінутым імі паселішчам.

Так, сцвярджаецца, што ўвесь Цэнтральны Заліў, на ўскраіне якога размешчаны горад, некалі быў накрыты велізарным купалам, руіны якога былі зафіксаваныя на адной з фатаграфій[24] у ходзе місіі Surveyor 6  (англ.) (бел., як ланцужкі святлівых утварэнняў, якія знаходзяцца на месячным гарызонце, на фоне нябачнага Сонца[25].

Як адзначалася, думкі аб натуральным або штучным паходжанні «месяцавага горада» шмат у чым залежаць ад псіхалагічнага настрою назіральніка, які свядома ці несвядома спрабуе знайсці падабенства месяцавых структур з чымсьці знаёмым яму на Зямлі, пры тым, што няма і не можа быць доказаў, што істоты іншапланетнага розуму абавязаны нагадваць зямныя, тым больш, што нават пры вышэйшым на дадзены момант дазволе тэлескопаў немагчыма разглядзець дробныя дэталі і тым больш вызначыць наяўнасць аб'ектаў, якія рухаюцца[26].

У якасці пацверджання таго, што Месяц усё ж населены, прыводзяцца шматлікія назіранні феноменаў невыразнага паходжання, якім да гэтага часу нікім не было дадзена выразнага тлумачэння. Такія шматкроць назіраліся агмені святлення і іншыя непрацяглыя лакальныя анамаліі выгляду месяцавай паверхні (кароткачасовыя месяцавыя з'явы), радыёсігналы, падобныя на «арганізаванае рэха», якія даносіліся чамусьці з цёмнага боку Месяца, мостападобная структура, каля 12 км даўжынёй, якая сама сабой з'явілася ў Моры Крызісаў, і гэтак жа нечакана знікла (так званы Мост О'Ніла)[27]

Найбольш радыкальнай ў гэтых адносінах, мабыць, з'яўляецца пункт гледжання М. Хвастунова і А. Шчарбакова аб тым, што Месяц уяўляе сабой полы шар, сярэдзіну якога насяляюць разумныя істоты са сваёй тэхнікай і ўсім неабходным для падтрымання жыцця[28].

На думку А. В. Архіпава, загадка «горада Груйтуйзена» можа быць вырашана толькі яго непасрэдным даследаваннем[4].

Заўвагі[правіць | правіць зыходнік]

