Мікалай Мікалаевіч Новік

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Мікалай Новік
Род дзейнасці прафсаюзны і грамадскі дзеяч
Дата нараджэння 18 красавіка 1950(1950-04-18)
Месца нараджэння
Дата смерці 14 верасня 2020(2020-09-14) (70 гадоў)
Месца смерці
Грамадзянства
Узнагароды і прэміі

Ордэн Дружбы народаў

Новік, Мікалай Мікалаевіч (анг. Mikalay Novik; 18 красавіка, 1950, Вялікая Альшанка, Чырвонаслабодскага раён, Бабруйскай вобласці, БССР — 14 верасня 2020 г. Мар’іна Горка, Мінская вобласць, Рэспубліка Беларусь) — беларускі прафсаюзны дзеяч, першы кіраўнік Першаснай прафсаюзнай арганізацыі ААТ «Беларуськалій» Беларускага Незалежнага прафсаюза, віцэ-старшыня БНП, дэпутат Салігорскага гарадскога савета, грамадскі дзеяч.[1][2]

Паходжанне[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся 18 красавіка 1950 года ў вёсцы Вялікая Альшанка, Чырвонаслабодскага раёна, Бабруйскай вобласці, БССР у сям’і Новіка Мікалая Баніфатавіча і Саханчук Марыі Максімаўны. У сям’і было пяцёра дзяцей. Бацька, ветэран Другой сусветнай вайны, падчас баёў быў паранены і атрымаў інваліднасць. Працаваў настаўнікам пачатковых класаў у мясцовай школе.[1]

Прадзед Ціхан Калацкі (1866 г.н.) быў настаўнікам царкоўнай школы, дыяканам Свята-Петрапаўлаўскай царквы, якая засталася пасля скасавання Старчыцкага Петрапаўлаўскага мужчынскага манастыра, цяпер вёска Акцябр Салігорскага раёна.

Дзед па матчынай лініі Максім Раманавіч Саханчук быў арыштаваны ў лістападзе 1937 года і расстраляны «тройкай» НКУС у Слуцкай турме 11 снежня 1937 года, пазней рэабілітаваны.

Адукацыя і працоўная дзейнасць[правіць | правіць зыходнік]

У 1957 годзе Мікалай пайшоў у пачатковую школу вёсцы Мазалі, а апошнія два класа вучыўся ў Акцябрскай вясковай школе. У 1967 паступіў у Салігорскі горна-хімічны тэхнікум імя Марыса Тарэза. З 1968 па 1970 служыў у ГДР у Савецкай Арміі, звольнены ў запас у званні сяржанта.

З 1971 года працуе на 2 рудаўпраўленні ВА «Беларуськалій» падземным навальшчыкам на вытворчай практыцы, у 1972 годзе завяршае адукацыю. Праз год быў прыняты на працу падземным шырмоўшчыкам на 2 рудаўпраўленне, з 1973 займае пасаду горнага майстра таго ж 12-га ўчастка. Пазней пераводзіцца на працу падземным горнарабочым. З 1978 года працуе машыністам горных вымальных машын, абіраюць брыгадзірам.[1]

На працягу перыяда з 1996 года па 2002 год вучыцца ў Беларускім недзяржаўным інстытуце правазнаўства, у якім атрымлівае прафесію правазнаўца.

Прафсаюзная дзейнасць[правіць | правіць зыходнік]

Прафсаюзны актывіст[правіць | правіць зыходнік]

Аляксандр Доўнар уцягвае яго ў вір падзеяў, што адбываліся ў красавіку-траўні 1991 (Палітычная стачка ў БССР). Ён быў знаёмы з Мікалаем Новікам па камсамольскай рабоце, ведаючы яго, як актыўнага чалавека і які мае аўтарытэт на 2 рудаўпраўленні. Са словаў самога Мікалая Новіка, папераджальны страйк нізкіх лаў 3 РУ і 4 РУ на ВА «Беларуськалій» у жніўні 1990 года, была чымсьці неверагодным: «Памятаю, як мы спалохана, але з захапленнем назіралі за Юргевічам і Доўнарам, быўшы на той момант зусім пацанамі ў параўнанні з ім».[3]

