Calypso bulbosa

Calypso bulbosa
Група квітнеючых раслін
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Аднадольныя Парадак:  Спаржакветныя Сямейства:  Архідныя Падсямейства:  Эпідэндравыя Трыба:  Epidendreae Падтрыба:  Calypsoinae Род:  Calypso Від:  Calypso bulbosa
Міжнародная навуковая назва
Calypso bulbosa
Выявы на Вікісховішчы ITIS   43508 NCBI   78714 EOL   1089302 IPNI   30005930-2 TPL   kew-32237

Calypso bulbosa — від кветкавых раслін з сямейства Orchidaceae, прадстаўнік манатыпнага роду Calypso.

Батанічнае апісанне

Гэта лістападны шматгадовы травяністы геафіт з круглым яйцападобным клубнем як шматгадовым органам. Мае падоўжаныя карані. Звычайна вышыня расліны складае ад 8 да 20 см. Унізе ёсць толькі адзін лісток на ножцы да 7 см. Ліставая пласціна ад эліптычна-ланцэтнай да яйцападобнай формы, да 6 см у даўжыню і да 5 см у шырыню; верхні бок ліста цёмна-зялёны, а ніжні — пурпурны. Сцябло пакрытае ў аснове некалькімі похвамі лісця і мае адну кветку. Цвіце расліна пурпурна-ружовай двухполай кветкай. Высунутыя пялёсткі і чашалісцікі маюць ружовы або пурпурны колер, ад 10 да 12 міліметраў у даўжыню і ад 2 да 4 міліметраў у шырыню. Губа (labellum) ад белага да ружовага колеру з ружовымі або жоўтымі плямамі. Маецца шырокая боцікападобная паражніна на спіне ў даўжыню прыкладна ад 15 да 25 міліметраў. Шпора адсутнічае. Кветка слаба пахне ваніллю. Цвіце пасля раставання снегу, з красавіка па чэрвень. Каробачка ад эліпсоіднай да ланцэтнай формы, 2-3 × 1-1. 5 см. 2n = 28.

Асяроддзе пражывання

Расце ў субарктычных і паўночных ўмераных зонах Паўночнага паўшар’я. У Еўропе расце ў Фінляндыі, Швецыі і Расіі. У Азія — у Кітаі, Манголіі, Карэі, Японіі. У Паўночнай Амерыцы сустракаецца ўКанадзе і ЗША (поўнач і Скалістыя горы).

Расліна была знойдзена ў хваёвых тайговых барэальных лясах. Расце на багатых кальцыем глебах у напаўадкрытых лясах, у асноўным іглічных або рэдка ў змешаных лясах.

Спосаб жыцця

Кветкі апыляюць чмялі. Від цвіце вельмі рана і залежыць ад чмялёў-матак, якія прачынаюцца ад зімовай спячкі. Ураджайнасць пладоў істотна вагаецца паміж гадамі, у асобныя гады вельмі высокая і дасягае 80 %. Пік плоданашэння прыпадае на гады, калі асноўныя крыніцы нектару чмялёў, віды вярбы (Salix), маюць кароткі перыяд цвіцення з-за цёплага надвор’я. У гэтым выпадку C. bulbosa з’яўляецца адзінай квітнеючай раслінай вакол, і чмялі даволі часта наведваюць яе безняктарныя кветкі. Віду патрабуецца шмат часу для з’яўлення кветкі, ≈ 10-15 гадоў. Спячка даволі часта прысутнічае ў першыя гады яе жыцця і звычайна доўжыцца 1-3 гады, рэдка даўжэй.

Выкарыстанне

У Расіі яго збіраюць з дзікай прыроды для садоўніцтва, але культываваць у садках немагчыма.

Клубні (даволі маленькія) ядомыя ў сырым або прыгатаваным выглядзе. Індзейцы Паўночнай Амерыкі ўжывалі клубні C. bulbosa. Клубні жавалі або высмоктвалі кветкі пры лячэнні лёгкай эпілепсіі.

Пагрозы і ахова

Гэта расліна залежыць ад снежнага покрыва зімой, таму што бутоны знаходзяцца на паверхні. Калі снегу не будзе, бутоны вымерзнуць, і, такім чынам, змяненне клімату можа прадстаўляць пагрозу для віду. Змяненне клімату можа пагражаць папуляцыі Паўднёвай Фінляндыі. Напады палёвак таксама могуць быць пагрозай. У Расіі найбольшую пагрозу ўяўляе высечка лясоў, будаўніцтва ліній электраперадач, здабыча кар’ераў і збор гэтага віду для гандлю.

Гэты від уключаны ў дадатак B Канвенцыі аб міжнародным гандлі відамі дзікай фаўны і флоры, якія знаходзяцца пад пагрозай знікнення (CITES). Расліна таксама ўнесена ў дадатак II Пасяляльнай дырэктывы. У Расіі від мае статус CR і ахоўваецца амаль ва ўсіх рэгіёнах еўрапейскай часткі. У Швецыі ён класіфікуецца як уразлівы і абаронены нацыянальным заканадаўствам. У Фінляндыі ён класіфікуецца як ўразлівы.

Галерэя

• 
• 
•