  1. ↑ а б Whitley, H. Michell.. Correspondence — Gruithuisen's City in the Moon(недаступная спасылка). Astronomical register, vol. 8 (25 красавіка 1870). Архівавана з першакрыніцы 29 жніўня 2017. Праверана 25 жніўня 2010.
  2. ↑ а б William P. Sheehan and Thomas D. Dobbins. Epic Moon — A history of lunar exploration in the age of telescope. — Willmann-Bell, Inc., 2001. — 364 p. — ISBN 0943396700.
  3. ↑ История астрономии. Astronet. Архівавана з першакрыніцы 31 студзеня 2012.
  4. ↑ а б в г д Архипов А. По следам селенитов // Техника — молодёжи : журнал. — 1990. — № 7. — С. 50—55. — (Антология таинственных случаев). — ISSN 0320-331X.
  5. ↑ Архипов Алексей Викторович. И. Кеплер описывает лунные поселения в начале XVII века // Тайны Луны. Архівавана з першакрыніцы 1 жніўня 2014.
  6. ↑ а б в Michael J. Crowe. The Extraterrestrial Life Debate, 1750—1990. — Cambridge University Press, 1990. — ISBN 0-486-40675-X.
  7. ↑ Владимир Сурдин.. Поиск жизни на планетах и спутниках(недаступная спасылка). Кругосвет (2001—2009). Архівавана з першакрыніцы 26 снежня 2011. Праверана 25 жніўня 2010.
  8. ↑ A. M. Zamann, T. Zajaczkowski, P. Rathert. Professor Franz von Paula Gruithuisen, Mediziner und Astronom (1774—1852) // Springler-Verlag. — Berlin: 1999. — № 39.
  9. ↑ Franz von Paula Gruithuisen. Ueber einige neu entdeckte reguläre Bildungen auf der Mondoberfläche und andere veränderliche Gegenstände daselbst(ням.) // Berliner astronomisches Jahrbuch. — Berlin: 1828. — P. 101—109.
  10. ↑ а б Charles A. Wood.. Friday, September 17, 2004 (англ.)(недаступная спасылка). Lunar Photo of the Day. Daily Images of Earth's Moon. ObservingTheSky.Org. — Image mosaic taken with C9.25, AP Barcon 2× and webcam. Архівавана з першакрыніцы 15 жніўня 2011. Праверана 25 жніўня 2010.
  11. ↑ Луна… и её обитатели // Путешествие к Луне. Наблюдения. Экспедиции. Исследования. Открытия / Ред.-составитель Сурдин В. Г.. — М.: Физматлит, 2009. — 512 с. — ISBN 978-5-9221-1105-8.
  12. ↑ G. W. Dunnington, J. Gray, F.-E. Dohse. Carl Friedrich Gauss, Titan of Science. — Hafner Publishing, NY, 1995. — ISBN 0-88385-547-X.
  13. ↑ а б в г Пономаренко Д. С. Исследование лунного руиноподобного объекта «города Груйтуйзена».
  14. ↑ а б Francis L. Ridge.. Gruithuisen's «Lunar City» (англ.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 23 ліпеня 2011.
  15. ↑ В. Бёльше. Беседы о Луне // Гибель мира и другие очерки // Вокруг Света : журнал. — 1912. — С. 53—56.
  16. ↑ а б 1:1 Million-Scale Maps of the Moon (англ.)(недаступная спасылка). Gazetteer of Planetary Nomenclature. Архівавана з першакрыніцы 18 кастрычніка 2011.
  17. ↑ а б Лунный руиноподобный объект «город Груйтуйзен»(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 7 верасня 2011.
  18. ↑ Walt Robinson. OUR NEAREST NEIGHBOR, X. — P. 5.
  19. ↑ а б Jon Bearscove. Lunar City(англ.) // The Webfooted Astronomer — News from the Seattle Astronomical Society. — Seattle WA: Seattle Astronomical Society, May 2008. — P. 3.
  20. ↑ Ewen A. Whitaker. Mapping and Naming the Moon: A History of Lunar Cartography and Nomenclature. — Press Syndicate of the University of Cambridge, 1999. — P. 109. — ISBN 0-521-622-48-4.
  21. ↑ The Great Moon Hoax(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 4 жніўня 2011. Праверана 26-08-2010.
  22. ↑ Deception as a Literary Device: E. A. Poe and the Great Moon Hoax of 1835(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 15 жніўня 2011. Праверана 26-08-2010.
  23. ↑ Richard Dengrove.. A new take on the moon hoax of 1835(недаступная спасылка) (25 красавіка 2005). Архівавана з першакрыніцы 11 ліпеня 2009. Праверана 26-08-2010.
  24. ↑ SURVEYOR Program Results. — NASA Scientific and Technical Information Division, 1969. — P. 416.
  25. ↑ Richard C. Hoagland, Mike Bala. Dark Mission. The Secret History of NASA. — P. 161—164. — ISBN 978-5-699-32356-2.
  26. ↑ Camille Flammarion. Les terres du ciel: voyage astronomique sur les autres mondes et description des conditions actuelles de la vie sur les diverses planètes du système solaire. — 1884. — P. 524. — 773 p.
  27. ↑ Thomas Slemen. Strange but True: Mysterious and Bizarre People. — NY: Barnes & Noble Publishing, 1999. — P. 394. — ISBN 0760712441, 9780760712443.
  28. ↑ А. Дмитриев. Луна — зашифрованное послание или космический корабль? // Аргументы и факты : газета. — М. — № 51.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Harold Hill. A Portfolio of Lunar Drawings. — Cambridge University Press, 1991. — ISBN 0-521-38113-4.
  • David Hatcher Childress. Extraterrestrial Archeology. — Adventures Unlimited Press, 1999. — ISBN 0-932-81377-1.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

commons: Горад Груйтуйзена на Вікісховішчы
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Горад_Груйтуйзена&oldid=4674733"