У 1990—1991 гадах удзельнічае ў стварэнні салігорскай арганізацыі «Рабочага саюза»[4] і выбарчай кампаніі Салігорскага гарадскога савета разам з дэпутатамі, аб’яднанымі вакол дыскусійнага клуба «Пошук».[5] Разам з двума дзясяткамі іншых новаабраных дэпутатаў уваходзіць у «Дэмакратычны клуб дэпутатаў», які ўзначальвае Аляксандр Клішэвіч.

Старшыня першаснай арганізацыі БНП на ААТ «Беларуськалій»[правіць | правіць зыходнік]

27 снежня 1991 годзе на Устаноўчай канферэнцыі рэгіянальнай арганізацыі Незалежнага прафсаюза гарнякоў ВА «Беларуськалій» быў абраны старшынёй арганізацыі. 21 мая 1993 цалкам пераходзіць на прафсаюзную працу старшыні Незалежнага прафсаюза гарнякоў. У якасці намеснікаў старшыні з ім працуюць Аляксандр Паўлавіч Каралёў і Юры Адольфавіч Красоўскі.[3]

У 1992 годзе, актыўна ўдзельнічае ў красавіцкім страйку на ВА «Беларуськалій», па выніку якога былі павялічаны заробкі шахцёраў у 3,4 разы, павялічаны адпачынак для забойшчыкаў да 66 дзён, скарочаны працоўны дзень на 1 гадзіну для шахцёраў. Адным з патрабаванняў страйкоўцаў было звальненне генеральнага дырэктара Анатоля Падлеснага, на змену якому быў абраны галоўны інжынер Пётр Калугін.[6][2]

Пасля заключэння першага калектыўнага дагавора НПГ у 1992 годзе, у каштарысе расходаў было прадугледжана прэміраванне вызваленых прафсаюзных работнікаў. Аднак кіраўніцтва НПГ прыняла рашэнне адмовіцца ад атрымання прэмій са сродкаў прадпрыемства і запатрабаваць пераводзіць гэтыя грошы на рахунак бухгалтэрыі НПГ. На працягу трох гадоў гэтыя сродкі акумуляваліся, а ў далейшым яны пайшлі на адкрыццё персаніфікаваных рахункаў членаў незалежнага прафсаюза, якія працавалі на ААТ «Беларуськалій», на іх дадатковую пенсію.[7][3]

У 1994 годзе Мікалай Новік і НПГ ААТ «Беларуськалій» актыўна ўдзельнічаюць у выбарах Прэзідэнта Беларусі. На выбарах прафсаюз адкрыта падтрымліваў кандыдатуру Зянона Пазняка.[2]

У жніўні 1995 года падчас страйку работнікаў Мінскага метрапалітэна Мікалай Новік і салігорскія шахцёры заяўляюць аб падтрымцы страйкоўцаў.

17 кастрычніка 1996 прымае ўдзел у другім паходзе шахцёраў на Мінск. Быў затрыманы разам з кіраўніцтвам БНП супрацоўнікамі міліцыі пры выхадзе з Салігорска і крыху пазней аштрафаваны:

«Пры арганізацыі другога пешага паходу на Мінск мы нават не здолелі выйсці за межы горада Салігорска, а толькі змаглі крануцца з месца (ад кальца на праспекце Міра) і дайшлі разам з Віктарам Бабаедам да шыльды „Салігорск“, а гэта ўсяго толькі каля 200 метраў, як адразу ж з’явіліся машыны з супрацоўнікамі міліцыі і нас „павязалі“. Загрузілі ў „козлік“ і павезлі ў аддзяленне міліцыі. Тры гадзіны мы прабылі ў пастарунку, пакуль на нас складалі пратакол аб адміністрацыйным правапарушэнні. Назаўтра раніцай адбылося судовае паседжанне, на якім мы былі прыцягнуты да адміністрацыйнай адказнасці».[3]

