Геаграфія Мінскай вобласці
Мінская вобласць — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка Беларусі. Адміністрацыйны цэнтр — горад Мінск (не ўваходзіць у склад вобласці). Утворана 15 студзеня 1938 г[1]. Колькасць насельніцтва — 1 462 021 чалавек (на 1 студзеня 2023 года).
Мяжуе з усімі другімі пяццю абласцямі краіны[1]; на поўначы — з Віцебскай вобласцю, на ўсходзе — з Магілёўскай, на захадзе — з Гродзенскай, на поўдні — з Гомельскай, на паўднёвым захадзе — з Брэсцкай. Мінская вобласць — адзіная з абласцей у Беларусі, якая не мае выхаду да дзяржаўнай мяжы.
У Мінскай вобласці дваццаць два раёны: Барысаўскі, Бярэзінскі, Валожынскі, Вілейскі, Дзяржынскі, Капыльскі, Клецкі, Крупскі, Лагойскі, Любанскі, Маладзечанскі, Мінскі, Мядзельскі, Нясвіжскі, Пухавіцкі, Салігорскі, Слуцкі, Смалявіцкі, Старадарожскі, Стаўбцоўскі, Уздзенскі, Чэрвеньскі[1].
Плошча — 39 854 км². Найбольшая працягласць з поўначы на поўдзень — 315 км, з усходу на захад — 240 км. Памер тэрыторыі (уключаючы горад Мінск) складае 40 196 км² (19,4 % плошчы Беларусі)[2].
Прырода[правіць | правіць зыходнік]
Рэльеф[правіць | правіць зыходнік]
Тэрыторыя вобласці ў асноўным размяшчаецца на Беларускай градзе ў басейне рэк Бярэзіны, Нёмана і Віліі. Паверхня характарызуецца чаргаваннем узгорыстых участкаў з раўніннымі і нізіннымі. На паўночным захадзе — Мінскае ўзвышша, дзе знаходзіцца найвышэйшы пункт Беларусі — Дзяржынская гара (345 м) і Ашмянская града, на паўночным усходзе — адгор’і Аршанскага ўзвышша. На паўночным захадзе вобласці знаходзіцца частка Нарачана-Вілейскай нізіны, на паўночным усходзе — Верхнебярэзінская раўніна, на ўсходзе — Цэнтральнабярэзінская, на поўдні — Стаўбцоўская. Таксама на поўдні Капыльская града і ўскраіна Палескай нізіны[1]. Поўдзень вобласці кранае этна-геаграфічны рэгіён Беларускага Палесся.
Водная сістэма[правіць | правіць зыходнік]
Па Міншчыне праходзіць водападзел паміж рэкамі Балтыйскага і Чорнага мораў — Нёманам і Дняпром, большая частка тэрыторыі адносіцца да басейна Дняпра. Большасць азёраў краю —ледавіковага паходжання. Самыя вялікія — Нарач і Свір. Найбольш буйныя рэкі — Бярэзіна, Свіслач, Нёман і Вілія. Ёсць каля шасці дзясяткаў вялікіх азёраў з плошчай больш за 0,1 км². Найбольшае возера — Нарач, плошча якога 80 км², найбольшая глыбіня — 24,8 м.
Вобласць займае другое месца ў рэспубліцы па колькасці вадаёмаў і водных пратокаў і налічвае больш за 450 рэк агульнай працягласцю звыш 10 тыс. км, каля 500 вадаёмаў (сярод якіх 28 штучных вадасховішчаў), плошча воднай гладзі якіх складае 246,2 км².
Клімат[правіць | правіць зыходнік]
Клімат у Мінскай вобласці ўмерана-кантынентальны. Зіма мяккая, лета цёплае. Сярэдняя тэмпература ў студзені −6,8 °C, у ліпені +17,5 °C.
11-13 ліпеня 2016 года па Мінскай вобласці прайшоў магутны шторм. На гарады абрынуўся моцны лівень, які суправаджаўся шквальным ветрам (да 25 м/с). Ад уздзеяння стыхіі пацярпелі 578 населеных пунктаў і каля 10 га лесу. Некалькі дзясяткаў чалавек атрымалі траўмы. Праз год Беларусь зноў падвергнулася разбуральнаму ўздзеянню шторму. У канцы чэрвеня 2017 года над Мінскай, Брэсцкай і Гродзенскай абласцямі прайшоў магутны навальнічны фронт. Навальніца прынесла ліўні і моцны парывісты вецер (да 22 м/с) [3].
Расліннасць[правіць | правіць зыходнік]
Па стане на 1 студзеня 2018 года 38,4 % тэрыторыі вобласці пакрыта лясамі. Лясы растуць больш чым на палове плошчы чатырох раёнаў — Бярэзінскага (50,8 %), Барысаўскага (51,5 %), Крупскага (50,7 %), Старадарожскага (50,5 %). У Мінскай вобласці размешчаны найменш лясісты раён у краіне — Нясвіжскі (11,1 %). Небагата лясоў таксама ў Капыльскім (18,1 %) і Слуцкім (22,1 %) раёнах [4].
Прыродаахоўныя зоны[правіць | правіць зыходнік]
У межах Мінскай вобласці знаходзіцца частка Бярэзінскага біясфернага запаведніка, якому прысвоены статус міжнароднага, прыродны нацыянальны парк «Нарачанскі» і рад асаблівых прыродных тэрыторый.
На тэрыторыі Мінскай вобласці і Мінска размешчаны дваццаць чатыры заказнікі рэспубліканскага значэння: пятнаццаць біялагічных (Валмянскі, Глебкаўка, Дзянісавіцкі, Копыш, Лебядзіны, Мацеевіцкі, Амговіцкі, Амяльнянскі, Пекалінскі, Падсады, Прылуцкі, Сціклева, Фаліцкі Мох, балотны (Вараніцкі востраў), гідралагічны (Гайна-Бродня), сем ландшафтных (Белая Русь, Барысаўскі, Купалаўскі, Прылепскі, Сялява, Траскоўшчына, Чарнявіцкі).
Заказнік рэспубліканскага значэння — Налібоцкая пушча — размешчаны часткова ў Мінскай, часткова ў Гродзенскай вобласці.
На тэрыторыі вобласці знаходзіцца таксама 51 заказнік мясцовага значэння (14 біялагічных, 20 водна-балотных, 11 гідралагічных і 6 ландшафтных).