Шэсце гарнякоў па Салігорску 1998 г. Калону ўзначальвае М. М. Новік. Газета «Салідарнасць»

У якасці арганізатара праводзіць 4 кастрычніка 1998 шэсце гарнякоў у Салігорску. Каля 600 членаў НПГ прайшліся па горадзе, нагадаўшы ўладам аб пачатку 90-х. Роўна праз месяц, 4 лістапада, на стадыёне «Будаўнік» прафсаюзы сабралі 3000 пратэстуючых. У лістападзе 1998 выступае ў якасці арганізатара трэцяга паходу на Мінск, гэтым разам — «Паход за шахцёрскай пенсіяй». Па аналогіі з 1996 годам людзей затрымлівалі супрацоўнікі мясцовых РАУС. У аддзяленнях іх прыніжалі, абшуквалі і распраналі. Калі гарнякі дайшлі да Мінска, усю групу шахцёраў атачыў АМАП і затрымаў паўторна. Аднак праз некаторы час пенсія для забойнай групы была павялічана ў 2 разы, як і патрабавалі гарнякі.[2][3]

Лічыў, што асноўнай памылкай працоўнага калектыву ААТ «Беларуськалій» была адмова ў 1998 годзе ад акцый прадпрыемства за фінансавую кампенсацыю. Урад канфіскаваў долю працоўнага калектыву ў 26 % акцый з трактоўкай, што такія прадпрыемствы павінны знаходзіцца ва ўласнасці дзяржавы. Тады дэлегацыя НПГ апынулася ў меншасці і дэманстратыўна, на чале з Новікам, пакінула канферэнцыю працоўнага калектыву прадпрыемства, дзе прымалася гэтае рашэнне.[8]

12 красавіка 2000 года НПГ на чале з Новікам праводзіць у Салігорску мітынг для прыцягнення ўвагі ўрада да зніжэння жыццёвага ўзроўню працоўных. Каля 3,5 тысячы працоўных падтрымалі патрабаванні, падпісаўшыся пад імі.[3]

У 2002 годзе прафсаюз праводзіць інфармацыйную кампанію па інфармаванні работнікаў «Беларуськалія» аб наступствах пераходу на кароткатэрміновую кантрактную сістэму найма, якая масава пачалася сёлета:

«Усё гэта супакойвала прафсаюз, што ўсё пад кантролем. Але мы памыляліся! Недапрацоўка прафсаюза ў гэтым пытанні была відавочная, ды і час быў страчаны. Неабходна было раней рыхтавацца да такіх пытанняў і растлумачваць, што згубнасць такіх рашэнняў, як падпісанне кантрактаў, — відавочная!»

Пасля таго, як Віктар Бабаед датэрмінова пакідае пасаду старшыні Беларускага Незалежнага прафсаюза, Мікалаю Новіку прапанавалі ўзначаліць БНП. Але ён адмаўляецца, а ў якасці кандыдатуры прапануе свайго намесніка — Корабава Васілія Сямёнавіча, якога і абіраюць на VI з’ездзе старшынёй БНП.[2]

Віцэ-старшыня БНП[правіць | правіць зыходнік]

VII з’ездам БНП яго абіраюць віцэ-старшынёй прафсаюза. Пасля рэзкага пагаршэння стану здароўя, 3 лістапада 2007 Мікалай Мікалаевіч датэрмінова сыходзіць з пасады старшыні НПГ ААТ «Беларуськалій». Іван Пермінаў змяняе яго на гэтай пасадзе.[9]

Нягледзячы на сур’ёзныя праблемы са здароўем, ён у 2009 годзе прымае актыўны ўдзел у стварэнні прафсаюзнай арганізацыі на швейным прадпрыемстве ТАА «Дэльта-стыль» і кіруе прафсаюзнай кампаніяй па іх рэгістрацыі.[10]

Па выніках VIII з’езду БНП, які прайшоў у 2010 годзе, ён канчаткова сыходзіць на пенсію і больш не вылучаецца на выбарныя пасады ў прафсаюзе.

Пенсія[правіць | правіць зыходнік]

Нягледзячы на тое, што ён адышоў ад актыўнага грамадскага жыцця, час ад часу прымае ўдзел у апазіцыйных і прафсаюзных мерапрыемствах. Актыўна ўдзельнічаў у працы ветэранскай арганізацыі Незалежнага прафсаюзу гарнякоў ААТ «Беларуськалій».[11] У 2011 годзе выдае манаграфію «НПГ: Права „людзьмi звацца“», якая закранае дзейнасць прафсаюзнай арганізацыі з 1992 па 2008 гады.[12]

27 снежня 2018 на канферэнцыі НПГ ААТ «Беларуськалій» у разгар ціску на сябраў прафсаюза пярвічкі «Раммантажбуд» і «Беларуськалій», ён выступае са словамі падтрымкі. Гэта было яго апошняе публічнае выступленне:

Мікалай Новік «Ганаровы сябра БНП»

«Усе акцыі пратэсту, якія адбываліся ў нас, яны спрыялі развіццю прафсаюза. Кожная акцыя пратэсту — гэта рост. Калі я ўбачыў ваш пікет на стадыёне „Будаўнік“ і там было пад 80 чалавек, я ўбачыў, што вы выдатныя людзі і можаце арганізавацца. Адзінае, што мне не падабаецца, гэта паліванне брудам адзін аднаго. Гэта не ўласціва прафсаюзу. Я пераканаўся, што ў нас дастойная змена і вы здольныя на нармальныя дзеянні, абараняючы свае інтарэсы і інтарэсы работнікаў, і адстойвання сваіх правоў, і годнае жыццё. Можа гэта арганізацыя не столькі нам патрэбна, з-за ўзросту, колькі яна патрэбна нашым дзецям і ўнукам. Дапамажыце ім, хлопцы!»

У разгар падзей беларускага пратэсту ў жніўні 2020 года ён захварэў на COVID-19 і быў шпіталізаваны ў Салігорскую ЦРБ.[13] Праз некалькі тыдняў яго пераводзяць у ЦРБ Мар’інай Грокі, дзе пасля паляпшэння стану 14 верасня ён памірае.[14] Пахаваны Мікалай Новік на Салігорскіх гарадскіх могілках «Дубеі».

Палітычныя погляды[правіць | правіць зыходнік]

Мікалай Новік не быў сябрам партый, аднак меў выразныя палітычныя погляды. Асноўнымі палітычнымі каштоўнасцямі, пра якія ён пастаянна адзначаў у інтэрв’ю і выступах, былі: незалежнасць і суверэнітэт Беларусі; дэмакратычная палітычнай сістэма і абавязковы прынцып падзелу ўладаў; змяняльнасць ўлады праз выбарчую сістэму; падтрымка беларускай мовы і беларускай культуры.[1][3]

Быў сябрам непалітычнага грамадска-патрыятычнага руху 90-х гг. Беларускае згуртаванне вайскоўцаў і грамадскай арганізацыі Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны.

Узнагароды[правіць | правіць зыходнік]

За сваю працоўную дзейнасць неаднаразова становіцца пераможцам сацыялістычных спаборніцтваў на рудаўпраўленні. Узнагароджаны ганаровымі граматамі, змешчаны на дошку пашаны. Крыху пазней быў узнагароджаны Знакам Шахцёрскай славы 3-й ступені, 1977 годзе Ганаровай граматай Вярхоўнага Савета БССР, у 1984 годзе Ганаровай граматай ЦК прафсаюзаў БССР, Ганаровай граматай «Фонду міра»]]. У 1985 годзе ўзнагароджаны знакам «Ударнік 11-ай пяцігодкі», а ў 1986 Ордэнам Дружбы народаў. 6 кастрычніка 2019 годзе яму было узнагароджаны званнем «Ганаровы сябр Беларускага Незалежнага прафсаюза».

Асабістае жыццё[правіць | правіць зыходнік]

Жанаты, мае дачку і сына. У вольны час, на сваёй малой радзіме ў вёсцы Мазалі, захапляўся пчалярствам.

Зноскі

  1. ↑ а б в г Інтэрв’ю М.Новіка на юцюб-канале БНП: https://www.youtube.com/watch?v=K6bDzhrQMag
  2. ↑ а б в г д Сборник материалов по истории НПГБ. Довнар А., Ерошеня Р, Мн, «Зималетто». 2011, 340 с. — https://belnp.org/storage/app/media/Files/Doc_tu/SbornikNPGB.pdf Архівавана 14 мая 2021.
  3. ↑ а б в г д е ё НПГ — права «людзьмі звацца», Н.Новик. Мн.2013. 218 с. — https://belnp.org/storage/app/media/Files/Doc_tu/Novic_prava_ludzmi.pdf Архівавана 14 мая 2021.
  4. ↑ «Рабочы саюз Салігорска», Р.Ерашэня. — https://belnp.org/be/news/open/nam-30-god-rabochy-sayuz-saligorska(недаступная спасылка)
  5. ↑ «Пошук»: гісторыя Салігорскага дыскусійнага клуба. Р.Ерашэня. — https://belnp.org/be/news/open/poshuk-gistoryya-demakratychnaga-kluba-saligorska(недаступная спасылка)
  6. ↑ Белорусский независимый профсоюз отметил двадцатилетие - https://ex-press.by/rubrics/obshhestvo/2011/11/26/belorusskij-nezavisimyj-profsoyuz-otmetil-dvadczatiletie-foto Архівавана 2 чэрвеня 2021.
  7. ↑ Голубев В. Ф. (научный руководитель), Китурко И. Ф., Хадыко А.Ю, Зимницкая В. К., Ивашкевич В. А. ПРОФСОЮЗНОЕ ДВИЖЕНИЕ БЕЛАРУСИ в 1990—2004 гг. (рус.) // Профсоюзный проект. — 2004. — С. 16. — https://web.warwick.ac.uk/russia/Intas/Belaruskarotki.doc Архівавана 11 снежня 2018.
  8. ↑ Николай Новик: Сегодня мы против такой приватизации на все 100 %, Gazetaby.com (01/07/2010) — https://belaruspartisan.by/economic/162908/ Архівавана 26 мая 2021.
  9. ↑ Николай Новик уходит в оставку, Naviny.by.- https://naviny.online/rubrics/society/2007/10/09/ic_news_116_278319 Архівавана 26 мая 2021.
  10. ↑ «Лидеры независимых профсоюзов потеряли самое главное — солидарность», БСДГ (24.11.2013) - http://www.bsdp.org/naviny/gramadstva/24-10-2013/nikolay-novik-lidery-nezavisimyh-profsoyuzov-poteryali-samoe-glavnoe Архівавана 26 мая 2021.
  11. ↑ Л.Насанович. Пенсионеры «Беларуськалия» намерены протестовать без разрешения властей, «Товарищ» (9.04.2014) - https://soligorsk-info.ucoz.com/news/2014-04-09-2730
  12. ↑ Экс-председатель Независимого профсоюза горняков Николай Новик презентовал свою книгу "НПГ. Право «людзьмi звацца» - http://www.bkdp.org/news/1/1747/eks-predsedatel-nezavisimogo-profsoyuza-gornyakov-nikolai-novik-prezentoval-svoyu-knigu-npg-pravo-lyudzmi-zvatstsa/print.html Архівавана 26 мая 2021.
  13. ↑ Умер бывший председатель Независимого профсоюза горняков Николай Новик — https://gazetaby.info/post/umer-byvshij-predsedatel-nezavisimogo-profsoyuza-g/168956/
  14. ↑ Зыйшоў з жыцця першы старшыня НПГ — Мікалай Новік, Сайт НПГ (15.09.2020). — http://npg.by/archives/4644 Архівавана 26 мая 2021.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Мікалай_Мікалаевіч_Новік&oldid=4703810"